کاربر:Golpoor/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} '''حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)''' (۴ق-۶۱ق) امام سوم شیعیان است. او که در بین شیعیان '''امام حسین(ع)'''، '''اباعبدالله''' و '''سیدالشهداء''' نیز خوانده می‌شود، در واقعه عاشور...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Golpoor }}
'''حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)''' ([[سال ۴ قمری|۴ق]]-[[سال ۶۱ قمری|۶۱]]ق) [[امام]] سوم [[شیعیان]] است.  
'''حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع)''' ([[سال ۴ قمری|۴ق]]-[[سال ۶۱ قمری|۶۱]]ق) [[امام]] سوم [[شیعیان]] است. او که در بین شیعیان '''امام حسین(ع)'''، '''[[اباعبدالله (کنیه)|اباعبدالله]]''' و '''[[سیدالشهداء (لقب)|سیدالشهداء]]''' نیز خوانده می‌شود، در [[واقعه عاشورا]] به [[شهادت]] رسید. امام حسین(ع) فرزند دوم [[امام علی(ع)]] و [[فاطمه زهرا(س)]] و نوه [[حضرت محمد(ص)]] است و پس از برادرش [[امام حسن(ع)]] حدود یازده سال [[امامت]] شیعیان را بر عهده داشت.
==جایگاه امام==
حسین بن علی(ع) سومین امام [[شیعیان]]، پس از امام علی(ع) و امام حسن(ع) است. او [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و از فرزندان امام علی(ع) و برادر کوچک‌تر امام حسن(ع) است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref>
بنابر گزارش‌های تاریخی شیعه و [[اهل سنت]]، پیامبر اسلام(ص) هنگام تولد او از شهادتش خبر داد و نام «حسین» را برای او برگزید. رسول خدا(ص)، [[حسنین|حَسَنَین]] (امام حسن و امام حسین) را بسیار دوست می‌داشت و همه را به دوست داشتن آن دو سفارش می‌کرد. امام حسین(ع) از [[اصحاب کسا|اصحاب کِساء]] و از حاضران در [[مباهله|ماجرای مُباهله]] و یکی از [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت پیامبر]] است که [[آیه تطهیر]] درباره آنان نازل شده است. [[روایت|روایت‌های]] متعددی از حضرت محمد(ص) در فضیلت امام حسین(ع) نقل شده است؛ از جمله آنکه «حسن و حسین سرور جوانان بهشت‌اند» و «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است».
 
از زندگی سومین امام شیعیان در مدت سه دهه پس از وفات پیامبر(ص)، گزارش‌های اندکی وجود دارد. او در دوره [[خلافت امام علی(ع)]] در کنار پدر بود و در جنگ‌های آن دوره شرکت داشت. در زمان امامت امام حسن(ع) پیرو و پشتیبان او بود و اقدام به [[صلح با معاویه]] را تأیید کرد. پس از شهادت وی نیز تا زمانی که [[معاویه]] زنده بود، به پیمان برادرش وفادار ماند و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان [[کوفه]] که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر [[بنی‌امیه]] اعلام آمادگی کردند، آنان را به [[صبر]] تا زمان مرگ معاویه فراخواند.
 
دوره [[امامت]] حسین بن علی(ع) با حکومت [[معاویة بن ابی‌سفیان]] هم‌زمان بود. بنابر گزارش‌های تاریخی، امام حسین(ع) در مواردی به عملکرد معاویه سخت اعتراض کرده است؛ از جمله پس از کشته شدن [[حجر بن عدی|حُجْر بن عَدِی]] نامه‌ای توبیخ‌آمیز برای او نوشت و در ماجرای [[ولایتعهدی یزید]] نیز از پذیرش [[بیعت]] خودداری کرد و در سخنانی در حضور معاویه و دیگران، این اقدام معاویه را نکوهید و [[یزید بن معاویه|یزید]] را فردی نالایق خواند و خود را سزاوار [[خلافت]] دانست. [[خطبه امام حسین در منا]] را نیز موضعی سیاسی در برابر [[امویان|اُمویان]] به شمار آورده‌اند. با این حال، نقل شده است که معاویه مانند [[خلفای سه‌گانه]] در ظاهر به حسین بن علی(ع) احترام می‌گذاشت.
 
پس از مرگ معاویه، امام حسین(ع) بیعت با یزید را مشروع ندانست و با توجه به فرمان یزید برای کشتن او در صورت خودداری از بیعت، در [[۲۸ رجب]] [[سال ۶۰ قمری|سال ۶۰ق]] از [[مدینه]] به [[مکه]] رفت. در مدت چهار ماه حضور در مکه، [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌های فراوانی]] از سوی مردم کوفه برای پذیرش زمامداری دریافت کرد و پس از آنکه فرستاده‌اش [[مسلم بن عقیل]] هم‌دلی کوفیان را تأیید کرد، در [[۸ ذی‌الحجه]]، پیش از آنکه از پیمان‌شکنی بعدی کوفیان و شهادت مسلم باخبر شود به سمت کوفه حرکت کرد.


وقتی [[ابن زیاد]] والی کوفه از حرکت حسین(ع) به سمت کوفه باخبر شد، لشکری به سوی او فرستاد و پس از آنکه سپاهیان [[حر بن یزید|حُرّ بن یزید]] راه را بر او بستند، چاره‌ای نداشت جز آنکه مسیر خود را به سمت [[کربلا]] تغییر دهد. در [[روز عاشورا]] میان امام حسین و یارانش با [[لشکر عمر بن سعد|لشکر کوفه]] به فرماندهی [[عمر بن سعد]] جنگی درگرفت که به [[شهادت]] امام سوم شیعیان و یارانش انجامید. پس از آن، زنان و کودکان و [[امام سجاد(ع)]] که در آن روزها بیمار بود، به اسارت درآمدند و به کوفه و سپس [[شام]] فرستاده شدند. پیکر امام حسین(ع) و یارانش روز [[۱۱ محرم|۱۱]] یا [[۱۳ محرم]]، توسط عده‌ای از قبیله [[بنی‌اسد]] در کربلا به خاک سپرده شد.
امام حسین(ع) از جایگاه ویژه‌ای در بین مسلمانان برخوردار است. در منابع شیعه و سنی حسین بن علی(ع) یکی از [[اصحاب کساء]]<ref>نگاه کنید به: کلینی،الکافی، ۱۳۶۲ش، ج‏۱، ص۲۸۷؛ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰.</ref> و یکی از [[اهل بیت|اهل بیتی]] دانسته شده که [[آیه تطهیر]] درباره آنان نازل شده است.<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، دارصادر، ج۱، ص۳۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹؛ شوکانی، فتح القدیر، عالم الکتب، ج۴، ص۲۷۹.</ref> او به همراه برادرش امام حسن(ع)، مصداق کلمه «ابناءَنا» ( پسرانمان) در [[آیه مباهله]] دانسته شده است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ سوره آل عمران.</ref> منابع معتبر [[اهل سنت]] احادیث فراوانی درباره جایگاه و فضایل حسین بن علی(ع) نقل کرده‌اند.<ref>مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۷۶-۴۱۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۷؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹</ref>


درباره [[قیام امام حسین|حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا]]، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بر اساس یک دیدگاه او برای تشکیل حکومت قیام کرد، ولی برخی معتقدند این حرکت برای حفظ جان بود. شهادت حسین بن علی(ع) تأثیر عمیقی بر [[مسلمانان]] و [[شیعیان]] در طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات و قیام‌هایی بوده است. شیعیان به پیروی از [[امامان شیعه]] اهتمام ویژه‌ای به [[گریه]] و [[سوگواری محرم|سوگواری]] برای حسین بن علی، به ویژه در [[ماه محرم]] و [[ ماه صفر|صفر]] دارند. [[زیارت امام حسین]] نیز در روایات [[معصومین]] مورد تأکید قرار گرفته و [[حرم امام حسین|حرم]] او زیارتگاه شیعیان است.
او شریف‌ترین مردم و سرور قبیله بنی‌هاشم دانسته شده است؛<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری،۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۳.</ref> به‌گونه‌ای که نظرات او بر دیگر بنی‌هاشم اولویت داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۱۴-۴۱۶.</ref>


حسین بن علی(ع) افزون بر جایگاهی که در میان شیعیان به عنوان سومین امام و [[سیدالشهدا|سرور شهیدان]] دارد، نزد [[اهل سنت]] نیز به سبب فضایلی که از زبان پیامبر(ص) درباره او نقل شده و همچنین به دلیل ایستادگی‌اش در برابر یزید، گرامی داشته می‌شود.
امام حسین(ع) برای مسلمانان به خصوص شیعیان پس از [[واقعه عاشورا|واقعه عاشورای]] سال [[سال ۶۱ هجری|۶۱ق]] شخصیتی حق‌طلب، شجاع و [[شهادت]] طلب قلمداد شده است.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.</ref> مقام او در بین مسلمانان بیشتر برخاسته از جهاد او در راه [[خدا]] و گذشتن از جان و مال و نزدیکان خود عنوان شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/82145 ایوب، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت».].</ref>


مجموعه سخنان و آثار امام حسین، در قالب [[حدیث]]، [[دعا]]، نامه، شعر و [[خطبه]] در کتاب [[موسوعة کلمات الامام الحسین (کتاب)|موسوعة کلمات الامام الحسین]] و کتاب [[مسند الامام الشهید (کتاب)|مسند الامام الشهید]] گردآوری شده و علاوه بر این، آثار فراوانی در قالب دانشنامه‌، زندگی‌نامه، [[مقتل|مَقتل]] و تاریخ تحلیلی درباره شخصیت و زندگی وی نگاشته شده است.
واقعه عاشورا به عنوان نخستین بی‌حرمتی و تعرض آشکار به خاندان پیامبر(ص)، تاثیر فراوانی بر فرهنگ شیعه داشت<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۶.</ref> به گونه‌ای که قیام وی نمادی برای امر به معروف و نهی از منکر، ظلم‌ستیزی، ایثار و فداکاری شد<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۷۲.</ref> و زمینه را برای قیام‌های شیعیان بر علیه حاکمان جور فراهم کرد.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۷.</ref>
 
==جایگاه==
حسین بن علی(ع) سومین{{یادداشت|گروهی از [[اسماعیلیه]]، حسین بن علی(ع) را امام دوم می‌دانند.(صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۹.)}} امام [[شیعیان]]، فرزند [[امام علی(ع)|نخستین امام شیعیان]] و نوه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref> در منابع اسلامی [[روایات]] فراوانی درباره فضائل او وجود دارد و شیعیان برایش جایگاه ویژه‌ای قائل‌اند. حسین بن علی در نزد [[اهل سنت]] نیز از احترام برخوردار است.
 
===در منابع حدیثی و تاریخی===
بنابر روایات [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، حسین بن علی(ع) یکی از [[اصحاب کساء]] است،<ref>نگاه کنید به: کلینی،الکافی، ۱۳۶۲ش، ج‏۱، ص۲۸۷؛ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰.</ref> در ماجرای [[مباهله]] حضور داشته<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۱، ص۱۶۸.</ref> و به همراه [[امام حسن(ع)|برادرش]]، مصداق کلمه «ابناءَنا»( پسرانمان) در [[آیه مباهله]] هستند.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ سوره آل عمران.</ref> او همچنین یکی از [[اهل بیت]] است که [[آیه تطهیر]] درباره آنان نازل شده است.<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، دارصادر، ج۱، ص۳۳۱؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹؛ شوکانی، فتح القدیر، عالم الکتب، ج۴، ص۲۷۹.</ref>
 
امام حسین(ع) پس از شهادت [[امام حسن(ع)]]، با وجود افرادی که از نظر سن بزرگ‌تر از وی بودند، شریف‌ترین فرد از [[بنی هاشم]] به شمار می‌رفت. بنا بر نقل [[یعقوبی]]، [[معاویه]] پس از شهادت حسن بن علی به [[ابن عباس]] گفت: از این پس تو سرور قوم خود هستی. ابن عباس در پاسخ گفت: تا زمانی که حسین هست، نه.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری،۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۶۳.</ref> همچنین گزارش‌هایی از مشورت بنی‌هاشم با حسین بن علی و ترجیح نظر او بر دیگران وجود دارد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۴۱۴-۴۱۶.</ref> نقل شده است که [[عمرو بن عاص]] نیز او را محبوب‌ترین فرد از زمینیان نزد اهل آسمان می‌دانست.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۹۵؛ ابن‌ابی‌شیبه، المصنَّف، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۲۶۹.</ref>
 
===در فرهنگ شیعه===
{{جعبه نقل قول | عنوان = امام صادق(ع)| نقل‌قول = <big>{{وسط چین}}کسی نیست که آبی بنوشد و حسین و خاندانش را یاد کند و قاتلانش را لعن کند مگر آنکه خداوند صد هزار حسنه برایش بنویسد و صد هزار گناهش را محو کند و مقامش را صد هزار درجه بالا برد و روز قیامت با قلبی مطمئن محشورش کند. {{پایان}}</big>{{حدیث||}}|تاریخ بایگانی |
| منبع = <small>کلینی، الکافی،‌ ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۹۱؛ ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۶.</small> | تراز = چپ| عرض = 200px | اندازه خط = 11px|رنگ پس‌زمینه=#9ef9ff| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = وسط}}
شهادت حسین بن علی در [[واقعه عاشورا|واقعه عاشورای]] سال [[سال ۶۱ هجری|۶۱ق]] سبب شد شخصیت وی برای شیعیان و حتی غیرشیعیان بیشتر در بُعد حق‌طلبی، شجاعت و [[شهادت]] نمایان گردد و دیگر صفات و ویژگی‌هایی که در روایات برای او ذکر شده، تا اندازه‌ای تحت‌الشعاع قرار گیرد.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱.</ref>
این واقعه دست‌کم از آن جهت که نخستین بی‌حرمتی و تعرض آشکار به خاندان پیامبر(ص) بود، تاثیر عمیقی بر تاریخ و فرهنگ شیعه گذاشت<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۶.</ref> و قیام وی را به نماد ظلم‌ستیزی، پیروزی خون بر شمشیر، امر به معروف و نهی از منکر، ایثار و فداکاری تبدیل ساخت.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۳۷۲.</ref>
 
تاثیرگذاری شهادت امام حسین تا بدانجا بود که عده‌ای گمان کرده‌اند شکل‌گیری [[مذهب تشیع]] پس از شهادت وی رخ داده است.<ref>گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۱.</ref> در طول تاریخ اسلام قیام‌هایی با الگو گرفتن از [[قیام امام حسین(ع)]] شکل گرفته که با شعار [[یا لثارات الحسین]] بوده است.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۷.</ref>


ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[صفر]] در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌خصوص در روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] و [[اربعین حسینی]]، مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت برپا می‌شود.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.</ref> شیعیان به پیروی از [[امامان(ع)|پیشوایان دینی]]، هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۸.</ref>
ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[صفر]] در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌خصوص در روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] و [[اربعین حسینی]]، مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت برپا می‌شود.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.</ref> شیعیان به پیروی از [[امامان(ع)|پیشوایان دینی]]، هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۸.</ref>
===در نگاه اهل سنت===
منابع معتبر [[اهل سنت]] احادیث فراوانی درباره جایگاه و فضایل حسین بن علی(ع) نقل کرده‌اند.<ref>مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸، ج۱۰، ص۳۷۶-۴۱۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۷؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۷۹۹؛ همچنین نگاه کنید به: [http://ensani.ir/fa/article/188722 حسینی شاهرودی، «امام حسین (ع) و عاشورا از دیدگاه اهل سنت»]؛ [https://hawzah.net/fa/Article/View/82145 ایوب، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت».].</ref> گذشته از روایات فضائل، مقام امام حسین(ع) در اعتقاد [[مسلمانان]] تا حد زیادی برخاسته از آن است که وی در راه [[خدا]] از جان و مال و نزدیکان خود گذشت.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/82145 ایوب، «فضایل امام حسین علیه السلام در احادیث اهل سنت».].</ref>
در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره [[قیام امام حسین(ع)]] وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. از جمله مخالفان، ابوبکر بن عربی،{{یادداشت|، ابوبکر محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ احمد مَعافِری اشبیلی‌ (۴۶۸-۵۴۳ق‌. معروف به قاضی ابن عربی که غیر محی الدین عربی است.}} عالم قرن ششم اهل سنت در [[اندلس]] است که در صدد نکوهش اقدام حسین(ع) برآمده و گفته است که مردم به سبب شنیدن احادیثی از پیامبر (درباره جنگ با کسانی که بخواهند امت را متفرق کنند و نیز بر حذر داشتن از داخل شدن در فتنه ها)، با حسین جنگیدند.<ref>ابوبکر بن عربی، العواصم من القواصم، المکتبة السلفیة، ص۲۳۲.</ref>{{یادداشت| برخی بر این باورند که جمله منسوب به قاضی ابن عربی که حسین به حق یا شمشیر جدش کشته شد، تحریفی است در کلام او. https://fa.alkawthartv.ir/news/159588}} [[ابن تیمیه]] نیز معتقد است اقدام حسین بن علی(ع) نه تنها موجب اصلاح اوضاع نشد، بلکه به شر و فتنه انجامید.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۵۳۰-۵۳۱.</ref>
{{شعر۲|عرض=40|تراز=چپ|رنگ بالا=F5F5DC |رنگ پایین=|شکل بندی اشعار=|خط اول=<small>[[اقبال لاهوری]]:</small>
|تا قیامت قطع استبداد کرد
|موج خون او چمن ایجاد کرد
|مدعایش سلطنت بودی اگر
|خود نکردی با چنین سامان سفر
|رمز قرآن از حسین آموختیم
|زآتش او شعله‌ها افروختیم<ref>[https://ganjoor.net/iqbal/romooz-bikhodi/sh13/ لاهوری، «در معنی حریت اسلامیه و سرحادثه کربلا»، وبگاه گنجور.].</ref>
}}
در طرف مقابل، [[ابن‌خلدون]]، مورخ قرن نهم اهل سنت در اندلس، به سخن ابن‌عربی واکنش نشان داده و با تأکید بر شرط بودن وجودِ [[امام]] عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد در زمان خود برای این جنگ برشمرده<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۷.</ref> و گفته است که وقتی فاسق بودن [[یزید]] بر همگان آشکار شد، حسین بر خود [[واجب]] دید که علیه او قیام کند، چون خود را دارای اهلیت و قدرت برای این کار می‌دانست.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۶.</ref> شهاب‌الدین آلوسی از عالمان اهل سنت در قرن سیزدهم قمری نیز در کتاب روح المعانی، زبان به نفرین ابن‌عربی گشوده و این سخن او را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۲۸.</ref>
عباس محمود عقاد، نویسنده و ادیب مصری در قرن چهاردهم قمری و مؤلف کتاب «ابوالشهداء: الحسین بن علی» نوشته است که اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز [[شهادت]] آن را علاج نمی‌کرد.<ref>عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۲۰۷.</ref> وی معتقد است که چنین قیامی تنها از سوی انسان‌هایی نادر رقم می‌خورد که برای این کار ساخته شده‌اند و نمی‌توان حرکت آنان را با دیگران مقایسه کرد؛ چرا که اینان گونه‌ای دیگر می‌فهمند و چیزی دیگر می‌طلبند.<ref>عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۱۴۱.</ref> [[طه حسین]]، نویسنده [[اهل سنت]]، معتقد است [[بیعت]] نکردن حسین از سر عناد و لجبازی نبود؛ چرا که می‌دانست اگر با [[یزید]] بیعت کند، به وجدانش خیانت کرده و با دین خود مخالفت ورزیده است، زیرا از نظر او بیعت با یزید [[گناه]] بود.<ref>طه حسین، علی و بنوه، دارالمعارف، ص۲۳۹.</ref>
عمر فروخ نیز با تأکید بر اینکه سکوت در برابر [[ظلم]] به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.<ref>فروخ، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، دار الكتاب العربی، ص۱۵۲.</ref>


==نام، نسب، کنیه، القاب==
==نام، نسب، کنیه، القاب==
خط ۱۱۲: خط ۷۱:
|-
|-
| [[شهربانو]] || دختر یزدگرد پادشاه ساسانی || [[امام سجاد(ع)]] امام چهارم [[شیعیان]]|| محققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.<ref>نگاه کنید به: مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، ۱۳۷۷ش، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، '''ص...'''؛ شهیدی، زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ۱۳۶۵ش، ص۱۲.</ref> در برخی از منابع از او با نام سِنْدیه، غزاله و شاه زنان یاد شده است.
| [[شهربانو]] || دختر یزدگرد پادشاه ساسانی || [[امام سجاد(ع)]] امام چهارم [[شیعیان]]|| محققان معاصر در نسب شهربانو تردید دارند.<ref>نگاه کنید به: مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۱-۱۳۳؛ شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، ۱۳۷۷ش، ص۹۱؛ دهخدا، لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، '''ص...'''؛ شهیدی، زندگانی علی ابن الحسین(ع)، ۱۳۶۵ش، ص۱۲.</ref> در برخی از منابع از او با نام سِنْدیه، غزاله و شاه زنان یاد شده است.
|- style=background-color:#F6F8DC
|- style="background-color:#F6F8DC"
| [[رباب]] || دختر امرؤ القیس بن عدی || [[سکینه بنت حسین|سُکَینه]] و [[عبدالله بن الحسین|عبدالله]]. <ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۵ق، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵.</ref> || رباب در [[کربلا]] حضور داشت و همراه اسیران به [[شام]] رفت.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۹.</ref> بیشتر منابع عبدالله را به هنگام شهادت شیرخوار دانسته‌اند.<ref>مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۸؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰.</ref> امروزه شیعیان او را با نام [[علی اصغر]] می‌شناسند.
| [[رباب]] || دختر امرؤ القیس بن عدی || [[سکینه بنت حسین|سُکَینه]] و [[عبدالله بن الحسین|عبدالله]]. <ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۵ق، ص۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵.</ref> || رباب در [[کربلا]] حضور داشت و همراه اسیران به [[شام]] رفت.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۲۲۹.</ref> بیشتر منابع عبدالله را به هنگام شهادت شیرخوار دانسته‌اند.<ref>مُصْعَب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ج۱، ص۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۸؛ بخاری، سرّالسلسلة العلویة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۰.</ref> امروزه شیعیان او را با نام [[علی اصغر]] می‌شناسند.
|-
|-
| [[لیلی دختر ابی مرة|لیلیٰ]] || دختر ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی<ref>مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ص۵۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶.</ref> || [[علی اکبر(ع)]]<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۶، ص۲۶۹.</ref> || علی اکبر در [[واقعه عاشورا]] به شهادت رسید.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه،‌ ص۸۰.</ref>
| [[لیلی دختر ابی مرة|لیلیٰ]] || دختر ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی<ref>مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ۱۹۵۳م، ص۵۷؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶ـ۲۴۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶.</ref> || [[علی اکبر(ع)]]<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‌۶، ص۲۶۹.</ref> || علی اکبر در [[واقعه عاشورا]] به شهادت رسید.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه،‌ ص۸۰.</ref>
|- style=background-color:#F6F8DC
|- style="background-color:#F6F8DC"
| [[ام اسحق دختر طلحه بن عبیدالله|ام اسحق]] || دختر طلحه بن عبیدالله || [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] دختر بزرگ امام حسین(ع)<ref>اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸.</ref> || ام اسحاق همسر [[امام حسن مجتبی(ع)]] بود و پس از شهادت امام حسن با امام حسین(ع) ازدواج کرد.<ref>اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸.</ref>
| [[ام اسحق دختر طلحه بن عبیدالله|ام اسحق]] || دختر طلحه بن عبیدالله || [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] دختر بزرگ امام حسین(ع)<ref>اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸.</ref> || ام اسحاق همسر [[امام حسن مجتبی(ع)]] بود و پس از شهادت امام حسن با امام حسین(ع) ازدواج کرد.<ref>اصفهانی، کتاب الاغانی، ۱۳۸۳ق، ج۲۱، ص۷۸.</ref>
|-
|-
خط ۱۸۶: خط ۱۴۵:
قیام امام حسین(ع) بیداری گروه‌های بسیاری را در پی داشت و بلافاصله پس از شهادت او حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیان دراز ادامه یافت. اولین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۴۵۸-۴۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۷.</ref> با [[ابن زیاد]] بود. [[قیام توابین]]، [[قیام مختار]]، [[قیام زید بن علی]] و [[قیام یحیی بن زید]] نیز از آن جمله است.{{مدرک}} همچنین در قیام [[سیاه جامگان]] به رهبری [[ابومسلم خراسانی]] علیه امویان از شعار [[یا لثارات الحسین]] نیز استفاده شد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.</ref> که این قیام به سقوط [[امویان]] انجامید.{{مدرک}} [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) بود و به گفته [[امام خمینی]] «اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه در تحت بیرق امام حسین - سلام الله علیه - قیام کردند.»<ref>[http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=17&tid=22 خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۹ش، ج۱۷، ص۵۸.].</ref>{{یادداشت| بر اساس گزارش فردوست در خاطراتش، شاه پس از دیدن راهپیمایی مردم تهران در تاسوعا و عاشورا از ماندن در مملکت ناامید شده است.امام خمینی نیز در پیامش راهپیمایی این دو روز را تجدید عهد با امام حسین(ع) دانست. }}  
قیام امام حسین(ع) بیداری گروه‌های بسیاری را در پی داشت و بلافاصله پس از شهادت او حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیان دراز ادامه یافت. اولین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۴۵۸-۴۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۷.</ref> با [[ابن زیاد]] بود. [[قیام توابین]]، [[قیام مختار]]، [[قیام زید بن علی]] و [[قیام یحیی بن زید]] نیز از آن جمله است.{{مدرک}} همچنین در قیام [[سیاه جامگان]] به رهبری [[ابومسلم خراسانی]] علیه امویان از شعار [[یا لثارات الحسین]] نیز استفاده شد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.</ref> که این قیام به سقوط [[امویان]] انجامید.{{مدرک}} [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) بود و به گفته [[امام خمینی]] «اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه در تحت بیرق امام حسین - سلام الله علیه - قیام کردند.»<ref>[http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=17&tid=22 خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۹ش، ج۱۷، ص۵۸.].</ref>{{یادداشت| بر اساس گزارش فردوست در خاطراتش، شاه پس از دیدن راهپیمایی مردم تهران در تاسوعا و عاشورا از ماندن در مملکت ناامید شده است.امام خمینی نیز در پیامش راهپیمایی این دو روز را تجدید عهد با امام حسین(ع) دانست. }}  
در حوزه فرهنگ عمومی نیز مسلمانان و حتی پیروان دیگر ادیان، حسین بن علی(ع) را نماد و الگوی فداکاری، ستم‌ناپذیری، آزادی‌خواهی، پاسداری از ارزش‌ها و حق‌طلبی می دانند.<ref>[http://www.iwpeace.com/news/36736 «فرهنگ عاشورا فرامسلمانی است»، وبگاه مجمع جهانی صلح اسلامی.].</ref>
در حوزه فرهنگ عمومی نیز مسلمانان و حتی پیروان دیگر ادیان، حسین بن علی(ع) را نماد و الگوی فداکاری، ستم‌ناپذیری، آزادی‌خواهی، پاسداری از ارزش‌ها و حق‌طلبی می دانند.<ref>[http://www.iwpeace.com/news/36736 «فرهنگ عاشورا فرامسلمانی است»، وبگاه مجمع جهانی صلح اسلامی.].</ref>
===در نگاه اهل سنت===
در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره [[قیام امام حسین(ع)]] وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. از جمله مخالفان، ابوبکر بن عربی،{{یادداشت|، ابوبکر محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ احمد مَعافِری اشبیلی‌ (۴۶۸-۵۴۳ق‌. معروف به قاضی ابن عربی که غیر محی الدین عربی است.}} عالم قرن ششم اهل سنت در [[اندلس]] است که در صدد نکوهش اقدام حسین(ع) برآمده و گفته است که مردم به سبب شنیدن احادیثی از پیامبر (درباره جنگ با کسانی که بخواهند امت را متفرق کنند و نیز بر حذر داشتن از داخل شدن در فتنه ها)، با حسین جنگیدند.<ref>ابوبکر بن عربی، العواصم من القواصم، المکتبة السلفیة، ص۲۳۲.</ref>{{یادداشت| برخی بر این باورند که جمله منسوب به قاضی ابن عربی که حسین به حق یا شمشیر جدش کشته شد، تحریفی است در کلام او. https://fa.alkawthartv.ir/news/159588}} [[ابن تیمیه]] نیز معتقد است اقدام حسین بن علی(ع) نه تنها موجب اصلاح اوضاع نشد، بلکه به شر و فتنه انجامید.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۵۳۰-۵۳۱.</ref>
{{شعر۲|عرض=40|تراز=چپ|رنگ بالا=F5F5DC |رنگ پایین=|شکل بندی اشعار=|خط اول=<small>[[اقبال لاهوری]]:</small>
|تا قیامت قطع استبداد کرد
|موج خون او چمن ایجاد کرد
|مدعایش سلطنت بودی اگر
|خود نکردی با چنین سامان سفر
|رمز قرآن از حسین آموختیم
|زآتش او شعله‌ها افروختیم<ref>[https://ganjoor.net/iqbal/romooz-bikhodi/sh13/ لاهوری، «در معنی حریت اسلامیه و سرحادثه کربلا»، وبگاه گنجور.].</ref>
}}
در طرف مقابل، [[ابن‌خلدون]]، مورخ قرن نهم اهل سنت در اندلس، به سخن ابن‌عربی واکنش نشان داده و با تأکید بر شرط بودن وجودِ [[امام]] عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد در زمان خود برای این جنگ برشمرده<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۷.</ref> و گفته است که وقتی فاسق بودن [[یزید]] بر همگان آشکار شد، حسین بر خود [[واجب]] دید که علیه او قیام کند، چون خود را دارای اهلیت و قدرت برای این کار می‌دانست.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۶.</ref> شهاب‌الدین آلوسی از عالمان اهل سنت در قرن سیزدهم قمری نیز در کتاب روح المعانی، زبان به نفرین ابن‌عربی گشوده و این سخن او را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است.<ref>آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۲۸.</ref>
عباس محمود عقاد، نویسنده و ادیب مصری در قرن چهاردهم قمری و مؤلف کتاب «ابوالشهداء: الحسین بن علی» نوشته است که اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز [[شهادت]] آن را علاج نمی‌کرد.<ref>عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۲۰۷.</ref> وی معتقد است که چنین قیامی تنها از سوی انسان‌هایی نادر رقم می‌خورد که برای این کار ساخته شده‌اند و نمی‌توان حرکت آنان را با دیگران مقایسه کرد؛ چرا که اینان گونه‌ای دیگر می‌فهمند و چیزی دیگر می‌طلبند.<ref>عقاد، ابوالشهداء، ۱۴۲۹ق، ص۱۴۱.</ref> [[طه حسین]]، نویسنده [[اهل سنت]]، معتقد است [[بیعت]] نکردن حسین از سر عناد و لجبازی نبود؛ چرا که می‌دانست اگر با [[یزید]] بیعت کند، به وجدانش خیانت کرده و با دین خود مخالفت ورزیده است، زیرا از نظر او بیعت با یزید [[گناه]] بود.<ref>طه حسین، علی و بنوه، دارالمعارف، ص۲۳۹.</ref>
عمر فروخ نیز با تأکید بر اینکه سکوت در برابر [[ظلم]] به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.<ref>فروخ، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، دار الكتاب العربی، ص۱۵۲.</ref>


==ویژگی‌ها و فضایل==
==ویژگی‌ها و فضایل==
خط ۲۱۹: خط ۱۹۴:


==سوگواری و زیارت==
==سوگواری و زیارت==
[[پرونده:باز این چه شورش است.jpg|130px|بندانگشتی|راست|<small>نمونه‌ای از کتیبه‌های عمودی با ابیاتی از [[دوازده بند محتشم]] که در مجالس عزاداری استفاده می‌شود.</small>]]
{{اصلی| سوگواری محرم}}
{{اصلی| سوگواری محرم}}
[[شیعیان]] (و گاه غیرشیعیان) در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]]، [[شمایل کشی]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref>
[[شیعیان]] (و گاه غیرشیعیان) در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]]، [[شمایل کشی]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref>
۶۰۲

ویرایش