نگهداری از قرآن در عصر پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

[[پیامبر(ص)]] برای حفظ و نگهداری [[قرآن کریم]]، همراه با گروهی از اصحاب اقدام به حفظ آیات قرآن می‌کردند. هم چنین به منظور حفظ نصوص قرآنی، توسط دست‌اندرکارانی که در رأس آن‌ها [[امام علی(ع)]] حضور داشت، دستور به کتابت آیات قرآن می‌دادند، از همین جهت قرآن در زمان رسول خدا(ص) تألیف شد. البته بنابر روایاتی، قرآن به [[ترتیب نزول]] نگاشته شده بود و پیامبر(ص) قبل از رحلت، به حضرت علی(ع) دستور دادند که این قرآن را که در کاغذهایی نوشته شده بود جمع‌آوری کند و تدوین کند تا قرآن مانند [[تورات]] ضایع نگردد.

[[ابن عباس]] می‌گوید: «وقتی [[جبرئیل]] وحی را بر پیامبر(ص) نازل می‌کرد، آن حضرت ـ برای آن که آن را فرموش نکند ـ به قرائت آن می‌پرداخت…».<ref>طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۲۷؛ نگاه کنید به قیامت، ۱۶–۱۸.</ref> در آغاز نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم(ص) با بهره‌گیری از حافظه‌های قوی و تشویق و ترغیب یاران گرامی خود به حفظ قرآن کریم همت گماردند.

ولی از آن جا که اعتماد بر حفظ قرآن کریم در حافظه‌ها نمی‌توانست اطمینان بر صیانت قرآن کریم را فراهم سازد، لذا پیامبر گرامی(ص) از تعداد اندکی از باسوادان مکه درخواست کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند.

[[پیامبر اکرم(ص)]] به همراه گروهی از اصحاب، برای حفظ و نگهداری [[قرآن کریم]]، اقدام به حفظ آیات آن کردند. هم چنین به منظور صیانت از نصوص قرآنی، افزون بر استمداد از نیروی حافظه خود و مردم، به دست‌اندرکاران نگارش قرآن ([[کاتبان وحی]]) دستور داد که قرآن کریم را بنویسند؛ که در رأس آن‌ها [[حضرت علی(ع)|علی(ع)]] قرار داشت.<ref>نگاه کنید به التمهید فی علوم القرآن.</ref>

حضرت علی بن ابی طالب(ع) در رأس کاتبان وحی قرار داشت و [[ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب]]، [[عثمان]]، زید بن ثابت، ابی بن کعب، عبدالله به سعد بن ابی سرح، حنظله بن ربیع، معاویه، خالد بن ولید، ثابت بن قیس و… از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم(ص) بودند؛ حتی در زمان پیامبر اکرم(ص) برخی مانند: عبدالله بن مسعود، اُبی بن کعب، مقداد و… مصاحفی را نوشتند.<ref>نگاه کنید به صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، ص۱۰۱–۱۰۲.</ref>

قرآن کریم در زمان رسول خدا(ص) جمع‌آوری و تألیف گردید. کاتبان وحی آیات را پی در پی و به ترتیب نزول می‌نوشتند، [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «کان یعرف انقضاء السوره بنزول بسم الله الرحمن الرحیم ابتداء لاُخری؛ پایان هر سوره‌ای به واسطه نزول بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز سوره دیگر شناخته می‌شد».<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۳۶.</ref>

بنابراین، قرآن کریم به دستور پیامبر اکرم(ص) و به [[ترتیب نزول]]، نگارش می‌شد.

[[آیت الله خویی]] می‌نویسد: «با مطالعه احوال پیامبر اکرم(ص) و یاران او به این نتیجه می‌رسیم که قرآن کریم در عصر آن حضرت جمع‌آوری و تنظیم گردیده است».<ref>البیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۰.</ref>

پس در زمان پیامبر اکرم(ص) و به دستور ایشان، قرآن کریم به دست کاتبان وحی بر روی نوشت‌افزارهایی جمع‌آوری شد و سپس حضرت علی(ع) به توصیه پیامبر اکرم(ص) مأمور سامان دهی آن گردید؛ چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمود: «یا علی القرآن خلف فراشی فی المصحف و القراطیس، فخذوه و اجمعوا و لاتضیعوه کما ضیّعت الیهود التوراه؛ ای علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کنید و آن را آن گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید».<ref>بحارالانوار، ج۸۹، ص۴۸.</ref>