رفق و مدارا در عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رفق و مدارا در عبادت''' از اهمّ اموری است که باید سالک إلی الله آن را رعایت کند؛ چه اندک غفلتی در این امر سبب می‌گردد که علاوه بر آنکه سالک از ترقّی و سیر باز می‌ماند بلکه برای همیشه به کلّی از سفر ممنوع خواهد شد. سالک باید از ابتدای راه '''رفق و مدارا''' را پیشهٔ خود کند و با در نظر گرفتن استعداد، خصوصیات روحی، وضع کار و شغل و مقدار تحمل خود عملی را که توان مداومت آن را دارد انتخاب و بر آن مداومت کند و هرگاه به عبادت پرداخت، هنوز خسته نشده دست از عبادت بردارد و نفس را استراحت دهد و هرگز عبادت را بر خود تحمیل نکند.<ref>رضائی، شیخ علی، سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، ص۳۳۲. برگرفته از سایت [http://erfanvahekmat.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%B1%D9%81%D9%82_%D9%88_%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7 عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت]</ref>

در موضوع مدارا در عبادت روایت آمده است «لا تُكَرِّهوا إلى أنفُسِكُمُ العِبادَةَ عبادت را به نفسهاى خود تحميل نكنيد.» از این روایت در باب مراعات در عبادات استفاده می‌شود.<ref>المحمدي الري شهري، الشيخ محمد، ميزان الحكمة،‌ دارالحديث، ج۳، ص۱۸۰۴.</ref> ميانه‌روى در عبادت را از اخلاق مومن دانسته اند.<ref>الحُلواني، حسين بن نصر؛ مترجم عبدالهادي مسعودي، چشم تماشا (ترجمه نزهة الناظر و تنبيه الخاطر)، قم، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث،‌۱۳۸۷، ص۱۲۱.</ref>

[[امام خمینی]] در مورد مدارا در عبادت می‌گوید سالك در هر مرتبه كه هست، چه در رياضات و مجاهدات علميّه يا نفسانيّه يا عمليّه، مراعات حال خود را بكند و با رفق و مدارا با نفس رفتار نمايد و زايد بر طاقت و حالت خود تحميل آن نكند؛ خصوصا براى جوانها و تازه‌كارها اين مطلب از مهمّات است كه ممكن است اگر جوانها با رفق و مدارا با نفس رفتار نكنند و حظوظ طبيعت را به‌اندازه احتياج آن از طرق محلّله ادا نكنند، گرفتار خطر عظيمى شوند كه جبران آن را نتوانند كرد، و آن خطر آن است كه گاه نفس به واسطه سخت گيرى فوق‌العاده و عنان گيرى بى‌اندازه عنان‌گسيخته شود و زمام اختيار را از دست بگيرد و اقتضاءات طبيعت كه متراكم شد و آتش تيز شهوت كه در تحت فشار بى‌اندازه رياضت واقع شود، ناچار محترق شود و مملكت را بسوزاند. و اگر خداى نخواسته سالكى عنان‌گسيخته شود يا زاهدى بى‌اختيار شود، چنان در پرتگاه افتد كه روى نجات را هرگز نبيند و به طريق سعادت و رستگارى هيچ‌گاه عود نكند.<ref>خميني، سيد روح الله، آداب صلاه، ج۱، ص۲۵.</ref>

زیادی در عبادت و اعمال خوب محدود به این است که زندگی اجتماعی و خانوادگی شخص تحت‌الشعاع قرار نگیرد و موجب تعطیل زندگی نشود. تا مرزی برود که انسان از نقش اجتماعی بیرون نرود. ممکن است نشاط و علاقه داشته باشد اما تأثیر منفی بر خانواده و اجتماع بگذارد. عبادات نباید موجب نفرت، سرخوردگی، زدگی روحی و روانی شخص شود. اگر به این حد رسید، مطلوب نیست. هر نوع عبادتی که نفرت و سرخوردگی ایجاد کند، ممنوع است.<ref>[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/arafi/tarbiat/95/951203 درس خارج فقه تربیتی استاد علیرضا اعرافی]، مدرسه فقاهت، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>

 

تندروی در عبادت، کسانی را شامل می شود که غیر از انجام عبادات واجب، آن قدر به عبادات استحبابی می پردازند که زندگی آنان فلج می شود و از کار و زندگی و سایر وظایف باز می مانند.<ref>نوابی، سید احمد، [http://shiastudies.com/fa/74878/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/ اعتدال و میانه‌روی در اسلام]، سیاست مجمع  جهانی شیعه‌شناسی، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۱، تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> در انجام امور دينى و عبادت با رفق و مدارا حركت كن و بهدف و غرض نهائى و درجه اعلى با حوصله و رفق خود را برسان و از راه فشار و زحمت وارد نشو و بر خودت كارى را كه دشوار است و تاب تحملش را ندارى تحميل و تكليف نكن كه در نتيجه عاجز و ناتوان شده ناگهان اصل دين و عمل بآن را رها خواهى كرد.<ref>موسوي همداني، ابوالحسن، ترجمه بحار الانوار،تهران، كتابخانه مسجد ولى عصر،‌۱۳۶۳، ج۲، ص۲۲۲.</ref>