trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[پرونده:نماز جماعت مرعشی.jpg|بندانگشتی|تصویری از نماز جماعت در حرم حضرت معصومه(س) به امامت آیت‌الله مرعشی نجفی]] | [[پرونده:نماز جماعت مرعشی.jpg|بندانگشتی|تصویری از نماز جماعت در حرم حضرت معصومه(س) به امامت آیت‌الله مرعشی نجفی]] | ||
== | == ویژگی‌های شرعی نماز جماعت == | ||
برای ادای [[نمازهای واجب روزانه]] برگزاری نماز به‌صورت دسته‌جمعی مستحب دانسته شده است. [[نماز جمعه]]، نماز عید فطر و [[نماز عید قربان]]، در صورت تحقق شرایط آنها، واجب است به جماعت برگزار شوند. در نمازهای مستحب، به جز [[نمازِ استسقاء]]، برگزاری نماز به جماعت حرام است.<ref>جمعی از نویسندگان، «اسلام»، بخش «نماز جماعت»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج ۳، ذیل مدخل.</ref> | برای ادای [[نمازهای واجب روزانه]] برگزاری نماز به‌صورت دسته‌جمعی مستحب دانسته شده است. [[نماز جمعه]]، نماز عید فطر و [[نماز عید قربان]]، در صورت تحقق شرایط آنها، واجب است به جماعت برگزار شوند. در نمازهای مستحب، به جز [[نمازِ استسقاء]]، برگزاری نماز به جماعت حرام است.<ref>جمعی از نویسندگان، «اسلام»، بخش «نماز جماعت»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج ۳، ذیل مدخل.</ref> | ||
با استناد به آیات [[قرآن]]<ref>سورهٔ نساء، آیهٔ ۱۰۲، سورهٔ بقره، آیهٔ ۴۳.</ref>، احادیث متواتر و [[سنت پیامبر(ص)]]، [[اهل بیت(ع)]] و [[صحابه]] مشروعیت نماز جماعت در نمازهای واجب روزانه اثبات شده است. برخی مشروعیت آن را از ضروریات دین دانسته‌اند. به گفتهٔ برخی فقها، از پاره‌ای احادیث بر می‌آید که نماز از آغاز به‌صورت جماعت تشریع شده است.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامهٔ جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، ج ۱۰، ذیل مدخل.</ref> | با استناد به آیات [[قرآن]]<ref>سورهٔ نساء، آیهٔ ۱۰۲، سورهٔ بقره، آیهٔ ۴۳.</ref>، احادیث متواتر و [[سنت پیامبر(ص)]]، [[اهل بیت(ع)]] و [[صحابه]] مشروعیت نماز جماعت در نمازهای واجب روزانه اثبات شده است. برخی مشروعیت آن را از ضروریات دین دانسته‌اند. به گفتهٔ برخی فقها، از پاره‌ای احادیث بر می‌آید که نماز از آغاز به‌صورت جماعت تشریع شده است.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامهٔ جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، ج ۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
مستحب است نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند. خواندن نماز صبح، مغرب و عشاء به جماعت، خصوصاً برای همسایهٔ مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‌شنود، بیشتر سفارش شده است. مستحب است سایر نمازهای واجب را به جماعت بخوانند؛ ولی مشروعیت جماعت در نماز طواف و نماز آیات، در غیر خسوف و کسوف، ثابت نیست.<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/50/62/ «نماز جماعت»، توضیح المسائل]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref> | مستحب است نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند. خواندن نماز صبح، مغرب و عشاء به جماعت، خصوصاً برای همسایهٔ مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‌شنود، بیشتر سفارش شده است. مستحب است سایر نمازهای واجب را به جماعت بخوانند؛ ولی مشروعیت جماعت در نماز طواف و نماز آیات، در غیر خسوف و کسوف، ثابت نیست.<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/50/62/ «نماز جماعت»، توضیح المسائل]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref> برخی گفته‌اند احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام عصر (ع) به جماعت نخوانند. خواندن این نمازها به جماعت به قصد رجاء مانعی ندارد.<ref>خمینی، روح‌الله، رسالهٔ توضیح المسائل، مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، ۱۳۹۱ش، ص ۲۱۹.</ref> | ||
برخی گفته‌اند احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام عصر (ع) به جماعت نخوانند. خواندن این نمازها به جماعت به قصد رجاء مانعی ندارد.<ref>خمینی، روح‌الله، رسالهٔ توضیح المسائل، مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، ۱۳۹۱ش، ص ۲۱۹.</ref> | |||
در میان [[اهل‌سنت]]، حنبلیان و برخی از حنفیان نماز جماعت را واجب عینی دانسته‌اند. بیشتر فقهای اهل‌سنت خواندن تمامی نمازهای مستحب را به جماعت مجاز می‌دانند. به نظر مشهور فقهای امامیه، [[نماز عید فطر]] و نماز عید قربان در صورت وجود همهٔ شرایط وجوب، از جمله حضور امام معصوم، باید به جماعت خوانده شوند.<ref>رحمان ستایش، «نماز جماعت»، ج ۱۰، ذیل مدخل.</ref> | در میان [[اهل‌سنت]]، حنبلیان و برخی از حنفیان نماز جماعت را واجب عینی دانسته‌اند. بیشتر فقهای اهل‌سنت خواندن تمامی نمازهای مستحب را به جماعت مجاز می‌دانند. به نظر مشهور فقهای امامیه، [[نماز عید فطر]] و نماز عید قربان در صورت وجود همهٔ شرایط وجوب، از جمله حضور امام معصوم، باید به جماعت خوانده شوند.<ref>رحمان ستایش، «نماز جماعت»، ج ۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
بنابر روایات متعدد [[شیعه]] و [[اهل سنت|اهل‌سنت]]، فضیلت نماز جماعت چندین برابر نماز فُرادی است. محدّثان اهل‌سنت و شیعه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که هر رکعت نماز جماعت بیست و پنج برابر نماز فرادی پاداش دارد. در برخی احادیثِ اهل‌سنت این فضیلت بیست و هفت برابر و در برخی دیگر بیست و چند برابر نقل شده است. برخی احادیث، حضور نیافتن در نماز جماعت را، جز در موارد خاص، مکروه دانسته‌اند.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> از پیامبر(ص) روایت است که هر کس نمازهای پنج‌گانه را با جماعت بخواند به او گمان نیک برید.<ref>ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ۱۳۷۶، ج ۶، ص ۳۲۸.</ref> | بنابر روایات متعدد [[شیعه]] و [[اهل سنت|اهل‌سنت]]، فضیلت نماز جماعت چندین برابر نماز فُرادی است. محدّثان اهل‌سنت و شیعه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که هر رکعت نماز جماعت بیست و پنج برابر نماز فرادی پاداش دارد. در برخی احادیثِ اهل‌سنت این فضیلت بیست و هفت برابر و در برخی دیگر بیست و چند برابر نقل شده است. برخی احادیث، حضور نیافتن در نماز جماعت را، جز در موارد خاص، مکروه دانسته‌اند.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> از پیامبر(ص) روایت است که هر کس نمازهای پنج‌گانه را با جماعت بخواند به او گمان نیک برید.<ref>ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ۱۳۷۶، ج ۶، ص ۳۲۸.</ref> | ||
== | == احکام نماز جماعت == | ||
در فقه شیعه احکام نماز جماعت به‌صورت مفصل بیان شده است. به برخی از این احکام در ادامه اشاره می‌شود: | |||
'''شرایط امام جماعت''' | |||
بنا بر متون فقهی شیعه، امام جماعت باید بالغ، عاقل، شیعه دوازده‌امامی، عادل و حلال‌زاده باشد. همچنین، باید نماز را به‌طور صحیح بخواند. نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. تعریف عدالت برای امام جماعت این است که واجبات را انجام دهد و محرمات را ترک کند. نشانه عدالت هم حسن ظاهر است، اگر انسان اطلاع از خلاف آن نداشته باشد.<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/50/62/ «نماز جماعت»، توضیح المسائل]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref> | بنا بر متون فقهی شیعه، امام جماعت باید بالغ، عاقل، شیعه دوازده‌امامی، عادل و حلال‌زاده باشد. همچنین، باید نماز را به‌طور صحیح بخواند. نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. تعریف عدالت برای امام جماعت این است که واجبات را انجام دهد و محرمات را ترک کند. نشانه عدالت هم حسن ظاهر است، اگر انسان اطلاع از خلاف آن نداشته باشد.<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/50/62/ «نماز جماعت»، توضیح المسائل]، سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی.</ref> | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۵: | ||
'''شرایط نماز جماعت''' | '''شرایط نماز جماعت''' | ||
* نبودن حائل بین امام و | * نبودن حائل بین امام و مأموم (اقتداکنندهٔ به امام جماعت). | ||
* بلندتر نبودن جای ایستادن امام از مأموم. | * بلندتر نبودن جای ایستادن امام از مأموم. | ||
* نبودن فاصله میان امام و مأموم. | * نبودن فاصله میان امام و مأموم. | ||
* جلوتر نایستادن مأموم از امام.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27263 نماز جماعت]، سایت آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱ش.</ref> | * جلوتر نایستادن مأموم از امام.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27263 نماز جماعت]، سایت آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱ش.</ref> | ||
'''واجبات نماز جماعت''' | |||
نماز جماعت علاوه بر واجبات نماز فرادی دارای واجبات مخصوص به‌خود است. بر خلاف نماز فرادی، که نمازگزار حمد و سورهٔ نماز را خودش می‌خواند، در نماز جماعت، حمد و سوره را امام جماعت قرائت می‌کند و افرادی که به او اقتدا کرده‌اند به قرائتش گوش می‌دهند. مأموم خود حمد و سوره را نمی‌خوانند، ولی سایر ذکرهای نماز را می‌خوانند. مأموم در نماز جماعت نباید پیش از امام تکبیرة الاحرام بگوید بلکه بنابر احتیاط واجب بعد از تمام شدن تکبیرِ امام، آن را بگوید و باید پیش از امام به رکوع و سجده نرود و احتیاط آن است که مأموم پیش از امام سلام ندهد؛ ولی گفتن ذکرهای دیگر نماز پیش از امام جماعت اشکالی ندارد اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را نیز پیش از امام نگوید.<ref>منتظری، حسینعلی، معارف و احکام نوجوان، تهران، تفکر، سرایی، ۱۳۸۲، ص۲۶۷.</ref> | |||
'''مستحبات نماز جماعت''' | |||
مستحب است برخی امور به امید ثواب الهی در نماز جماعت رعایت شود: | |||
* اگر در صف‌های جماعت جا | # امام جماعت در وسط صف بایستد و اهل علم، کمال و تقوی در صف اول قرار گیرند. | ||
# صف‌های نماز جماعت منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند فاصله نباشد و شانه‌های آنها در یک ردیف باشد. | |||
# پس از گفتن «قد قامت الصلاة» مأمومین برای اقامهٔ جماعت برخیزند. | |||
# امام جماعت حال ضعیفتر فرد حاضر در نماز را رعایت کند و در انجام اعمال نماز عجله نکند تا افراد ناتوان به او برسند. همچنین، قنوت، رکوع و سجود را طول ندهد. | |||
# امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند خوانده می‌شوند به‌قدری صدای خود را بلند کند که مأمومین آن ذکرها را بشنوند، ولی بیش از اندازهٔ معمول نباید صدایش را بلند کند. | |||
# هنگام رکوع اگر امام جماعت متوجه شد فردی تازه رسیده است و می‌خواهد اقتدا نماید رکوع را دو برابر همیشه طول دهد و سپس سر از رکوع بردارد.<ref>منتظری، حسینعلی، معارف و احکام نوجوان، تهران، تفکر، سرایی، ۱۳۸۲ش، ص ۲۶۷ و ۲۶۸.</ref> | |||
'''مکروهات نماز جماعت''' | |||
* اگر در صف‌های جماعت جا باشد مکروه است انسان تنها بایستد. | |||
* مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود. | * مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود. | ||
* مسافری که | * مسافری که نمازهای ظهر، عصر و عشاء را دو رکعتی می‌خواند مکروه است در این نمازها به کسی که مسافر نیست اقتدا کند. | ||
* کسی که مسافر نیست مکروه است در نمازهای ظهر، عصر و عشاء به مسافر اقتدا نماید. <ref>خمینی، روح‌الله، رساله توضیح المسائل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، تهران، ۱۳۹۱، ص۳۰۴.</ref> | |||
== نگارخانه == | == نگارخانه == | ||
<gallery heights=" | <gallery heights="150" mode="packed"> | ||
پرونده:اصفهانی.jpg|نماز جماعت در نجف به امامت سید ابوالحسن اصفهانی | پرونده:اصفهانی.jpg|نماز جماعت در نجف به امامت سید ابوالحسن اصفهانی | ||
پرونده:طالقانی.jpg|نماز جماعت به امامت | پرونده:طالقانی.jpg|نماز جماعت به امامت آیت‌الله طالقانی | ||
پرونده:نماز جماعت در مسجد تاریخانه.jpg|نماز جماعت در مسجد تاریخانه دامغان | پرونده:نماز جماعت در مسجد تاریخانه.jpg|نماز جماعت در مسجد تاریخانه دامغان | ||
پرونده:نماز جماعت در قطر.jpg|نماز جماعت در | پرونده:نماز جماعت در قطر.jpg|نماز جماعت در حاشیهٔ یکی از بازی‌های جام جهانی فوتبال در قطر | ||
پرونده:میرزای شیرازی نماز جماعت.jpg|نماز جماعت به امامت میرزای شیرازی در عراق | پرونده:میرزای شیرازی نماز جماعت.jpg|نماز جماعت به امامت میرزای شیرازی در عراق | ||
پرونده:نماز جماعت در بین الحرمین.jpg|نماز جماعت در بین‌الحرمین | پرونده:نماز جماعت در بین الحرمین.jpg|نماز جماعت در بین‌الحرمین | ||
پرونده:بروجردی نماز جماعت.jpg|نماز جماعت با امامت | پرونده:بروجردی نماز جماعت.jpg|نماز جماعت با امامت آیت‌الله بروجردی | ||
</gallery> | </gallery> | ||