اسلام در نگاه گلدزیهر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{شروع متن}}

{{سوال}}نگاه گلدزیهر به اسلام چگونه بود؟

گلدزیهر از پایه‌گذاران [[اسلام‌شناسی]] جدید در غرب به‌شمار می‌رود. بعضی از آثار او در برخی زمینه‌های اسلام‌شناسی و قرآن‌پژوهی کاملاً ابتکاری و محققانه به‌شمار رفته‌ است. ترجمهٔ آثار گلدزیهر از جمله دو اثر مهم او، [[درس‌هایی دربارهٔ اسلام]] و [[گرایش‌های تفسیری قرآن در میان مسلمانان]]، به زبان‌های ملل مسلمان موجب نگارش آثار متعددی در نقد و رد آراء او در جهان اسلام شد.  

[[پرونده:تصویر چاپ دوم کتاب درس‌هایی دربارهٔ اسلام ۱۹۲۵م.jpg|بندانگشتی|تصویر چاپ دوم کتاب درس‌هایی دربارهٔ اسلام ۱۹۲۵م.|266x266px]]

* گرایش‌های تفسیری قرآن در میان مسلمانان، کتاب دومی از گلدزیهر که از سوی محققان به‌عنوان کامل‌ترین، مشهورترین و مؤثرترین اثر گلدزیهر به‌شمار رفته است.<ref>بدوی، فرهنگ کامل خاورشناسان، ص ۳۳۴.</ref> این کتاب در سال ۱۹۲۰م در لیدن هلند منتشر شد. در سال ۱۹۴۴م علی حسن عبدالقادر قسمتی از این کتاب را به عربی ترجمه کرد. عبدالحلیم نجار این کتاب را به طور کامل با نگارش حواشی در سال ۱۹۵۴م در مصر منتشر کرد.<ref>حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ص ۱۰۱.</ref> این ترجمهٔ عربی بعداً مبنای ترجمهٔ فارسی این کتاب در سال ۱۳۸۳ توسط سید ناصر طباطبایی با مقدمهٔ [[سید محمدعلی ایازی]] شد.<ref>گلدزیهر، ایگناس، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، مقدمهٔ سید محمدعلی ایازی، ترجمهٔ سید ناصر طباطبایی، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳.</ref>

*در حدیث اسلامی تلاش‌های شخصی و خاص امت اسلامی تجلی یافته است. حدیث اسلامی تجلی‌گاه عقاید سیاسی گروه‌های مختلف اسلامی است. همچنین، معارف ادیان دیگر از [[مسیحیت]] تا [[یهودیت]] و اندیشه‌های فلسفی سایر ملل به عنوان روایات اسلامی نشر شده است.<ref>گلدزیهر، درس‌هایی دربارهٔ اسلام، ص ۸۳.</ref>

== نقد آراء گلدزیهر ==

ترجمه و انتشار آراء [[اسلام‌پژوهی]] گلدزیهر در جهان اسلام با واکنش انتقادی و منفی مسلمانان همراه شد؛ به طوری که در مجموع، گلدزیهر در جهان اسلام تبدیل به شخصیتی نامحبوب شد.<ref>بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامهٔ قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، انتشارات ناهید و انتشارات دوستان، ۱۳۸۱، ج ۲، ص ۱۹۲۰-۱۹۲۱.</ref> بسیاری از عالمان اسلامی از ملل مختلف اسلامی بر وجوه مختلف اندیشه‌های اسلام‌شناسانهٔ گلدزیهر نقد نوشتند و کتاب‌ها و مقالات بسیاری به زبان‌های مختلف، به‌خصوص به زبان عربی و فارسی، در نقد نظرات گلدزیهر نوشته شد. به برخی از این آثار در ادامه اشاره می‌شود:   

* اولین منتقدان آرای گلدزیهر دربارهٔ اسلام مترجمان کتاب گفتارهایی دربارهٔ اسلام گلدزیهر به عربی بودند. محمد یوسف موسی، عبدالعزیز عبدالحق و علی حسن عبدالقادر در ذیل برخی از صفحات ترجمهٔ خود تعلیقاتی انتقادی و کوتاه بر آرای گلدزیهر نگاشتند.

* تعلیقات مترجمان این کتاب از نظر [[محمد غزالی]] (۱۹۱۷-۱۹۹۶م)، فقیه و عالم مصری، ناکافی به نظر رسید<ref>الغزالی، محمد، دفاع عن العقيدة و الشريعة ضد مطاعن المستشرقين، جیزه، شرکة نهضة مصر للطباعة و النشر و التوزیع، ۲۰۰۵، ص ۴.</ref> و او در ضمن کتابی با عنوان [[دفاع عن العقيدة و الشريعة ضد مطاعن المستشرقين]]، به طور مفصل، به رد آرای گلدزیهر پرداخت. این کتاب در سال ۱۳۶۳ توسط سید صدرالدین بلاغی (۱۲۹۰-۱۳۷۳)، خطیب و نویسندهٔ ایرانی مشهور به [[صدر بلاغی]]، تحت عنوان محاکمهٔ گلدزیهر صهیونیست معلم نویسندگان بیست و سه سال به فارسی ترجمه شد. صدر بلاغی، در پیشگفتار خود بر این ترجمه، گلدزیهر را مورد هجوم و نقد قرار داده و او را متهم کرده که از روش خائنانهٔ جعل و تحریف و قلب حقایق تا آخرین حد بهره گرفته و همگی سموم حقد و حسد را، که از آباء و اسلاف خود به ارث برده، یک‌جا در جام و کام اسلام افشانده است.<ref>غزالی، محمد، محاکمهٔ گلدزیهر صهیونیست معلم نویسندگان بیست و سه سال، ترجمهٔ سید صدرالدین بلاغی، تهران، انتشارات حسینیهٔ ارشاد، ۱۳۶۳، ص ۶.</ref>  

*[[سید مصطفی حسینی طباطبایی]]، قرآن‌پژوه معاصر شیعه، در کتاب خود، [[نقد آثار خاورشناسان]]، به نقد کارنامهٔ اسلام‌پژوهی گلدزیهر پرداخته است.<ref>حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ص ۱۰۲-۱۰۷.</ref> حسینی طباطبایی معتقد است که گلدزیهر، در عین تتبع بسیار در کتاب‌های اسلامی و انباشته‌بودن آثارش از ارجاع به منابع اسلامی، تحقیقات خود را با حسن نیت همراه نکرده و در تحقیق دربارهٔ مباحث اسلامی غالباً به پندارگرایی روی آورده است.<ref>حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ص ۱۰۲.</ref> همچنین، او گلدزیهر را در فهم برخی متون عربی اسلامی ناتوان قلمداد کرده و به نمونه‌ای از این موارد در نقد خود اشاره کرده است.<ref>حسینی طباطبایی، نقد آثار خاورشناسان، ص ۱۰۶-۱۰۷.</ref>

*سید محمدعلی ایازی، قرآن‌پژوه معاصر شیعه، در مقدمهٔ خود بر ترجمهٔ کتاب گرایش‌های تفسیری قرآن در میان مسلمانان به نقد کارنامهٔ گلدزیهر مخصوصاً در قرآن‌پژوهی پرداخته است.<ref>گلدزیهر، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، مقدمه، ص ۷-۲۰.</ref> از نظر او گلدزیهر در طرفداری از دین آبایی خود یهودیت راه افراط پیموده و اسلام‌شناسی او بازتابی از این طرفداری را در خود دارد و آن تلاش برای تحقیر اسلام و مسلمانان است.<ref>گلدزیهر، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، مقدمه، ص ۱۲.</ref> ایازی حواشی انتقادی نیز بر بخش پنجم کتاب،که دربارهٔ تفسیر شیعیان از قرآن است، اضافه کرده است.<ref>گلدزیهر، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، پاورقی‌های ویراستار، ص ۲۴۱-۲۸۸.</ref> از نظر ایازی مترجم و ناقد عربی کتاب، به دلیل نداشتن تخصص دربارهٔ تفسیر شیعه، از انتقاد از مطالب گلدزیهر در این بخش ناتوان بوده است.<ref>گلدزیهر، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ص ۲۴۱.</ref>