مصحف فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

در روایات اهل‌بیت(ع) از مصحف فاطمه(س) یاد شده که به حضرت فاطمه(س) الهام شده است.<ref name=":0"/> برخی از این روایات سندهای صحیحی دارند. به همین دلیل، در اصل وجود چنین کتابی تردید نشده است.<ref name=":0">مهدوی‌راد، محمدعلی، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامهٔ فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۳، ج ۳، ص ۶۴.</ref> از جملهٔ این روایات صحیح، نقلی از [[امام صادق(ع)]] در پاسخ به سؤال یکی از شیعیان دربارهٔ مصحف فاطمه(س) است. در این نقل جزئیاتی دربارهٔ این مصحف، از جمله املاء آن در دوران هفتاد و پنج روزهٔ حیات حضرت فاطمه(س) پس از رسول خدا(ص)، ارائه شده است.<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۹–۶۰۰.</ref>

روایات مربوط به وجود مصحف فاطمه(س) در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون [[بصائر الدرجات]]<ref>الصفار القمی، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، ص ۱۷۰–۱۸۱.</ref> و [[الکافی]]<ref>الکلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۹۲–۶۰۲.</ref> آمده است. بیشترین روایات مربوط به این مصحف را [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در باب‌های مربوط به علوم اهل‌بیت(ع) آورده است.<ref>المجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۲۶، ص ۴۹.</ref>

بنا بر روایات اهل‌بیت(ع)، این مصحف به دست کسی نرسیده و نزد امامان شیعه محفوظ است.<ref>الکلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۹۳.</ref> در برخی از این روایات حجم این مصحف سه برابر قرآن برشمرده شده است.<ref>الکلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۹۵.</ref> از وجود چنین مصحفی در زمینهٔ معارف باطنی شیعی استفاده شده است.<ref>مدرسی طباطبایی، سید حسین، میراث مکتوب شیعه، قم، نشر مورخ، ص ۴۱.</ref>

دربارهٔ املاکنندهٔ مصحف فاطمه(س)، در روایت از افراد مختلفی یاد شده است؛ خدا، فرشته، جبرئیل و رسول خدا(ص) از جمله افراد ذکر شده در روایات هستند.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج ۳، ص ۶۸.</ref> علامهٔ مجلسی میان این روایات جمع کرده است. برخی محققان آن را بهترین وجه جمع میان این اقوال دانسته‌اند.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج ۳، ص ۷۲.</ref> او مراد از رسول‌الله(ص) در این روایات را همان جبرئیل دانسته است.<ref>المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج ۲۶، ص ۴۲.</ref> عالمان دیگری از جمله [[سید محسن امین عاملی]]،<ref>الامین، السید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۱، ص ۳۵۷.</ref> [[سید جعفر مرتضی عاملی]]<ref>العاملی، السید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء(س) شبهات و ردود، بیروت، دارالسیرة، ج۱، ص ۱۱۶.</ref> و [[سید محمدحسین فضل‌الله]]<ref>الهاشمی، السید هاشم، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ص ۱۵۱.</ref> راهی برای جمع این روایات ابراز داشته‌اند.

* بیان رویدادهای آینده<ref>الفتال النیسابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، منشورات الرضی، ج ۱، ص ۲۱۱.</ref>؛

* [[عبدالحسین شرف‌الدین]]، از عالمان شیعه، به وجود مطالب دیگری در این مصحف، از جمله امثال و حِکَم و موعظه و اخبار اشاره کرده است.<ref>السید عبدالحسین شرف الدین، المراجعات، قم، المجمع العالمی لاهل البیت(ع)، ص ۶۰۳.</ref> این نظر توسط بعضی محققان رد شده است.<ref>الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص ۱۷۲.</ref>

* برخی دیگر از محققان با استناد به روایتی<ref>الکلینی، الکافی، ج ۷، ص ۳۷–۴۱.</ref> (که در آن از کتابی با عنوان [[کتاب فاطمه(س)]] مشتمل بر جزئیات احکام شرعی یاد شده) تصریح کرده‌اند که این مصحف مشتمل بر تمام احکام تفصیلی شرعی و جزئیات قوانین جزائی نیز بوده است.<ref>القزوینی، محمدکاظم، فاطمة الزهراء(س) من المهد الی اللحد، بی‌جا، بی‌نا، ص ۹۶.</ref> سید محمدحسین فضل‌الله این نظر را تأیید کرده و کتاب فاطمه(س) را با مصحف فاطمه(س) یکی دانسته است.<ref>الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص ۱۶۷.</ref> عده‌ای از محققان این نظر را رد کرده‌اند.<ref>الامین، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۳۵۶.</ref> همچنین، احتمال داده شده که کتاب فاطمه(س) غیر از مصحف فاطمه(س) باشد و مراد از فاطمه در عنوان کتاب فاطمه(س) [[فاطمه بنت الحسین(ع)]] باشد.<ref>الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص ۱۸۱.</ref>