بررسی فضائل عثمان در کتب روایی اهل‌سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

بررسی فضائل عثمان در کتب روایی اهل‌سنت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۹

۹۹۹ بایت حذف‌شده ، ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

Golpoor

۶۰۲

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-اهل سنت بر این پندارند که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم برای خود جانشینی تعیین نکرده است، و با این بینش ولایت و امامت مولای متقیان امیر المؤمنین علی(ع) را که مبتنی بر آیات و روایات غیر قابل انکار در کتاب های شیعه و سنی است، نمی پذیرند. در این راستا برای خلفای خود یعنی ابوبکر، عمر و عثمان، فضائلی را در کتب خویش می آورند تا ثابت کنند مردم صدر اسلام با توجه به این فضایل بود که آنها را بر حضرت علی(ع) مقدم داشته اند. با ژرف نگری و تحقیق در کتاب های اهل سنت این مطلب به خوبی روشن می گردد که در مورد خلیفه سوم یعنی عثمان بن عفان بیش از آن چه فضیلت بگویند دست به توجیه و درست جلوه دادن کار های عثمان می کنند. در حال کارهای او به گونه ای بود که باعث اعتراض اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر وی شد و او را به قتل رساندند. ابن ابی الحدید معتزلی یکی از عالمان بزرگ اهل سنت در دفاع از عثمان، اول کارهای او را شمرده و سپس به دفاع و توجیه از آن ها برخاسته و چنین می نویسد:
-عثمان در خلافت خود کارهایی کرد که منجر به کشته شدنش توسط مسلمانان گشت. از جمله کارهای او مسلط کردن بنی امیه بر ولایت و استان داری شهر ها بود. آنها از تقوای کافی برخوردار نبودند به گونه ای که ولید که استاندار کوفه بود با حالت مستی به نماز می آمد، یا عثمان به تقسیم بیت المال در بین اطرافیان خود پرداخت. اهانت به عمار یاسر و عبد الله بن مسعود و یا تبعید ابی ذر غفاری به ربذه<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قم، انتشارات کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲۹.</ref> از دیگر کارهای عثمان بوده است.
+== روایات فضیلت ==
+در کتب معتبر اهل سنت به خصوص صحاح سته<ref>صحاح سته عبارتند از: ۱. صحیح البخاري، محمد بن اسماعیل بخار؛ ۲. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیسابوری؛ ۳. سنن ابن ماجه، محمد بن یزید قزوینی؛ ۴. سنن ابی داوود، سلیمان ابن اشعث سجستانی؛ ۵. سنن الترمذی، محمد بن عیسی ترمذی؛ ۶. سنن النسائی، احمد بن شعیب نسائی.</ref> (شش کتاب معتبرنزد اهل سنت) به روایاتی در فضیلت عثمان اشاره شده است:
-این عالم سنی پس از شمردن این کارهای خلاف عثمان، دست به توجیه زده و می گوید این کارها گناه کبیره نبودند تا گفته شود عثمان با این کارها فاسق شده و صلاحیت خلافت را از دست داده، بلکه این ها گناه صغیره می باشند و خداوند عثمان را به خاطر این رفتارها بخشیده است.<ref>همان، ج۳، ص۶۸.</ref>
+* در روایتی آمده است که پیامبر اسلام(ص) فرمود: هر پیامبری در بهشت رفیقی دارد و رفیق من عثمان بن عفان است. عثمان بن خالد راوی این روایت توسط رجال شناسان اهل سنت ضعیف، جاعل و دروغگو دانسته شده است.<ref>سنن الترمذی، پیشین، ج۵، ص۲۸۸؛ سنن ابن ماجه، پیشین، ج۱، ص۴۰.</ref>
+* از پیامبر اسلام(ص) نقل می کنند که به عثمان فرمود: ای عثمان این جبرئیل است که مرا خبر می دهد تا دخترم ام کلثوم را به همان مهریه رقیه، همسر تو قرار دهم. این روایت نیز در ذیل آن توسط عالمان اهل سنت تضعیف شده است.<ref>سنن ابن ماجه، پیشین، ج۱، ص۴۱.</ref>
+* محمد بن سیرین از کعب نقل می کند که پیامبر اسلام(ص) از فتنه ای که رخ خواهد داد، یاد می کرد که مردی با سر پوشیده از آن جا گذشت و پیامبر فرمود در آن روز این مرد در هدایت است و من رفتم صورتش را باز کردم دیدم عثمان بن عفان است. ابن ماجه پس از نقل این روایت می نویسد: محمد بن سیرین، کعب را ندیده است. به همین جهت این روایت منقطع بوده و اعتماد به آن مشکل است.<ref>همان.</ref>
+* از محمد بن زیاد نقل شده که جنازه ای را آوردند تا پیامبر(ص) بر آن نماز بخواند؛ اما حضرت نماز میت نخواند. وقتی علت را پرسیدند، آن حضرت فرمود: این شخص عثمان را دشمن می داشت. ترمذی در ذیل آن می نویسد این حدیث غریب است و محمد بن زیاد واقعاً ضعیف می باشد.<ref>سنن الترمذی، پیشین، ج۵، ص۲۸۹.</ref> یعنی نمی توان به نقل کننده ضعیف اعتماد و خبر او را باور کرد.
-برای روشن شدن بیشتر مطلب و این که با همه این کارها آیا باز می توان گفت عثمان فضایلی داشت که بر امیر مؤمنان علی(ع) مقدم باشد به کتاب های معتبر نزد اهل سنت به خصوص صحاح سته<ref>صحاح سته عبارتند از: ۱. صحیح البخاري، محمد بن اسماعیل بخار؛ ۲. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیسابوری؛ ۳. سنن ابن ماجه، محمد بن یزید قزوینی؛ ۴. سنن ابی داوود، سلیمان ابن اشعث سجستانی؛ ۵. سنن الترمذی، محمد بن عیسی ترمذی؛ ۶. سنن النسائی، احمد بن شعیب نسائی.</ref> (شش کتاب معتبرنزد اهل سنت) اشاره می کنیم:
+== دلیل فضیلت تراشی برای عثمان ==
+اهل سنت معتقدند که پیامبر اسلام(ص) برای خود جانشینی تعیین نکرده است و با این بینش ولایت و امامت امام علی(ع) را که مبتنی بر آیات و روایات غیر قابل انکار در کتاب‌های شیعه و سنی است، نمی‌پذیرند. محققان معتقدند که اهل سنت، برای خلفای ثلاثه یعنی ابوبکر، عمر و عثمان، فضائلی را در کتب خویش ذکر کرده‌اند تا ثابت کنند مردم صدر اسلام با توجه به این فضایل، آنها را بر حضرت علی(ع) مقدم داشته اند.<ref>فقیه ایمانی، مهدی، حق با علی است، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۱.</ref> در کتاب های اهل سنت، در مورد خلیفه سوم یعنی عثمان بن عفان بیش از آن چه فضیلت بگویند دست به توجیه و درست جلوه دادن کارهای عثمان کرده‌اند و با توجیه کردن کارها و ادعاهای بی‌دلیل نمی توان بر کسی فضیلت قائل شد.
-۱ در گزارشی رسول گرامی صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند: هر پیامبری در بهشت رفیقی دارد و رفیق من عثمان بن عفان می باشد. عثمان بن خالد راوی این روایت توسط رجال شناسان اهل سنت ضعیف، جاعل و دروغگو دانسته شده است..<ref>سنن الترمذی، پیشین، ج۵، ص۲۸۸؛ سنن ابن ماجه، پیشین، ج۱، ص۴۰.</ref>
+بنا بر گزارش‌های تاریخی کارهای عثمان به گونه ای بود که باعث اعتراض اصحاب پیامبر(ص) شد و همین امر سبب قتلش گردید. ابن ابی الحدید معتزلی یکی از عالمان بزرگ اهل سنت در دفاع از عثمان، به کارهای او اشاره کرده و سپس به دفاع و توجیه از آن ها برخاسته است. وی چنین می‌نویسد:
-۲ از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کنند که به عثمان فرمود: ای عثمان این جبرئیل است که مرا خبر می دهد تا دخترم ام کلثوم را به همان مهریه رقیه، همسر تو قرار دهم. این روایت نیز در ذیل آن تضعیف شده است..<ref>سنن ابن ماجه، پیشین، ج۱، ص۴۱.</ref>
+عثمان در خلافت خود کارهایی کرد که منجر به کشته شدنش توسط مسلمانان گشت. از جمله کارهای او مسلط کردن بنی امیه بر ولایت و استانداری شهرها بود. آنها از تقوای کافی برخوردار نبودند؛ به گونه‌ای که ولید، استاندار کوفه با حالت مستی به امام جماعت ایستاد و نماز خواند، یا عثمان به تقسیم بیت المال در بین اطرافیان خود پرداخت. اهانت به عمار یاسر و عبد الله بن مسعود و یا تبعید ابی ذر غفاری به ربذه از دیگر کارهای عثمان بوده است.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قم، انتشارات کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲۹.</ref>
-۳ محمد بن سیرین از کعب نقل می کند که پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و سلم از فتنه ای که رخ خواهد داد، یاد می کرد که مردی با سر پوشیده از آن جا گذشت و پیامبر فرمود در آن روز این مرد در هدایت است و من رفتم صورتش را باز کردم دیدم عثمان بن عفان است.
+ابن ابی الحدید پس از شمردن این کارها، دست به توجیه اعمال او زده و گفته است این کارها گناه کبیره نبودند تا گفته شود عثمان با این کارها فاسق شده و صلاحیت خلافت را از دست داده است؛ بلکه این‌ها گناه صغیره می‌باشند و خداوند عثمان را به خاطر این رفتارها بخشیده است.<ref>همان، ج۳، ص۶۸.</ref>
-ابن ماجه پس از نقل این روایت می نویسد: محمد بن سیرین، کعب را ندیده است. به همین جهت این روایت منقطع می باشد.<ref>همان.</ref> پس اعتماد به آن مشکل است.
+== اعمال خلاف سنت پیامبر(ص) ==
+علاوه بر روایات فضیلت، روایاتی نیز در کتاب‌های معتبر ثبت شده است که عثمان بر خلاف سیره پیامبر اسلام(ص) عمل کرده است. برخی از آنها عبارتند از:
-۴ از محمد بن زیاد نقل شده که جنازه ای را آوردند تا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر آن نماز بخواند ولی حضرت نماز میت نخواند. وقتی علت را پرسیدند، آن حضرت فرمود: این شخص عثمان را دشمن می داشت. ترمذی در ذیل آن می نویسد این حدیث غریب است و محمد بن زیاد واقعاً ضعیف می باشد.<ref>سنن الترمذی، پیشین، ج۵، ص۲۸۹.</ref> یعنی نمی توان به نقل کننده ضعیف اعتماد و خبر او را باورکرد.
+=== عدم شرکت در غزوه بدر و فرار در غزوه احد ===
+طبق گزارش‌های تاریخی عثمان در جنگ بدر شرکت نکرد و در غزوه احد نیز از صحنه جنگ گریخت. در برخی کتب اهل سنت مانند صحیح بخاری که از معتبرترین کتب روایی اهل سنت به شمار می‌رود، در بیان دلیل کارهای او به روایتی را از عبدالله بن عمر اشاره شده است. وقتی شخصی از ابن عمر می‌پرسد که آیا واقعیت دارد که عثمان در جنگ احد پیامبر را تنها گذاشت و فرار کرد و در جنگ بدر نیز شرکت نکرد؟! ابن عمر گفت: بلی ولی خداوند او را به خاطر فرارش بخشید و علت شرکت نکردنش در جنگ بدر به خاطر این بود که همسرش مریض بود.<ref>صحیح البخاری، پیشین، ج۴، ص۲۰۳ و ج۵، ص۳۴.</ref>
-علاوه بر این ها روایاتی نیز وجود دارد که عثمان بر خلاف سیره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم حرکت می کرد و البته این گونه روایات در همین کتاب های معتبر ثبت شده است که به چند نمونه اشاره می شود:
+برخی معتقدند کسی چون امام علی(ع) که تا آخرین لحظات با پیامبر اسلام بود و از جنگ فرار نکرد، فضیلتش از کسی که فرار کرد، کمتر است؟ آنها شرکت نکردن او در جنگ بدر به علت بیماری همسرش را قابل قبول ندانسته و معتقدند که عثمان ثروتمند و دارای کنیز و غلام بود و آن ها می توانستند از همسر مریض او نگهداری کنند و اصولاً ماندن او در کنار همسرش سودی نداشته است و باید به جنگ می رفت. البته اگر پذیرفته شود که واقعاً همسرش مریض بود. چرا که این مطلب برای توجیه اعمال او ذکر شده است.
-==۱ چهار رکعتی خواندن نماز در مسافرت==
+=== چهار رکعتی خواندن نماز در مسافرت ===
+در صحیح بخاری آمده است که عبد الرحمن بن یزید نقل می کند: عثمان در منا مسافر بود و باید نماز را شکسته می خواند، نمازش را با مردم چهار رکعتی خواند و این مطلب به گوش عبد الله بن سعید رسید، وی گفت ما با پیامبر خدا(ص) در منا نماز را شکسته می خواندیم، در زمان ابوبکر و عمر نیز نمازهای چهار رکعتی را دو رکعتی می خواندیم و من نمی دانم این نماز چهار رکعتی چیست؟<ref>بخاری، محمد، صحیح البخاری، بیروت، دار الفکر، بی تا، ج۲، ص۳۵.</ref>
-در صحیح بخاری آمده است که عبد الرحمن بن یزید نقل می کند: عثمان در منا مسافر بود و باید نماز را شکسته می خواند، نمازش را با مردم چهار رکعتی خواند و این مطلب به گوش عبد الله بن سعید رسید، وی گفت ما با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در منا نماز را شکسته می خواندیم، در زمان ابوبکر و عمر نیز نمازهای چهار رکعتی را دو رکعتی می خواندیم و من نمی دانم این نماز چهار رکعتی چیست؟<ref>بخاری، محمد، صحیح البخاری، بیروت، دار الفکر، بی تا، ج۲، ص۳۵.</ref>
+=== نهی از عمره تمتع ===
+عثمان بن عفان مردم را از عمره تمتع در مکه نهی می کرد. امام علی(ع) فرمودند: چرا کاری را که رسول خدا(ص) انجام می داد. نهی می کنی.
-==۲ نهی از عمره تمتع==
+در روایت دیگر آمده: علی رضی الله عنه وقتی محرم شد (در حج) گفت لبیک می گویم برای گذاشتن حج و عمره تمتع، عثمان گفت تو دیدی من مردم را از این کار نهی کردم و علی رضی الله عنه در جواب گفت من سیره رسول الله(ص) را ترک نخواهم کرد.<ref>نیسابوری، مسلم، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر، بی تا، ج۴، ص۴۶.</ref>{{پایان پاسخ}}
-عثمان بن عفان مردم را از عمره تمتع در مکه نهی می کرد و امیر مؤمنان علی(ع) فرمودند: چرا کاری را که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم انجام می داد. نهی می کنی.
-در روایت دیگر آمده: علی رضی الله عنه وقتی محرم شد (در حج) گفت لبیک می گویم برای گذاشتن حج و عمره تمتع، عثمان گفت تو دیدی من مردم را از این کار نهی کردم و علی رضی الله عنه در جواب گفت من سیره رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را ترک نخواهم کرد.<ref>نیسابوری، مسلم، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر، بی تا، ج۴، ص۴۶.</ref>
-این ها فقط نمونه هایی از فضایل عثمان بود که اهل سنت در کتاب های روایی که معتبر می دانند آورده اند و اینک آیا عثمان مقدم بر علی(ع) بود یا نه؟ باید منصفانه قضاوتکرد چرا که با توجیه کردن کارها و ادعاهای بی دلیل نمی توان بر کسی فضیلت قائل شد. در این کتاب ها اهل سنت کارهای عثمان بن عفان را توجیه می کنند به گونه ای که وقتی شخصی از ابن عمر می پرسد که آیا واقعیت دارد که عثمان در جنگ احد پیامبر را تنها گذاشت و فرار کرد و آیا واقعیت دارد که عثمان در جنگ بدر شرکت نکرد؟! می گوید بلی ولی خداوند او را به خاطر فرارش بخشید و علت شرکت نکردنش در جنگ بدر به خاطر این بود که همسرش مریض بود.<ref>صحیح البخاری، پیشین، ج۴، ص۲۰۳ و ج۵، ص۳۴.</ref> کسی پیامبر را در سخت ترین حالت تنها گذاشته چه فضائلی برای او می توان گفت. راوی پسر عمر خلیفه دوم است سند روایت هم صحیح بخاری است که از بزرگان اهل سنت است.
-آیا کسی که تا آخرین لحظات با پیامبر اسلام بود و از جنگ فرار نکرد از نظر فضیلت کمتر است از کسی که فرار کرد و آیا پذیرفتنی است که عثمان به خاطر مریض بودن همسرش در جنگ شرکت نکند، در حالی که اهل سنت می گویند عثمان ثروتمند و دارای کنیز و غلام بود و آن ها می توانستند از همسر مریض او نگه داری کنند و اصولاً ماندن او در کنار همسرش سودی نداشته است و باید به جنگ می رفت. البته اگر پذیرفته شود که واقعاً همسرش مریض بود. چرا که این مطلب برای توجیه اعمال او ذکر شده است.
-نگاهی به فضائل حضرت علی(ع) در همان منابع اهل سنت و مقایسه آنها با مواردی که به مدح عثمان پرداخته خود گویای این حقیقت است که آن حضرت با عثمان و هیچ شخص دیگری قابل مقایسه نیست و برتری ایشان مورد تأیید هر انسان آزاد اندیشی است.
-{{پایان پاسخ}}
 ==منابع==