آداب دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره جایگاه دعا در آیات قرآن و احادیث توضیح دهید.

{{درگاه|کرونا}}قرآن سفارش کرده است [[دعا]]، آهسته و پنهانی و با تضرع و خشوع خوانده شود. در ذکر و دعا و خواندن خداوند باید از صدای بلند پرهیز کرد. در قرآن توصیه شده است مناجات با خداوند در خفا و پنهانی انجام شود. مفسران توصیه به این آداب را موافق با قبول درگاه حق و دور از ریا و خودنمایی دانسته‌اند. دعا باید همراه با تضرع و خوف باشد که به معنای زبونی و نیازمندی و ترس در برابر خداوند آمده است.

در قرآن توصیه شده است دعا آهسته خوانده شود و نه با صدای بلند:{{قرآن|وَاذْکُرْ رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ|ترجمه=پروردگارت را در دل خود، از روی تضرع و خوف، آهسته و آرام، یاد کن.|سوره=اعراف|آیه=۲۰۵}}

</ref> پيامبر اكرم (ص) در سفرى بعضى اصحاب را ديدند كه با فرياد دعا می‌كنند، پیامبر فرمودند: «آرام دعا كنيد».<ref>قرائتی محسن، تفسير نور، ج۳، ص: ۸۱.</ref>

در آيه ۵۵ سوره اعراف دستور داده شده كه خدا را به طور «خفيه» و در پنهانى بخوانيد و این براى اين است كه از «ريا» دورتر، و به اخلاص نزديكتر، و توأم با تمركز فكر و حضور قلب باشد.<ref>مکارم شیرازی ناصر، تفسير نمونه، ج۶، ص: ۲۰۹.

</ref> در قرآن امده است حضرت زكريّا نيز خداوند را در پنهانى و با اخلاص ندا می‌‏كرد.<ref>قرائتی محسن، تفسير نور، ج۳، ص: ۸۱.

برای دعا خواندن آداب و دستوراتی رسیده است. از مهم‌ترین آنها این است که: دعا را با تضرع و پنهانی بخوانیم، بدون آن که آواز بلند کنیم و برای دیگران مزاحمت ایجاد شود یا تظاهر به دعا و هیاهو بشود.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، ص۳۵۴.</ref>پیامبر خدا(ص) بهترین یاد کردن [از خدا]، یاد کردن نهانی است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، نهج الذکر، ج۱، ص۱۲۷.</ref> آن شب که مرا به آسمان بردند، … به من ندا دادند که: «... ای محمّد! هر گاه کسی از امّتت غم‌هایش بسیار شد، نهانی مرا بخواند».<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، حکمت نامه پیامبر اعظم، ج۱۰، ص۷۵.</ref>

ذکر با صدای بلند با ادب عبوديت منافات دارد، دليل اين معنا روايتى است كه از رسول خدا (ص) وارد شده كه در بعضى از جنگهايش با اصحابش طى مسافت مى‏كرد تا رسيدند به بيابانى هولناك، و اتفاقا آن شب شبى تاريك بود يكى از اصحابش به صداى بلند تكبير مى‏گفت، حضرت فرمود: آن كسى را كه شما مى‏خوانيد نه دور است و نه غايب‏.<ref>طباطبایی محمد حسین، ترجمه تفسير الميزان، ج۸، ص: ۵۰۰.

</ref> تضرع در اصطلاح به معناى اظهار زبونى نفس در برابر خداى متعالى هنگام درخواست حاجت و ابراز ذلت در پيشگاه وى براى رفع گرفتاريها دانسته شده است. برخى نيز آن را به معناى زارى كردن دانسته‌اند. بر اساس آيات 42 و 63 سوره انعام اعتقاد انسان به ضعف و ذلت نفس در برابر خداوند و عظمت وى و احساس درماندگى به هنگام شدايد و گرفتاريها از عواملى است كه وى را به تضرع وا مى‌دارد. و در مقابل، اصرار بر كفر، لجاجت، پيروى از وسوسه شيطان و انجام گناهان و غرور نسبت به اعمال او را از تضرّع در برابر خداوند متعالى بازمى‌دارد.<ref>اعرافی محمد، تضرع، دائرة المعارف قرآن، شماره ۷، سال ۱۳۸۸.</ref>

در قرآن<ref>سوره اسراء آیه ۱۰۹؛ سوره مریم آیه ۵۸.</ref> و بخصوص در احادیث، گریستن به هنگام عبادات توصیه شده است.<ref>فریتس مایر، مدخل بکاء، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۱۲۰۶.</ref> در حدیث از پیامبر نقل شده است که گریه بر گناه را باعث ایمنی از دوزخ دانسته است.<ref>مالک حسینی، مدخل بکاء، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۱۲۰۶.</ref>

برای دعا کردن آداب زیادی در روایات وارد شده است. از جمله دعا کردن با حالت خضوع و تذلّل، به زبان آوردن حاجت، تکرار کردن دعا و پا فشاری نمودن برخواسته، اخلاص در دعا و توجه به ذات حق تعالی با همه وجود و روی‌گردانی از غیر او، توسل جستن به محمّد و آل محمّد(ص) و درود فرستادن بر ایشان در آغاز، میان و پایان دعا، ستایش و ثنا گفتن خداوند متعال و اعتراف به تقصیرات خود در مقام بندگی و استغفار از آنها قبل از دعا، تحصیل معرفت صحیح به خداوند متعال، قصد تقرب داشتن از دعا، حسن ظن داشتن به اجابت از جانب خداوند، دعا کردن با آرامش قلب و سکون اعضا و جوارح و پرهیز از شتابزدگی و نداشتن دغدغه‌ای جز دعا در محضر پروردگار، بلند نکردن صدا هنگام دعا و در خلوت دعا کردن، انصاف داشتن در دعا، به معنای خواستن آنچه که بر حسب شأن او برایش روا است.<ref>مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۳، ص۶۲۱.</ref>