اعتبار کتاب بحارالانوار: تفاوت میان نسخه‌ها

==جایگاه مؤلف==

هرچند بر دیدگاه و روش علامه مجلسی در باب نقل و تفسیر روایات نقدهایی به‌خصوص در دوره معاصر وارد شده است، در توانایی او در دانش‌های حدیثی شیعه کسی تردید نکرده است. عالمان بزرگ شیعه از جایگاه والای مجلسی در مقام یک محدث سخن گفته‌اند. [[شیخ حر عاملی]]، محدث مشهور هم‌روزگار با مجلسی، او را «سرور بلندمرتبه ما»، «عالم فاضل ماهر»، «محقق دقیق»، «علامه دانا»، «محدث مورد اعتماد» و «جامع همه خوبی‌ها و فضائل» می‌خواند.<ref>محمد بن الحسن الحر العاملی، امل الآمل فی علماء جبل، مکتبة الأندلس، ج ۲، ص ۲۴۸.</ref> محمد بن علی اردبیلی، عالم علم رجال و شاگرد مجلسی، شخصیت مجلسی را از نظر والایی قدر، عظمت شأن، دقت نظر، وثاقت و امانت در نقل حدیث و تبحر در علوم عقلی و نقلی مشهورتر از آن می‌شمرد که گفته شود و در کلام بگنجد.<ref>محمد بن علی الاردبیلی الغروی الحائری، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الفرق و الاسناد، بیروت، دارالاضواء، ج ۱، ص ۱.</ref> [[شیخ انصاری]]، فقیه و اصولی بزرگ قرن سیزدهم قمری،  مجلسی را محدثی خبیر و غواص دریاهای انوار اخبار ائمه اطهار(ع) برمی‌شمرد.<ref>شیخ مرتضی انصاری، فرائدالاصول، قم، مجمع الفكر الإسلامي، </ref>

علامه مجلسی از مجلس درس بسیاری از علمای زمان خود استفاده کرد و از آنها اجازه روایت دریافت کرد. تعداد استادان مجلسی به بیست نفر می‌رسد. از جمله آنها می‌توان به [[ملامحسن فیض کاشانی]]، [[محمدتقی مجلسی]]، [[سید علی‌خان مدنی شیرازی]] و شیخ حر عاملی اشاره کرد.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۶۸-۱۴۵.</ref> همچنین، منابع تاریخی شاگردان و راویان علامه مجلسی را بیش از هزار نفر برشمرده‌اند که بسیاری از آنان از مشاهیر علمی زمان خود بودند. از جمله این شاگردان و راویان می‌توان به [[سید نعمت‌الله جزایری]]، [[شیخ احمد بن محمد بحرانی]]، [[شیخ سلیمان بن عبدالله ماحوزی]] و [[میرزا محمد بن محمدرضا مشهدی]] صاحب [[تفسیر کنزالدقائق]] اشاره کرد.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۶۸-۱۴۵.</ref> محققان قرارگرفتن علامه مجلسی در سلسله‌های متعدد اجازه روایت را نشان از مقبولیت قابل توجه او در میان علمای شیعه می‌دانند.<ref>علی دوانی، علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ص ۱۷۱.</ref>

علامه مجلسی به سبب جایگاه دینی و اجتماعیش از سوی [[شاه سلیمان صفوی]] به [[منصب شیخ الاسلامی]] منصوب شد. او پس از مرگ شاه سلیمان توسط جانشینش [[شاه سلطان حسین صفوی]] در این منصب ابقا شد.<ref>حسن طارمی، علامه مجلسی، تهران، انتشارات طرح نو، ص ۱۶-۱۷.</ref>       

پس از نگارش بحار‌الانوار، نگاه کلی جامعه علمی شیعه به چنین دایرة‌المعارف گسترده و جامعی همیشه همراه با تأیید و تکریم بوده است. این کتاب به مرجعی قابل اتکا برای نقل روایات [[اهل بیت(ع)]] تبدیل شد. نگاه تأییدآمیز علمای شیعه به این کتاب نشان از همین موضوع است. برای نمونه، [[شیخ آقابزرگ تهرانی]]، کتاب‌شناس بزرگ معاصر، بحار‌الانوار را جامع روایی می‌داند که نظیری پیش و پس از خود نداشته است. او این یگانگی را حاصل مشتمل بودن این کتاب بر عموم روایات و نقل روایات همراه با تحقیقات دقیق و تحلیل‌ها و شروحی می‌داند که در غیر این کتاب یافت نمی‌شود.<ref>الشیخ آقابزرك الطهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، ج ۳، ص ۱۶.</ref> [[میرزا ابوالحسن شعرانی]]، عالم معاصر شیعه، بحارالانوار را به اتفاق همه بزرگان کامل‌ترین کتاب در موضوع احادیث پراکنده می‌داند. او این کتاب را بهترین تألیف از نظر گردآوری مطالب مذهبی برمی‌شمرد. [[سیدمحسن امین|سید محسن امین]]، رجال‌شناس معاصر، بحارالانوار را دایرة‌المعارف شیعی بی‌نظیر می‌داند که اکثر علوم شیعه در آن گردآوری شده است.<ref>السید محسن الأمین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۹، ص ۱۸۳.</ref>

کتاب بحارالانوار، همانند هر [[کتاب روایی]] دیگری دارای [[روایات صحیح]] و معتبر و نیز [[روایات ضعیف السند]] است. شاید غیر از [[قرآن کریم]]، هیچ کتاب دیگری را نتوان یافت که تمام محتوای آن صددرصد صحیح و قطعی باشد.<ref>نگاه کنید به عابدی، احمد، آشنایی با بحارالانوار، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص۷۸–۲۷۸.</ref>

لازم به ذکر است که این کتاب، شامل کل [[روایات معصومین(ع)]] نیست و شاهد بر این مدعا، کتاب «مستدرک» است که بعدها نوشته شده است. علاوه بر آن علامه مجلسی از کتب مشهور و متواتر، مانند [[کتب اربعه]]، [[صحیفه سجادیه]]، [[نهج البلاغه]] و … روایات کمتری نقل کرده است.<ref>بحارالانوار، ج۵۳، مقدمه جناب آقای شعرانی.</ref>