تزویج کودک نابالغ توسط ولی: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
خط ۶: خط ۶:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|خانواده}}در فقه اسلامی، با شرط وجود مصلحت ضروری و حرمت استمتاع از کودک، پدر و جد پدری، حق دارد کودک نابالغ خود را به عقد کسی دیگر درآورد. این حکم فقهی محل مناقشه میان فقیهان امروز است. حکم فقهی تزویج نابالغ توسط ولی، ناظر بر فرهنگ و ساختار عرفی جوامع گذشته بود که پدر و جد پدری گاه برای فرزند خود همسر اختیار می کردند و این کار را در بعضی اوقات پیش از بلوغ فرزند انجام می دادند.
{{درگاه|خانواده}}در فقه اسلامی، با شرط وجود مصلحت ضروری و حرمت استمتاع از کودک، پدر و جد پدری، حق دارد کودک نابالغ خود را به عقد کسی دیگر درآورد. این حکم فقهی محل مناقشه میان فقیهان امروز است. حکم فقهی تزویج نابالغ توسط ولی، ناظر بر فرهنگ و ساختار عرفی جوامع گذشته بود که پدر و جد پدری گاه برای فرزند خود همسر اختیار می‌کردند و این کار را در بعضی اوقات پیش از بلوغ فرزند انجام می‌دادند.


در قانون مدنی نکاح غیربالغ ممنوع است اما با وجود مصلحت که دادگاه آن را تشخیص میدهد منع برداشته می شود.
در قانون مدنی نکاح غیربالغ ممنوع است اما با وجود مصلحت که دادگاه آن را تشخیص می‌دهد منع برداشته می‌شود.


در اسناد و قوانین بین المللی این موضوع به طور کلی ممنوع اعلام شده است.
در اسناد و قوانین بین‌المللی این موضوع به‌طور کلی ممنوع اعلام شده است.


== حکم فقهی ==
== حکم فقهی ==
بنا‌ به فتواي مشهور و بلکه اجماع فقهاي‌ اماميه‌ و فقهاي اهل سـنت و جـماعت پدر و جـد پدري مي‌توانند دختر نابالغ‌ خود‌ را به تزويج ديگري در‌ آورند‌ و دختر‌ پس‌ از‌ رسيدن به سن بلوغ اختيار فسخ يا امـضاء آن را نـدارد. در مورد‌ پسران‌ نابالغ گرچه مسأله مورد اتفاق و اجماع‌ نيست‌ اما‌ بيشتر‌ فـقها آنـها را‌ نيز‌ همانند دختران دانسته اند. شـيخ مفيد‌ معتقد است در صورتي که پدر دخـتر صـغيرش را شوهر داد، در هنگام بلوغ اختيار فسخ عقد را ندارد.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>
بنا به فتوای مشهور و بلکه اجماع فقهای امامیه و فقهای اهل سـنت و جماعت پدر و جد پدری می‌توانند دختر نابالغ خود را به تزویج دیگری درآورند و دختر پس از رسیدن به سن بلوغ اختیار فسخ یا امضاء آن را ندارد. در مورد پسران نابالغ گرچه مسئله مورد اتفاق و اجماع نیست اما بیشتر فقها آنها را نیز همانند دختران دانسته‌اند. شیخ مفید معتقد است در صورتی که پدر دختر صغیرش را شوهر داد، در هنگام بلوغ اختیار فسخ عقد را ندارد.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>


== وجود مصلحت ==
== وجود مصلحت ==
گروهي از فقهاء وجود مـصلحت‌ را‌ شـرط صحت عقد نکاح ولائي دانسته جمعي ديگر به‌ نبود مفسده بسنده کرده‌اند.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>
گروهی از فقهاء وجود مصلحت را شرط صحت عقد نکاح ولائی دانسته جمعی دیگر به نبود مفسده بسنده کرده‌اند.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>


در زمینه ازدواج کودکان صغیر توسط اولیاء آنها می‌توان گفت: به جهت برخی از مصالحی که برای دختر و پسر صغیر و صغیره پیش‌می‌آید، شریعت این اجازه را به ولی آنها داده است تا آنها را به عقد فردی درآورد اما با این شرط که خلاف مصلحت کودک نباشد و اگر خلاف مصلحت کودک باشد یا برایش مفسده داشته باشد، از نظر شرعی چنین عقدی اعتبار ندارد. برخی فقیهان علاوه بر این، وجود مصلحت را نیز لازم شمرده-اند.<ref>ناصر مکارم شیرازی، العروه الوثقی مع التعلیقات، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۸ ه، ج۲، ص۵۸۲.</ref>
در زمینه ازدواج کودکان صغیر توسط اولیاء آنها می‌توان گفت: به جهت برخی از مصالحی که برای دختر و پسر صغیر و صغیره پیش‌می‌آید، شریعت این اجازه را به ولی آنها داده است تا آنها را به عقد فردی درآورد اما با این شرط که خلاف مصلحت کودک نباشد و اگر خلاف مصلحت کودک باشد یا برایش مفسده داشته باشد، از نظر شرعی چنین عقدی اعتبار ندارد. برخی فقیهان علاوه بر این، وجود مصلحت را نیز لازم شمرده-اند.<ref>ناصر مکارم شیرازی، العروه الوثقی مع التعلیقات، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۸ ه، ج۲، ص۵۸۲.</ref>
خط ۲۹: خط ۲۹:


== حرمت استمتاع ==
== حرمت استمتاع ==
 
دختران نابالغ شوهر داده شده، نه تنها مکلف به تمکین جنسی نیستند که به تصریح فقهاء به پیروی از نصوص روایات نزدیکی با آنها ممنوع است. افزون بر روایات‌های صحیح السند و صریح الدلالة، بر این حکم ادعای اجماع شده است.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>
دختران نابالغ شوهر داده شده، نه تنها مکلف به تمکين جنسي نيستند که به تصريح فقهاء‌ به‌ پيروي‌ از نصوص روايات نزديکي بـا آنـها ممنوع است. افزون‌ بر روايات‌هاي صحيح السند و صريح الدلالة، بر اين حکم ادعاي اجماع شده است.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>


لازم است ذکر شود قبل از رسیدن زوجه به سن ۹ سالگی، استمتاعات به معنی اخص ممنوع است.<ref>ر. ک. سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، عروه الوثقی، ج۲، ص۸۱۱، بیروت: اعلمی، ۱۴۰۹ه؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۴۱، قم: دارالعلم، ۱۴۲۱ه.</ref> علاوه براین هرگونه استمتاعی از زوجه صغیره که باعث ورود لطمات جسمی و به خصوص روحی و معنوی برای وی باشد طبق قاعده لاضرر مردود می‌باشد.<ref>رک محمدرضا علمی سولا و علی محمدیان، «مبانی ممنوعیت استمتاع از زوجه نابالغ در فقه امامیه»، مجله علمی-پژوهشی مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم، زمستان ۱۳۹۲، شماره ۶۲، ص۱۷۸–۲۱۷.</ref>
لازم است ذکر شود قبل از رسیدن زوجه به سن ۹ سالگی، استمتاعات به معنی اخص ممنوع است.<ref>ر. ک. سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، عروه الوثقی، ج۲، ص۸۱۱، بیروت: اعلمی، ۱۴۰۹ه؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۴۱، قم: دارالعلم، ۱۴۲۱ه.</ref> علاوه براین هرگونه استمتاعی از زوجه صغیره که باعث ورود لطمات جسمی و به خصوص روحی و معنوی برای وی باشد طبق قاعده لاضرر مردود می‌باشد.<ref>رک محمدرضا علمی سولا و علی محمدیان، «مبانی ممنوعیت استمتاع از زوجه نابالغ در فقه امامیه»، مجله علمی-پژوهشی مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم، زمستان ۱۳۹۲، شماره ۶۲، ص۱۷۸–۲۱۷.</ref>


== قانون مدنی ==
== قانون مدنی ==
مطابق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی «نکاح قبل از بلوغ ممنوع است» و نیز با این تبصره که عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه ولی صحیح است بشرط رعایت مصلحت مولی علیه. این قانون بر مبنای فتوای مشهور فقهای امامیه تنظیم شده است. در قانون مدنی پیش از انقلاب با تأثیر از قوانین کشورهای خارجی و اسناد بین‌المللی، نکاح قبل از بلوغ ممنوع بود. ماده مزبور از جهت گوناگون اجمال و ابهام دارد از جمله مفهوم مصلحت و همچنین پیامد عدم رعایت آن. افزون بر ابهامات فوق، قانون مدنی از مسئله ممنوعیت مواقعه با دختران نابالغ به ازدواج در آمده و مجازاتهای آن سخنی به میان نیاورده است.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>


== منع تزویج کودکان در اسناد بین‌المللی ==
از بررسی مجموع اسناد بین‌المللی در این زمینه چنین بدست می‌آید که:


مطابق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی «نکاح قبل از بلوغ مـمنوع است» و نیز با این تبصره که عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه ولي صحيح است بشرط رعايت مصلحت مـولي عليه. این قانون بر مبناي فـتواي مشهور فقهاي‌ اماميه تنظيم شده است. در قانون مدنی پیش از انقلاب با تأثیر از قوانین کشورهای خارجی و اسناد بین المللی، نکاح قبل از بلوغ ممنوع بود. ماده مزبور از جهت گوناگون اجمال و ابهام دارد‌ از جمله مفهوم مصلحت‌ و همچنين پيامد عدم رعايت آن. افزون بر ابهامات فوق، قانون مدني از مسئله ممنوعيت مواقعه با دخـتران نـابالغ به ازدواج در آمـده و مجازاتهاي آن سخني به ميان نياورده است.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>
تزویج ولائی کودکان نابالغ به دلایل زیر ممنوع است:
 
== منع تزويج کودکان در اسناد بين‌ المللي ==
 
 
 
از بررسي مجموع اسناد‌ بين‌المللي‌ در اين زمينه چنين بدست مي‌آيد که:
 
تزويج ولائي کودکان نابالغ به دلايل زير ممنوع است:


الف ـ فقدان اراده آزاد طرفين عقد
الف ـ فقدان اراده آزاد طرفین عقد


ب - فقدان بلوغ
ب - فقدان بلوغ


ج ـ ايجاد‌ زمينه‌اي که عملاً ممکن اسـت مـنجر به آسيبهاي روحي و جسمي براي کودک شود.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>
ج ـ ایجاد زمینه‌ای که عملاً ممکن است منجر به آسیبهای روحی و جسمی برای کودک شود.<ref>تزویج کودکان، فصلنامه نامه مفید، شماره ۲، سید محمد قادر سید فاطمی.</ref>


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
خط ۶۰: خط ۵۴:


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = فقه
  | شاخه اصلی = فقه
automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۰۱۱

ویرایش