مهدویت در ادیان: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
{{سوال}}مهدويت در اديان ديگر را توضيح دهيد؟{{پایان سوال}}
{{سوال}}مهدویت در ادیان دیگر را توضیح دهید؟{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|مهدویت}}
{{درگاه|مهدویت}}


در پاسخ به این سؤال لازم است مقدمه ای را به عنوان مدخل بحث تقدیم نماییم سپس موضوع مهدویت را در ادیان دیگر را بررسی کنیم:


در پاسخ به اين سؤال لازم است مقدمه اي را به عنوان مدخل بحث تقديم نماييم سپس موضوع مهدويت را در اديان ديگر را بررسي كنيم:
مقدمه: همان گونه که می‌دانید مهدویت از واژه‌هایی است که کارکرد اختصاصی آن به حوزه اسلام و مسلمانان مربوط می‌شود و این واژه برگرفته از روایات اسلامی در این خصوص است.<ref>ر. ک. آموز عقاید آیت الله مصباح، ص۳۳۲، چاپ سوم ۷۸، سازمان تبلیغات اسلامی.</ref> لیکن در میان پیروان ادیان و مذاهب جهان با اسامی مختلف و گوناگونی مطرح است که در ضمن بحث روشن خواهد شد چرا که این اندیشه (موعود) از خصایص بشری است.<ref>علی موحدیان عطاء، هفت آسمان فصلنامه تخصصی ادیان و مذاهب ش ۱۲ و ۱۳ سال سوم و چهارم زمستان ۸۰ و بهار ۸۱.</ref> و همه ادیان معروف موعود دارند.<ref>حسین توفیقی، هفت آسمان، فصلنامه تخصصی ادیان و مذاهب، ش ۲۲، سال ششم، تابستان ۸۳.</ref> توجه و اهتمام پیروان ادیان به موضوع موعود (مهدویت) به ضعف و قوت آنان بستگی دارد. یهودیان پس از سقوط دولتشان به وسیله بختنّصر و مسیحیان پس از تشکیل دولتشان به وسیله قسطنطین بیشتر منتظر موعود بوده‌اند و میان مسلمانان شیعیان اثنی عشری که دلالت نداشته‌اند از اهل سنت که دست داشته‌اند بیشتر منتظر بوده‌اند.<ref>همان، ص۲–۱۰۲.</ref> پس از بیان اجمالی این اندیشه مصرفی مصادیق عینی مهدویت در ادیان می‌تواند روشنی بخش باشد. این عنوان را به پادشاهان اسرائیل و کاهنان بزرگ و بالاخره شاهان غیر اسرائیلی مثل کورش که معتقد بودند وی را خدا برگزید و مسح کرد اطلاق می‌کردند از آن پس عنوان مسیح حکایتگر شخصیت پرجذبه ای بوده است که باید می‌آمد تا پادشاهی اسرائیل را احیاء کند خصایص او در یهودیت عبارتند از پادشاهی مسح شده، دین مداری عادل، پیامبر آخر الزمان از نسل داود.<ref>هفت آسمان، ص۱۱۰ به نقل از معجم الادیا المسیحی، جان، کوربون.</ref> بنابر باور یهود آن گاه که مسیح بیاید در پادشاهی خدا بر زمین مستقر می‌شود و همه ملت‌ها به اورشلیم باز خواهند گشت بدین سان یهودیت انتظار قدیمی را تجربه می‌کند اما در این اواخر جریانات پیشرو یهودی کمتر بر اندیشه مسیح شخصی گردن می‌نهند و برخی محافل یهودی برپایی حکومت اشغالگر اسرائیل را به مثابه آغاز رهایی به زنان سوی مسیح می‌دانند و از طرفی بسیاری از اسرائیلی‌های سکولار اصولاً هر مشکل از امید به مسیح آینده را رد می‌کنند.<ref>همان، ص۱۱۱.</ref>


مقدمه: همان گونه كه مي دانيد مهدويت از واژه هايي است كه كاركرد اختصاصي آن به حوزه اسلام و مسلمانان مربوط مي شود و اين واژه برگرفته از روايات اسلامي در اين خصوص است.<ref>ر. ك: آموز عقايد آيت الله مصباح، ص۳۳۲، چاپ سوم ۷۸، سازمان تبليغات اسلامي.</ref> ليكن در ميان پيروان اديان و مذاهب جهان با اسامي مختلف و گوناگوني مطرح است كه در ضمن بحث روشن خواهد شد چرا كه اين انديشه (موعود) از خصايص بشري است.<ref>علي موحديان عطاء، هفت آسمان فصلنامه تخصصي اديان و مذاهب ش ۱۲ و ۱۳ سال سوم و چهارم زمستان ۸۰ و بهار ۸۱.</ref> و همه اديان معروف موعود دارند.<ref>حسين توفيقي، هفت آسمان، فصلنامه تخصصي اديان و مذاهب، ش ۲۲، سال ششم، تابستان ۸۳.</ref> توجه و اهتمام پيروان اديان به موضوع موعود (مهدويت) به ضعف و قوت آنان بستگي دارد. يهوديان پس از سقوط دولتشان به وسيله بختنّصر و مسيحيان پس از تشكيل دولتشان به وسيله قسطنطين بيشتر منتظر موعود بوده اند و ميان مسلمانان شيعيان اثني عشري كه دلالت نداشته اند از اهل سنت كه دست داشته اند بيشتر منتظر بوده اند.<ref>همان، ص۲ ـ ۱۰۲.</ref> پس از بيان اجمالي اين انديشه مصرفي مصاديق عيني مهدويت در اديان مي تواند روشني بخش باشد. اين عنوان را به پادشاهان اسرائيل و كاهنان بزرگ و بالاخره شاهان غير اسرائيلي مثل كورش كه معتقد بودند وي را خدا برگزيد و مسح كرد اطلاق مي كردند از آن پس عنوان مسيح حكايتگر شخصيت پرجذبه اي بوده است كه بايد مي آمد تا پادشاهي اسرائيل را احياء كند خصايص او در يهوديت عبارتند از پادشاهي مسح شده، دين مداري عادل، پيامبر آخر الزمان از نسل داود.<ref>هفت آسمان، ص۱۱۰ به نقل از معجم الاديا المسيحي، جان، كوربون.</ref> بنابر باور يهود آن گاه كه مسيح بيايد در پادشاهي خدا بر زمين مستقر مي شود و همه ملت ها به اورشليم باز خواهند گشت بدين سان يهوديت انتظار قديمي را تجربه مي كند اما در اين اواخر جريانات پيشرو يهودي كمتر بر انديشه مسيح شخصي گردن مي نهند و برخي محافل يهودي برپايي حكومت اشغالگر اسرائيل را به مثابه آغاز رهايي به زنان سوي مسيح مي دانند و از طرفي بسياري از اسرائيلي هاي سكولار اصولاً هر مشكل از اميد به مسيح آينده را رد مي كنند.<ref>همان، ص۱۱۱.</ref>
مهدویت در مسیحیت


مهدويت در مسيحيت
اندیشه موعود در مسیحیت به سه گونه نمودار گشته است در یک پرده همان اندیشه موعود یهودی است که در آن عیسای ناصری (حضرت عیسی(ع)) نقش مسیح نجات بخش را ایفا می‌کند و در پرده دیگر با نوید رجعت عیسی» به مثابه «داور جهان» در آخر الزمان نمایشگر سنخ دیگری از اندیشه موعود است و در چهره سوم سخن از شخص دیگری است که خود عیسی مسیح وعده آمدنش را می‌دهد کسی که چونان «تسلی دهنده» و «روح راستی» می‌آید و بر مسیح جلالت می‌بخشد و بر او شهادت می‌دهد مسیحیان این را همان روح القدس می‌دانند و معتقدند که اندک زمانی پس از مسیح ظهور کرد و همو هماره بر کلیسا حکم رانده است درباره گونه اول از اندیشه منجی موعود در مسیحیت که با مصرفی عیسی به عنوان مسیح موعود یهود رخ نمود چونکه قابل تأمل است. نخست این که یهودیان که خود صاحب اصلی این اندیشه و وعده بوده‌اند هرگز به آسانی به پذیرش این ادعا تن ندادند و با مطرح ساختن این که مسیح موعود باید از نسل داود باشد و با تأکید بر پادشاه بودن مسیح که عیسی فاقد این شرط بود و با استناد به سرودها که امکان مسیح بودن عیسی را نفی کرده تحقق این وعده را عیسی نپذیرفتند. دوم این که مسیح یهود پسر خدا نبود ولی مسیحیت عیسای ناصری را به مثابه پسر خدا معرفی می‌کرد.<ref>انجیل یوحنا۲۸: ۸/۱۳:۳/۵۱:۱ و همچنین هفت آسمان ص۱۱۲، ش ۱۲ و سیزدهم مقاله علی موحدیان عطار.</ref>


انديشه موعود در مسيحيت به سه گونه نمودار گشته است در يك پرده همان انديشه موعود يهودي است كه در آن عيساي ناصري (حضرت عيسي(ع) ) نقش مسيح نجات بخش را ايفا مي كند و در پرده ديگر با نويد رجعت عيسي» به مثابه «داور جهان» در آخر الزمان نمايشگر سنخ ديگري از انديشه موعود است و در چهره سوم سخن از شخص ديگري است كه خود عيسي مسيح وعده آمدنش را مي دهد كسي كه چونان «تسلي دهنده» و «روح راستي» مي آيد و بر مسيح جلالت مي بخشد و بر او شهادت مي دهد مسيحيان اين را همان روح القدس مي دانند و معتقدند كه اندك زماني پس از مسيح ظهور كرد و همو هماره بر كليسا حكم رانده است درباره گونه اول از انديشه منجي موعود در مسيحيت كه با مصرفي عيسي به عنوان مسيح موعود يهود رخ نمود چونكه قابل تأمل است. نخست اين كه يهوديان كه خود صاحب اصلي اين انديشه و وعده بوده اند هرگز به آساني به پذيرش اين ادعا تن ندادند و با مطرح ساختن اين كه مسيح موعود بايد از نسل داود باشد و با تأكيد بر پادشاه بودن مسيح كه عيسي فاقد اين شرط بود و با استناد به سرودها كه امكان مسيح بودن عيسي را نفي كرده تحقق اين وعده را عيسي نپذيرفتند. دوم اين كه مسيح يهود پسر خدا نبود ولي مسيحيت عيساي ناصري را به مثابه پسر خدا معرفي مي كرد.<ref>انجيل يوحنا۲۸: ۸/۱۳:۳/۵۱:۱ و همچنين هفت آسمان ص۱۱۲، ش ۱۲ و سيزدهم مقاله علي موحديان عطار.</ref>
اما در باب دوم و گونه دیگر اندیشه موعود در مسیحیت که در جهت عیسی مسیح به عنوان داور جهان در آخر الزمان را وعده می‌دهد چونکه گفتنی است. اول آن که در عهد جدید یادآور شده‌اند که عیسی با رنج به جای بنی آدم و با مرگ خویش به انتظار موعود نجات بخش پایان داد اما دوباره بر می‌گردد تا داور جهان باشد نکته دوم هم این که موعود مسیحی وقتی به صورت داور جهانی رجعت می‌کند این اندیشه نجات بخش وی را با دیگر فرهنگ‌ها متفاوت ترسیم می‌کند و نکته سوم این که عهد جدید از سیاسی کردن مسیح موعود برحذر است.<ref>هفت آسمان، ش ۱۲،۱۳، ص۱۱۳.</ref> و چهره سوم موعود مسیحی چهره ای به کلی دیگر است او آن مسیحی نیست که امت موسوی انتظارش را می‌کشیدند و به باور امت عیسی همو بود که آمد و هموست که باز خواهد آمد این فرد دیگری است که عیسی مسیح وعده آمدنش را می‌دهد. نکته ای که در این‌جا هست تلقی مسیحیان از فرازهای انجیل یوحنا «۱۶: ۲۷ / ۱۴: ۱۷، ۱۶: ۸» است مسیحیت هرگز به این تن در نداد که «تسلی دهنده» و «روح راستی» که کتاب مقدس وعده آمدنش را داده کسی چون پیامبری یا وصی پیامبری باشد بلکه مصداق این وعده همان روح القدس بوده است بدینسان موعود آخر الزمان مسیحی از دانسته اندیشه‌های موعود صرفاً اجتماعی و حتی موعود نجات بخش «معنوی ـ اجتماعی» به کنار می‌رود.<ref>همان، ص۱۱۵.</ref><ref>همان، ص۱۱۵.</ref>


اما در باب دوم و گونه ديگر انديشه موعود در مسيحيت كه در جهت عيسي مسيح به عنوان داور جهان در آخر الزمان را وعده مي دهد چونكه گفتني است. اول آن كه در عهد جديد يادآور شده اند كه عيسي با رنج به جاي بني آدم و با مرگ خويش به انتظار موعود نجات بخش پايان داد اما دوباره بر مي گردد تا داور جهان باشد نكته دوم هم اين كه موعود مسيحي وقتي به صورت داور جهاني رجعت مي كند اين انديشه نجات بخش وي را با ديگر فرهنگ ها متفاوت ترسيم مي كند و نكته سوم اين كه عهد جديد از سياسي كردن مسيح موعود برحذر است.<ref>هفت آسمان، ش ۱۲،۱۳، ص۱۱۳.</ref> و چهره سوم موعود مسيحي چهره اي به كلي ديگر است او آن مسيحي نيست كه امت موسوي انتظارش را مي كشيدند و به باور امت عيسي همو بود كه آمد و هموست كه باز خواهد آمد اين فرد ديگري است كه عيسي مسيح وعده آمدنش را مي دهد. نكته اي كه در اين جا هست تلقي مسيحيان از فرازهاي انجيل يوحنا «۱۶: ۲۷ / ۱۴ : ۱۷، ۱۶: ۸» است مسيحيت هرگز به اين تن در نداد كه «تسلي دهنده» و «روح راستي» كه كتاب مقدس وعده آمدنش را داده كسي چون پيامبري يا وصي پيامبري باشد بلكه مصداق اين وعده همان روح القدس بوده است بدينسان موعود آخر الزمان مسيحي از دانسته انديشه هاي موعود صرفاً اجتماعي و حتي موعود نجات بخش «معنوي ـ اجتماعي» به كنار مي رود.<ref>همان، ص۱۱۵.</ref><ref>همان، ص۱۱۵.</ref>
آیین زرتشت


آيين زرتشت
در این آیین موضوع موعود رهاننده با مفهوم سوشَینت از ریشه «سو» به معنای «سود رساننده» گره خورده است این مفهوم فی الجمله اشاره به کسانی است که به نوبت در رأس هر هزاره می‌آیند و پلیدی را ریشه کن و جهان را نو می‌کنند مهم‌ترین ایشان آخرینشان است<ref>ر. ک. هفت آسمان، ش ۱۲ و ۱۳، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref> و اندیشه منجی موعود زرتشتیگری از سرچشمه‌هایی چون نوید شکست منش بد از منش خوب، دروغ از راست به دست خرداد و امرداد جریان می‌یابد. در این‌جا لازم است که بگوییم در سنت متأخر زرتشتی این آموزه را به آخرت‌شناسی پیوند می‌دهند به گونه ای که ظهور منجی به جریانات روز محشر و داوری در هم آمیخته است گویا قیامت در همان زمان و در همین زمین برپا می‌شود در کتاب بُندهش که از متون متأخر زرتشتیان است پس از یاد کردن اوضاع مردمان به هنگام ظهور سوشینت می‌گوید: «پس از آن سوشینت مردگان را بر می خیزاند…» آن گاه به تفصیل به جریان داوری می‌پردازد.<ref>همان، ص۱۲۱ به نقل از سوشیانت با سیر اندیشه ایرانیان درباره موعود آخرالزمان، ص۱۰۹، علی اصغر مصطفوی.</ref>
 
در اين آيين موضوع موعود رهاننده با مفهوم سوشَينت از ريشه «سو» به معناي «سود رساننده» گره خورده است اين مفهوم في الجمله اشاره به كساني است كه به نوبت در رأس هر هزاره مي آيند و پليدي را ريشه كن و جهان را نو مي كنند مهم ترين ايشان آخرينشان است<ref>ر. ك: هفت آسمان، ش ۱۲ و ۱۳، ص۱۱۹ ـ ۱۲۰.</ref> و انديشه منجي موعود زرتشتيگري از سرچشمه هايي چون نويد شكست منش بد از منش خوب، دروغ از راست به دست خرداد و امرداد جريان مي يابد. در اين جا لازم است كه بگوييم در سنت متأخر زرتشتي اين آموزه را به اخرت شناسي پيوند مي دهند به گونه اي كه ظهور منجي به جريانات روز محشر و داوري در هم آميخته است گويا قيامت در همان زمان و در همين زمين برپا مي شود در كتاب بُندهش كه از متون متأخر زرتشتيان است پس از ياد كردن اوضاع مردمان به هنگام ظهور سوشينت مي گويد: «پس از آن سوشينت مردگان را بر مي خيزاند...» آن گاه به تفصيل به جريان داوري مي پردازد.<ref>همان، ص۱۲۱ به نقل از سوشيانت با سير انديشه ايرانيان درباره موعود آخرالزمان، ص۱۰۹، علي اصغر مصطفوي.</ref>


اسلام
اسلام


مهدويت و موعود اسلامي و به ويژه موعود شيعي دوازده امامي در ميان موعود باوري اديان از ويژگي ها و جايگاه برجسته اي برخوردار است و آن دين كه هدف اصلي از بعثت انبياء كامل كردن شرايط براي رشد و تكامل آزادانه و آگاهانه انسان ها بوده كه به وسيله قرار دادن وحي الهي در دسترس مردم تحقق يافته و همچنين كمك به رشد عقلاني و تربيت روحي و معنوي افراد مستعد از همين شمار است به هر حال انبياء در صدد تشكيل جامعه ايده آل بر اساس خدا پرستي و ارزشهاي الهي و گسترش عدل و داد در سراسر زمين بوده اند و هر كدام در حد امكان قدمي برداشته اند كه براي بعضي شرايط تشكيل حكومت جهاني فراهم نشده است البته خداي متعال در كتابهاي آسمانيش وعده تحقق حكومت الهي را در پهنه زمين داده است.<ref>سوره مباركه انبيا، ۱۰۵ در زبور بعد از ذكر (تورات) نوشتيم بندگان شايسته ام وارث (حكومت) زمين خواهند شد.</ref> با توجه به اين كه امامت متمم نبوت و تحقق بخش حكمت خاتميت است مي توان نتيجه گرفت كه اين هدف به وسيله آخرين امام تحقق خواهد يافت و اين همان مطالبي است كه در روايات متواتري كه درباره حضرت مهدي(ع) وارد شده مورد تأكيد قرار گرفته است.<ref>ر. ك: آموزش عقايد، آيت الله مصباح يزدي، ص۳۳۰، چاپ سوم، تابستان ۷۸، ناشر شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي.</ref> خلاصه سخن اين كه مهدويت به لحاظ ماهيت و كاركرد گونه هاي مختلفي دارد كه برخي به لحاظ ماهيت موعود شخصي است مثل مسيح براي مسيحيان و برخي به لحاظ كاركرد انحصاري قوم مدار است مثل موعود يهوديت و صهيونيسم و برخي به لحاظ آرمان موعود مقطعي است زرتشت و بالاخره برخي به لحاظ كاركد، فراگير، و آرمان رو به آينده است مثل موعود اسلامي كه موعودي جهان شمول نيز هست.<ref>هفت آسمان، ش ۱۲ و ۱۳، ص۱۰۸ ـ ۱۰۹.</ref>
مهدویت و موعود اسلامی و به ویژه موعود شیعی دوازده امامی در میان موعود باوری ادیان از ویژگی‌ها و جایگاه برجسته ای برخوردار است و آن دین که هدف اصلی از بعثت انبیاء کامل کردن شرایط برای رشد و تکامل آزادانه و آگاهانه انسان‌ها بوده که به وسیله قرار دادن وحی الهی در دسترس مردم تحقق یافته و همچنین کمک به رشد عقلانی و تربیت روحی و معنوی افراد مستعد از همین شمار است به هر حال انبیاء در صدد تشکیل جامعه ایده‌آل بر اساس خداپرستی و ارزشهای الهی و گسترش عدل و داد در سراسر زمین بوده‌اند و هر کدام در حد امکان قدمی برداشته اند که برای بعضی شرایط تشکیل حکومت جهانی فراهم نشده است البته خدای متعال در کتابهای آسمانیش وعده تحقق حکومت الهی را در پهنه زمین داده است.<ref>سوره مبارکه انبیا، ۱۰۵ در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم بندگان شایسته‌ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد.</ref> با توجه به این که امامت متمم نبوت و تحقق بخش حکمت خاتمیت است می‌توان نتیجه گرفت که این هدف به وسیله آخرین امام تحقق خواهد یافت و این همان مطالبی است که در روایات متواتری که درباره حضرت مهدی(ع) وارد شده مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>ر. ک. آموزش عقاید، آیت الله مصباح یزدی، ص۳۳۰، چاپ سوم، تابستان ۷۸، ناشر شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.</ref> خلاصه سخن این که مهدویت به لحاظ ماهیت و کارکرد گونه‌های مختلفی دارد که برخی به لحاظ ماهیت موعود شخصی است مثل مسیح برای مسیحیان و برخی به لحاظ کارکرد انحصاری قوم مدار است مثل موعود یهودیت و صهیونیسم و برخی به لحاظ آرمان موعود مقطعی است زرتشت و بالاخره برخی به لحاظ کارکد، فراگیر، و آرمان رو به آینده است مثل موعود اسلامی که موعودی جهان شمول نیز هست.<ref>هفت آسمان، ش ۱۲ و ۱۳، ص۱۰۸–۱۰۹.</ref>
 
براي مطالعه بيشتر به كتب ذيل مراجعه گردد:
 
۱. سايت موعود.
 
۲. شبكه امام مهدي.
 
۳. مجله هفت آسمان، شماره هفتم، سال دوم
 
 
 
خداي متعال مي فرمايند: «ما مي خواستيم بر مستضعفان زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان روي زمين قرار دهيم.<ref>سوره مباركه قصاص، ۵.</ref>


برای مطالعه بیشتر به کتب ذیل مراجعه گردد:


# سایت موعود.
# شبکه امام مهدی.
# مجله هفت آسمان، شماره هفتم، سال دوم
خدای متعال می‌فرمایند: «ما می‌خواستیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.<ref>سوره مبارکه قصاص، ۵.</ref>


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = کلام  
  | شاخه اصلی = کلام
  | شاخه فرعی۱ = مهدویت
  | شاخه فرعی۱ = مهدویت
  | شاخه فرعی۲ = مهدی‌باوری
  | شاخه فرعی۲ = مهدی‌باوری
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
automoderated
۶٬۳۴۱

ویرایش