اقسام جنگ در اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

{{شروع متن}}

{{سوال}}

{{پاسخ}}

   

خداوند متعال مي‌فرمايد: ƒ وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِکينَ کآفَّه کمَا يُقَاتِلُونَکمْ کآفَّه وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ ‚<ref>همان، توبه، ۳۶.</ref> با مشرکان، همگي‌تان به اتفاق کارزار کنيد؛ چنان که آنان همگي به اتفاق با شما کارزار مي‌کنند و بدانيد که خداوند با پرهيزکاران است.

   

جنگ با مشرکان در حقيقت، دفاع از مقام انسانيت و آزادي بشر و محو ظلم و بيدادگري است. اصولاً کفر و الحاد و شرک به خداوند يکتا، يکي از عوامل انحطاط بشريت و از ريشه‌هاي اصلي ظلم و فساد در جوامع انساني است. جامعه‌اي که به اصل توحيد معتقد نباشد، بي‌گمان به ظلم و انواع رذائل و مفاسد ديگر، گرفتار خواهد شد.<ref>علي کيا، اسلام دين جنگ و دين صلح، ص۲۲.</ref>

   

   

اين موضوع در آيات متعددّي از قرآن کريم مطرح شده است. خداوند متعال مي‌فرمايد: ƒيَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِينَ يَلُونَکم مِّنَ الْکفَّارِ‚<ref>قرآن کريم، توبه، ۱۲۳.</ref>؛ اي کساني که ايمان آورده‌ايد! با کافراني که در نزديکي شما هستند پيکار کنيد!

منظور از «کافر» در اين‌جا، «کافر حربي» (کافر اصلي) است؛ يعني کسي که داراي هيچ يک از مذاهب اسلام، مسيحيت، يهود و زرتشتي نباشد. جهاد با کفّار حربي را «جهاد دعوت» يا جهاد ابتدايي و تعرضّي نيز خوانده‌اند. در جهاد با کافرِ حربي، به حضور امام عادل، نياز است.<ref>محمدکريم اشراق، تاريخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۵۹ ـ ۲۶۰.</ref>

   

   

مقصود از اهل کتاب، «يهود و نصاري» هستند و مجوس و صابئين هم به آن‌ها ملحق مي‌شوند؛ جنگ با آن‌ها تا زماني که تسليم شوند و با دست‌خويش جزيه بپردازند واجب است.<ref>سيد محمدحسين طباطبايي، تفسير الميزان، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، ج۱۶، ص۲۰۵؛ سيدابوالقاسم خويي، منهاج الصالحين، ج۱، ص۳۶۱.</ref>

در جنگ با اهل کتاب با توجه به آيات موارد مشروعيت جهاد، شرط اين است که طرف ديگر بخواهد جنگ را شروع کند يا براي نشر دعوت اسلامي مانع ايجاد کند.<ref>مرتضي مطهري، جهاد، همان، ص۱۳ ـ ۱۴.</ref>

   

   

خداوند متعال مي‌فرمايد: ƒيَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْکفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ‚<ref>توبه/ ۷۳.</ref>؛ اي پيامبر! با کافران و منافقان بجنگ و بر آنان سخت‌ بگير، و (بدان که) جايگاه آنان جهنّم است و بد سرانجامي دارند.

منافقان و توطئه‌گران داخلي، به کارشکني و ويران‌گري مي‌پردازند و مانع اجراي طرح‌هاي حکومت اسلامي هستند. بي‌آنکه کارشکني و ويران‌گري و خراب کاري خود را، علني سازند.<ref>محمدکريم اشراق، همان، ص۲۶۸.</ref> البته در نحوه‌ي جهاد با منافقان و چگونگي جهاد با آنان، مباحث گوناگوني مطرح است.

   

   

«اهل بغي» يا «بغات» کساني را گويند که عليه حکومت شرعي قيام کرده باشند جهاد با بغات، در واقع، جنگ داخلي عليه مسلماناني است که عليه خليفه (امام) حق قيام کنند.<ref>ترمينولوژي حقوق، ص۲۰۲ به نقل از اشراق، ص۲۷۱.</ref>

جنگ‌هاي امام عليA با ناکثين، قاسطين و مارقين، در حقيقت جنگ با اهل بغي بوده است. در اين رابطه در بخش‌هاي بعدي مطالبي ذکر خواهد شد.

   

   

جنگ و جهاد رهايي­بخش، يا به تعبيري «جنگ امدادي»، دفاع از کساني است که مورد ظلم و تجاوز ديگران قرار گرفته‌اند.