|
|
| خط ۸: |
خط ۸: |
| قوم حضرت یونس قبل از اینکه عذاب قطعی شود، به راهنمایی دانشمندی که در میان آنها بود از شهر بیرون رفتند و با حالت تضرع توبه کردند و خداوند توبه آنها را پذیرفت و نشانه‌های عذاب بر طرف شد. | | قوم حضرت یونس قبل از اینکه عذاب قطعی شود، به راهنمایی دانشمندی که در میان آنها بود از شهر بیرون رفتند و با حالت تضرع توبه کردند و خداوند توبه آنها را پذیرفت و نشانه‌های عذاب بر طرف شد. |
|
| |
|
| == تقاضای عذاب از سوی قوم یونس == | | == ایه ۹۸ سوره یونس == |
| حضرت یونس(ع) پیوسته قوم خود را پند داد، ولی قوم او مخالفت می‌کردند. حضرت یونس گفت: من با زبان خوش با منطق شما را به خیر و صلاح دعوت کردم، اگر گفتار من در روح شما اثر کند، به هدفی که به آن امیدوار بوده‌ام، رسیده‌ام؛ ولی اگر دعوت مرا رد کنید، بلایی سخت بر شما نازل می‌گردد. قوم به یونس گفتند: ای یونس! ما دعوت تو را نمی‌پذیریم و از تهدید تو نیز هراسی نداریم، اگر راست می‌گویی آن عذابی که ما را از آن می‌ترسانی بر ما نازل کن!
| | {{قرآن بزرگ|فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَىٰ حِينٍ |
| | | 8 = ۹۸ |
| | | سوره = یونس |
| | | ترجمه = چرا هیچ یک از شهرها و آبادی‌ها ایمان نیاوردند که (ایمانشان بموقع باشد، و) به حالشان فایده داشته باشد؟! مگر قوم یونس، هنگامی که آنها ایمان آوردند، عذاب رسوا کننده را در زندگی دنیا از آنان برطرف ساختیم؛ و تا مدّت معیّنی [= پایان زندگی و اجلشان] آنها را بهره‌مند ساختیم. |
| | }} |
|
| |
|
| == رفتن یونس از میان قوم == | | == ماجرای نجات قوم یونس == |
| صبر یونس لبریز شد و چون از بحث خود نتیجه‌ای نگرفت، از آنان ناامید گشت و با ناراحتی قوم خود را رها کرد، بدین ترتیب یونس فکر کرد که مسئولیت او به پایان رسیده است و آنچه انجام داده کفایت می‌کند و به استقبال قضاء و نزول کیفر الهی از شهر خارج شد.
| | [[حضرت یونس(ع)]] پیوسته قوم خود را پند می‌داد، ولی قوم او مخالفت می‌کردند. یونس آنها را از [[عذاب الهی]] ترساند؛ در مقابل، قوم یونس از او خواستند اگر راست می‌گوید عذاب خدا را نازل کند. یونس از آنها ناامید شد و با ناراحتی قوم خود را ترک کرد. |
|
| |
|
| == هویدا شدن نشانه‌های عذاب ==
| | هنوز فرمان قطعی عذاب نرسیده بود؛ ولی نشانه‌های آن آشکار شده بود. قوم یونس از مرد دانشمندی که در آن شهر زندگی می‌کرد درخواست کمک کردند. آنها به رهبری وی از شهر بیرون آمده و در حال [[توبه]] و تضرع به جستجوی یونس برخاستند ولی اثری از او نیافتند. خدا توبه آنها را پذیرفت و نشانه‌های عذاب را بر طرف کرد.<ref name=":0" /> |
| قوم یونس پس از خروج او گرد مرد دانشمندی از قوم خود اجتماع کردند. هنوز فرمان قطعی عذاب فرا نرسیده بود، ولی نشانه‌های آن کم و بیش به چشم می‌خورد، آنها موقعیت را غنیمت شمرده و به رهبری آن مرد عالم از شهر بیرون ریختند، در حالی که دست به دعا و تضرع برداشته و به جستجوی پیامبر خویش برخاستند اما اثری از او ندیدند. از آنجا که این توبه و ایمان و بازگشت به سوی پروردگار به موقع انجام یافته بود و با آگاهی و اخلاص همراه بود، نشانه‌های عذاب بر طرف شد و آرامش به سوی آنها بازگشت.<ref>ر. ک. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۸۸.</ref> | |
|
| |
|
| خداوند قبل از بیان داستان قوم حضرت یونس، درباره قوم نوح و موسی (علیهما السلام) و نپذیرفتن دعوت حق از سوی بسیاری از مخاطبین این دو پیامبر بزرگوار سخن به میان آورده است و در مورد فرعونیان به صورت خاص این نکته بیان شده که آنها از ایمان به خدا در حال اختیار و سلامت سر باز زدند، ولی به هنگام قرار گرفتن در آستانه مرگ و کیفر الهی، اظهار ایمان کردند، که برای آنها سودمند نیفتاد. «وَجَاوَزْنَا بِبَنِی إِسْرَائِیلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْیًا وَعَدْوًا حَتَّی إِذَا أَدْرَکَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ»<ref>یونس/ ۹۰.</ref>؛ و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روی ستم و تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتی که در شرف غرق شدن قرار گرفت، گفت ایمان آوردم که هیچ معبودی جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‌اند نیست و من از تسلیم‌شدگانم.
| | == قاعده کلی عذاب و استثنا شدن قوم یونس == |
| | بر اساس آیات قرآن، توبه افراد پس از آشکار شدن عذاب الهی پذیرفته نمی‌شود<ref>یونس:۹۰.</ref> و ایمان آوردن در آن هنگام، فایده‌ای ندارد.<ref>یونس: ۹۸.</ref> در آیه ۹۸ سوره [[سوره یونس|یونس]]، قوم یونس از این قاعده کلی استثنا شده است. |
|
| |
|
| در آیه ۹۸ این سوره، یک قانون کلی نسبت به ایمان آوردن و شرایط سودمندی آن بیان می‌شود: «فَلَو لا کانَت قَرْیَه آمَنَت فَنَفَعَها إِیمانُها؛ چرا اقوام گذشته [به موقع] ایمان نیاوردند تا ایمانشان سودمند باشد. سپس قوم یونس را از استثنا کرده و می‌فرماید: «إِلَّا قَومَ یُونُسَ لَمَّا آمَنُوا کَشَفنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزیِ فِی الْحَیاه الدُّنْیا وَ مَتَّعْناهُمْ إِلی حِینٍ»؛ مگر قوم یونس که چون ایمان آوردند، مجازات رسواکننده را در زندگی این دنیا از آنها بر طرف ساختیم و آنها را تا وقت معلومی بهره‌مند کردیم.
| | گفته شده قوم یونس قبل از قطعی شدن فرمان عذاب و به محض دیدن نشانه‌های آن از نافرمانی خود توبه کردند. [[ناصر مکارم شیرازی]] مرجع تقلید شیعه معتقد است از آنجا که توبه و ایمانِ قوم یونس به موقع انجام گرفت و نیز چون با آگاهی و اخلاص بود، نشانه‌های عذاب بر طرف شد.<ref name=":0">مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۸۸.</ref> |
|
| |
|
| == تمایز قوم یونس با دیگران ==
| | به باور وی، تفاوت عملکرد قوم یونس با دیگر اقوام که دچار هلاکت شدند این بود که همه افراد قوم یونس پیش از فرا رسیدن مجازات قطعی ایمان آوردند؛ با اینکه در میان اقوام دیگر گروه زیادی با وجود دیدن نشانه‌های عذاب بر مخالفت خود باقی ماندند تا هنگامی که فرمان مجازات قطعی پروردگار صادر شد. توبه آنها پس از قطعی شدن فرمان عذاب انجام گرفت، که مورد پذیرش واقع نشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۸۷.</ref> |
| آنچه قوم یونس را از دیگر اقوام متمایز می‌کند، این است که آنها همه به صورت دسته جمعی و آن هم پیش از فرا رسیدن مجازات قطعی پروردگار ایمان آوردند؛ در حالی که در میان اقوام دیگر گروه زیادی سرسختانه بر مخالفت خود باقی ماندند تا هنگامی که فرمان مجازات قطعی پروردگار صادر شد و آنها پس از مشاهده این عذاب الهی غالباً اظهار ایمان کردند، ولی ایمانشان فایده‌ای نداشت.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۸۷.</ref>
| |
| | |
| بنابراین هر انسانی خواه ناخواه دارای ایمان است، چه ایمان اختیاری و چه اضطراری؛ با این تفاوت که ایمان اختیاری مقبول درگاه الهی است و آدمی را به سوی سعادت زندگی دنیا و آخرت سوق می‌دهد و اما ایمان اضطراری که ایمان در هنگام دیدن عذاب است، نه در درگاه خدای تعالی مقبول است و نه دردی را از او دوا می‌کند.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۱۸۶.</ref>
| |
| | |
| == دلیل سؤالی مطرح شدن ==
| |
| برخی از مفسران و مترجمان، آیه را سؤالی ترجمه نکرده‌اند و بلکه آن را به معنی نفی آورده‌اند؛ اما برخی دیگر گفته‌اند که کلمه: «لولا» به معنا «هلا» است یعنی آیا اینها این کار را نمی‌کنند یا چرا این کار را نمی‌کنند و هدف و پیام آیه این است که مردم را تحریک کند به ایمان آوردن و توبیخ کند که چرا همانند قوم یونس ایمان نمی‌آورید و منتظرید عذاب الهی برسد و معنای آیه این است که آیا مردم مکه ایمان نمی‌آورند تا همانند قوم یونس ایمانشان برای‌شان فایده داشته و چرا ایمان نمی‌آورند.<ref>رک: خطیب، عبدالکریم، التفسیر القرآنی للقرآن، بیروت، دار الفکر العربی، چاپ اول، ج۶، ص۱۰۸۵؛ ابن عاشور، محمد، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ، چاپ اول، ج۱۱، ص۱۸۰.</ref>
| |
|
| |
|
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |