۱٬۴۰۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''پسندیدن هرچیز برای دیگران چونان خود و مسئله لهو و لعب''' با توجه به اشاره به [[نفس]] در [[نامه سی و یک نهج‌البلاغه]] نیازمند توضیح انواع نفس است. در بیان روایات نفس به سه دسته تقسیم شده است. [[نفس اماره]]، [[نفس لوامه]] و [[نفس مطمئنه]]؛ آنچه در نامه به آن اشاره دارد نفس مطمپنه است، زیرا نفس اماره انسان را به بدیها تشویق می‌نماید و نفس لوامه سرزنش کننده راه‌یابی و گرایش به آن بدیها است؛ اما نفس مطمئنه انسان را به خوبی رهنمون می‌نماید. | |||
==مفهوم نفس در ادبیات روایی== | ==مفهوم نفس در ادبیات روایی== | ||
گرایش‌هایی که در انسان وجود دارد، به لحاظ مصادیق اخلاقی متنوع هستند و نفس انسان نیز بر اساس تنوع این گرایش‌ها تنوع خواهد یافت. دسته‌ای از این گرایش‌ها انسان را از راه خلاف و نامشروع به اشباع گرایش‌های غریزی وادار می‌نماید. این دسته از گرایش‌ها «نفس اماره» نام دارد، چرا که انسان را به بدیها فرمان می‌دهد. قرآن از زبان حضرت یوسف(ع) می‌فرماید: {{قرآن|وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأمَّارَه بِالسُّوءِ إِلا مَا رَحِمَ رَبِّی|سوره=یوسف|آیه=۵۴}} تا زمانی که میل و کشش‌های انسان شکوفا نشده و به فعلیت نرسیده‌اند، نفس انسان همواره به بدیها امر می‌کند. | گرایش‌هایی که در انسان وجود دارد، به لحاظ مصادیق اخلاقی متنوع هستند و نفس انسان نیز بر اساس تنوع این گرایش‌ها تنوع خواهد یافت. دسته‌ای از این گرایش‌ها انسان را از راه خلاف و نامشروع به اشباع [[گرایش‌های غریزی]] وادار می‌نماید. این دسته از گرایش‌ها «نفس اماره» نام دارد، چرا که انسان را به بدیها فرمان می‌دهد. [[قرآن]] از زبان [[حضرت یوسف(ع)]] می‌فرماید: {{قرآن|وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأمَّارَه بِالسُّوءِ إِلا مَا رَحِمَ رَبِّی|سوره=یوسف|آیه=۵۴}} تا زمانی که میل و کشش‌های انسان شکوفا نشده و به فعلیت نرسیده‌اند، نفس انسان همواره به بدیها امر می‌کند. | ||
پس از بیداری این میل‌ها نیز این نفس است که انسان را در برابر انجام اعمال زشت ملامت می‌نماید. چنان‌که خداوند در قرآن می‌فرماید: {{قرآن|وَلا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَه|سوره=قیامت|آیه=۳}} علاوه بر گرایش‌های منفی در نفس، میل به کمال و گرایش به سعادت هم وجود دارد که انسان را برای رسیدن به کمال به حرکت وامی‌دارد. هنگامی که انسان به خواسته‌های معنوی خود پاسخ مثبت داد و راه حق را پذیرفت باز همان نفس است که به کمال و آرامش می‌رسد و مورد خطاب {{قرآن|یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّه|سوره=فجر|آیه=۲۸}} قرار می‌گیرد. | پس از بیداری این میل‌ها نیز این نفس است که انسان را در برابر انجام اعمال زشت ملامت می‌نماید. چنان‌که خداوند در قرآن می‌فرماید: {{قرآن|وَلا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَه|سوره=قیامت|آیه=۳}} علاوه بر گرایش‌های منفی در نفس، میل به کمال و گرایش به [[سعادت]] هم وجود دارد که انسان را برای رسیدن به کمال به حرکت وامی‌دارد. هنگامی که انسان به خواسته‌های معنوی خود پاسخ مثبت داد و راه حق را پذیرفت باز همان نفس است که به کمال و آرامش می‌رسد و مورد خطاب {{قرآن|یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّه|سوره=فجر|آیه=۲۸}} قرار می‌گیرد. | ||
بنابراین نفس یک حقیقت است که در مراحل مختلف به عنوان «اماره»، «لوّامه» و «مطمئنه» نامیده می‌شود. نفس یک وجود است یعنی همان وجود انسان که بر اثر شرایط مختلفی که برای او پیش می‌آید و فعالیت‌های گوناگونی که انجام می‌دهد و بهره‌های متنوعی که می‌گیرد این عناوین بر آن بار خواهد شد.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۰۳</ref> | بنابراین نفس یک حقیقت است که در مراحل مختلف به عنوان «اماره»، «لوّامه» و «مطمئنه» نامیده می‌شود. نفس یک وجود است یعنی همان وجود انسان که بر اثر شرایط مختلفی که برای او پیش می‌آید و فعالیت‌های گوناگونی که انجام می‌دهد و بهره‌های متنوعی که می‌گیرد این عناوین بر آن بار خواهد شد.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۰۳</ref> | ||
==نفس اماره | ==نفس اماره و نفس مطمئنه== | ||
امام سجاد(ع) در مورد نفس اماره در مناجات خویش به خدا چنین می‌گوید: «خدای من، به تو شکایت می‌کنم از نفسی که همواره به بدی فرمان می‌دهد و به سوی گناه می‌شتابد و به معاصی تو حریص است … شیفته لهو و لعب است، آکنده از غفلت و بی‌خبری است، مرا به سوی گناه می‌شتاباند و در کار | [[امام سجاد(ع)]] در مورد نفس اماره در مناجات خویش به خدا چنین می‌گوید: «خدای من، به تو شکایت می‌کنم از نفسی که همواره به بدی فرمان می‌دهد و به سوی گناه می‌شتابد و به معاصی تو حریص است … شیفته [[لهو و لعب]] است، آکنده از غفلت و بی‌خبری است، مرا به سوی [[گناه]] می‌شتاباند و در کار [[توبه]]، امروز و فردا می‌کند».<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ح۶۱۹۹.</ref> طبق این بیان، نفس اماره که به بدیها فرمان می‌دهد و شیفته لهو و لعب و اعمال خلاف است، بی‌تردید شایستگی آن را ندارد که میزان و معیار قرار گیرد. | ||
[[امام علی(ع)]] می‌فرماید: «هر که برای نفس خود احترام قائل باشد، آن را با گناه خوار نمی‌گرداند.»<ref>میزان الحکمه، ح۶۲۱۰.</ref> بنابراین آنچه در نامه سی و یکم نهج‌البلاغه مورد نظر امام است، نفسی است که برای خود احترام قائل شده و با گناه آلوده نشده باشد تا بتواند میزان میان خود و دیگران قرار گیرد. مطابق روایات نفس مطمئنه همواره به دنبال کسب [[فضایل]] و ارزشها است و انسان را به نیکی فرمان می‌دهد و منظور امام در نامه نفس اماره نیست؛ | |||
بنابراین باید توجه داشت که دوست داشتن کارهای خلاف و لهو و لعب مربوط به کدام مرحله از نفس است. گذشته از این، این نامه خطاب به [[امام حسن(ع)]] است که هرگز گناه و لهو و لعب را برای خود نمی‌پسندد تا لازم باشد برای دیگران نیز بپسندد. | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
| خط ۲۷: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۱: | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||