جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
در کاتب وحی بودن عبد الله بن ابی سرح که پس از مدتی مرتد شد و نیز معاویه بن ابی سفیان که تا فتح مکه مسلمان نشده بود تردیدهایی وجود دارد که حذف شد
(ابرابزار)
جز (در کاتب وحی بودن عبد الله بن ابی سرح که پس از مدتی مرتد شد و نیز معاویه بن ابی سفیان که تا فتح مکه مسلمان نشده بود تردیدهایی وجود دارد که حذف شد)
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در زمان پیامبر اکرم قرآن کریم چگونه جمع‌آوری شد؟
در زمان پیامبر اکرم قرآن کریم چگونه جمع‌آوری شد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در آغاز نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم با بهره‌گیری از حافظه‌های قوی و تشویق و ترغیب یاران گرامی خود به حفظ قرآن همت گماردند.
[[پیامبر اسلام]] تعدادی از [[صحابه]] را مسئول [[کتابت قرآن در عصر پیامبر(ص)|کتابت قرآن]] کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند. [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن|امام علی(ع)]] جزو کاتبان وحی بود و [[ابوبکر]]، [[عمربن خطاب]]، [[عثمان بن عفان]]، [[زید بن ثابت]]، [[ابی بن کعب]]، حنظله بن ربیع، [[خالد بن ولید]]، [[ثابت بن قیس]] و … از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر بودند.<ref>صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ بیست و چهارم، ص۶۹.</ref>
 
ولی از آن‌جا که اعتماد بر حفظ قرآن در حافظه‌ها نمی‌توانست اطمینان بر صیانت قرآن را فراهم سازد، لذا پیامبر گرامی از تعداد اندکی از باسوادان مکه درخواست کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند.
 
حضرت علی بن ابی‌طالب در رأس کاتبان وحی قرار داشت و ابوبکر، عمربن خطاب، عثمان بن عفان، زید بن ثابت، ابی بن کعب، عبدالله به سعد بن ابی سرح، حنظله بن ربیع، معاویه، خالد بن ولید، ثابت بن قیس و… از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم بودند؛ حتی در زمان پیامبر اکرم برخی مانند: عبدالله بن مسعود، اُبی بن کعب، مقداد و… مصاحفی را نوشتند.<ref>ر. ک. صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، ص۱۰۱–۱۰۲.</ref>
 
قرآن کریم در زمان رسول خدا جمع‌آوری و تألیف گردید. کاتبان وحی آیات را پی در پی و به ترتیب نزول می‌نوشتند، امام صادق می‌فرماید:
 
کان یعرف انقضاء السوره بنزول بسم الله الرحمن الرحیم ابتداء لاُخری؛<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۳۶.</ref> پایان هر سوره‌ای به واسطهٔ نزول بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز سورهٔ دیگر شناخته می‌شد.
 
آیت الله خویی می‌گوید:
 
با مطالعهٔ احوال پیامبر اکرم و یاران او به این نتیجه می‌رسیم که قرآن کریم در عصر آن حضرت جمع‌آوری و تنظیم گردیده است.<ref>البیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۰.</ref>
 
ابن‌عباس می‌گوید:
 
پیامبر با نزول بسم الله الرحمن الرحیم می‌دانست که سورهٔ قبلی پایان یافته و سورهٔ دیگری آغاز گشته است.<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۷۵.</ref>
 
بنابراین، قرآن کریم به دستور پیامبر اکرم و به ترتیب نزول، نگارش می‌شد.
 
آیت الله معرفت نیز می‌گوید:
 
جمع و تألیف قرآن به شکل کنونی در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان حیات پیامبر اکرم و با دستور آن بزرگوار انجام شده و توقیفی است و باید آن را تعبداً پذیرفت.<ref>ر. ک. محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، ص۱۱۹.</ref>


برخی نیز معتقدند که بعد از رحلت پیامبر ترتیب سوره‌ها و آیات، بر اساس اجتهاد و رأی صحابه انجام گرفت.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷–۱۲۸.</ref>
در مورد جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر، دو نظریه وجود دارد. برخی معتقدند پس از رحلت پیامبر(ص) ترتیب سوره‌ها و آیات، بر اساس اجتهاد و رأی صحابه انجام گرفت.<ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۱۲۷–۱۲۸.</ref>


پس در زمان پیامبر اکرم و به دستور ایشان، قرآن کریم به دست کاتبان وحی بر روی نوشت‌افزارهایی جمع‌آوری شد و سپس حضرت علی به توصیهٔ پیامبر اکرم مأمور سامان‌دهی آن گردید؛ چنان‌که امام صادق می‌فرماید پیامبر به حضرت علی فرمود:
در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌ها و آیات در زمان پیامبر تنظیم شده است. از [[ابن‌عباس]] نقل شده که پیامبر با نزول [[آیه بسم الله الرحمن الرحیم|بسم الله الرحمن الرحیم]] می‌دانست که سوره قبلی پایان یافته و سوره دیگری آغاز گشته است.<ref>معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ سوم، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۵.</ref>


یا علی القرآن خلف فراشی فی المصحف و القراطیس، فخذوه و اجمعوا و لاتضیعوه کما ضیّعت الیهود التوراه؛<ref>بحارالانوار، ج۸۹، ص۴۸.</ref> ای علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کنید و آن را آن‌گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید.
[[آیت الله خویی]] معتقد است قرآن در عصر پیامبر جمع‌آوری و تنظیم گردیده است.<ref>خوئی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة احياء آثار الامام الخوئي، چاپ اول، ۱۴۳۰ق، ص۲۵۰.</ref> [[آیت الله معرفت]] معتقد بود، جمع و تألیف قرآن به شکل کنونی در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان پیامبر اکرم و با دستور ایشان انجام شده و [[توقیفی]] است و باید آن را پذیرفت.<ref>معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، ص۱۱۹.</ref>


عالمان تفسیر و علوم قرآنی معتقدند از توقیفی بودن همه آیات نمی‌توان دفاع کرد. به نظر برخی از مفسران با این‌که ترتیب آیات بیش‌تر سوره‌های قرآن کریم، توقیفی است، ولی تعداد سوره‌هایی که تنظیم بعضی از آیات آنها به اجتهاد و رأی صحابه صورت گرفته، کم نیست. این افراد همچنین معتقدند ترتیب برخی آیات که به صورت متفرق نازل شده، بدون دخالت اجتهادی صحابه نبوده است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷. سيوطى، عبدالرحمن بن ابى‏ بكر، الإتقان في علوم القرآن، بیروت، دار الكتاب العربي، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۱۴.</ref>
==جستارهای وابسته==
* [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه اول]]
* [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه سوم]]
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{تدوین قرآن}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
خط ۴۴: خط ۲۸:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =-
  | تیترها =
  | تیترها =-
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =شد
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
trustworthy
۲٬۵۶۵

ویرایش