|
|
| خط ۱۶: |
خط ۱۶: |
|
| |
|
| == جزئیت در سوره == | | == جزئیت در سوره == |
| {{نوشتار اصلی|جزء سوره بودن بسم الله}} | | {{نوشتار اصلی|جزء سوره بودن بسم الله}}[[شیعه|شیعیان]] و بسیاری از علمای [[اهل‌سنت]] معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای [[سوره توبه]]، جزء سوره است. [[روایات]] مختلف بر جزء سوره بودن بسم الله، دلالت دارند،<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۳.</ref> سیره [[پیامبر اسلام]] نیز به عنوان دلیل دیگری بر این مطلب، برشمرده شده است. |
| | |
| === دیدگاه شیعه ===
| |
| شیعه و برخی از اهل‌سنت، بسم اللَّه الرحمن الرحیم را جزء سوره حمد و همه سوره‌های قرآن (جز سوره توبه) می‌دانند. [[امام باقر(ع)]] در مورد کسانی که بسم اللَّه الرحمن الرحیم را در [[نماز]] نمی‌خوانند یا جزء سوره نمی‌شمارند، فرمودند: {{عربی|سرقوا اكرم آيه|ترجمه=بهترين آيه قرآن کریم را به سرقت بردند.}}<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق چاپ دوم، ج۱، ص۱۴.</ref> | |
| | |
| === دیدگاه اهل سنت ===
| |
| بیشتر [[اهل سنت]]، بسم الله الرحمن الرحیم را، جزء سوره و به عنوان یک [[آیه]] می‌دانند. در برخی از کتب، مانند تفسیر المنار جزئیت بسم الله الرحمن الرحیم، در سوره‌ها، [[اجماع]]ی دانسته شده است. شروع تمامی سوره‌های قرآن با این عبارت و دقت صحابه در حفظ قرآن و اهتمام به اضافه نشدن چیزی به آن، از دلائل آیه بودن آن می‌باشد.
| |
| | |
| علما و بزرگانی مانند عاصم و کسائی از قراء، ابن کثیر و شافعی از فقهای اهل سنت، بسم اللَّه را جزء سوره می‌دانند. از صحابه هم افرادی مانند ابن عباس، عبداللّه بن عمر، ابوهریره و از تابعین سعید بن جبیر، عطا، زهری و ابن المبارک نیز بر این عقیده هستند.<ref>تفسیر نمونه، تهران: انتشارات الاسلامیه، چاپ ۲۸، پاییز ۱۳۷۱ه. ش، ج۱، ص۱۷.</ref>
| |
| | |
| فخر رازی نیز بعد از آوردن حدود هفده دلیل، آیه بودن بسم الله الرحمن الرحیم را [[متواتر]] و یقینی می‌داند که به پیامبر(ص) نازل شده است. برخی از این ادله در زیر اشاره می‌شود:
| |
| * روایت [[ام سلمه]] از پیامبر(ص)، که [[سوره فاتحه]] را حضرت به همراه بسم الله الرحمن الرحیم و جزء آیات آن خواندند. همچنین [[ابی هریره]] از پیامبر(ص) نقل کرده است که فاتحة الکتاب هفت آیه دارد که اولی آن {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحیم}} است.
| |
| * اهتمام [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] به اضافه نشدن چیزی به قرآن کریم مانند منع کردن از نوشتن اسامی سوره‌ها در قرآن و کتابت بسم الله الرحمن الرحیم در آن، نشان از جزئیت این عبارت در سوره‌ها دارد.
| |
| * اکثر علما اتفاق دارند که سوره فاتحه هفت آیه دارد که «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» آیه اول آن است.
| |
| * برخی از روایات وارد شده از پیامبر(ص) مانند روایت: {{عربی|كل امر ذي بال لم يبدأ فيه باسم اللَّه فهو أبتر او أجذم|ترجمه=هر امر مهمی که با بسم الله شروع نشود ناقص و ابتر است}} و سؤال [[پیامبر(ص)]] از ابی بن کعب که بزرگ‌ترین آیه در قرآن کدام است؟ گفت: «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» پیامبر(ص) کلامش را تصدیق فرمود.
| |
| | |
| برخی از علمای اهل سنّت از جمله [[احمد حنبل]] و بعضی از قاریان کوفه بسم اللَّه را فقط جزء سوره حمد می‌دانستند و نه سایر سوره‌های قرآن.
| |
| | |
| === روایات ===
| |
| بعضی از روایاتی که از طرق [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در زمینه جزئیت بسم الله الرحمن الرحیم در سوره، وارد شده است، در زیر اشاره می‌شود.
| |
| * [[معاویه بن عمار]] از یاران [[امام صادق(ع)]] نقل می‌کند، از امام پرسیدم: هنگامی که به نماز برمی‌خیزم بسم اللَّه را در آغاز حمد بخوانم؟ فرمود بلی. مجدداً سؤال کردم هنگامی که حمد تمام شد و سوره‌ای بعد از آن می‌خوانم، بسم اللَّه را با آن بخوانم؟ باز فرمود: آری.
| |
| * دار قطنی از علمای سنت به سند صحیح از [[علی(ع)]] نقل می‌کند که مردی از آن حضرت پرسید: [[سبع المثانی]] چیست؟ فرمود: [[سوره حمد]]. عرض کرد: سوره حمد شش آیه است فرمود: بسم اللَّه الرحمن الرحیم نیز آیه‌ای از آن است.
| |
| * بیهقی - محدث مشهور اهل سنت - با سند صحیح از طریق ابن جبیر از [[ابن عباس]] چنین نقل می‌کند: {{عربی|استرق الشيطان من الناس اعظم آيه من القرآن، بسم اللَّه الرحمن الرحيم|ترجمه=مردم شيطان صفت، بزرگ‌ترين آيه قرآن بسم اللَّه الرحمن الرحيم را سرقت كردند}}
| |
| * در تفسیر قرطبی از امام صادق(ع) نقل شده است که «بسم اللَّه تاج سوره‌ها است». تنها در [[سوره برائت]] بسم اللَّه نیامده است و این به گفته حضرت علی(ع) به خاطر آن است که بسم اللَّه کلمه امان دادن و رحمت است و برائت و اعلام تنفر و دشمنی با کفار و مشرکین، با رحم سازگار نیست.<ref>تفسیر قرطبی، عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، انتشارات دارالکتب المصریه - چاپ سوم، ج۱، ص۱۰۸</ref>
| |
|
| |
|
| {{مطالعه بیشتر}} | | {{مطالعه بیشتر}} |