انفعال و تحول در خدا: تفاوت میان نسخه‌ها

صفاتي كه به خدا نسبت داده مي‌شوند دو نوع اند: ۱. صفات فعل؛ ۲. صفات ذات.

صفات ذات، صفاتي هستند كه در انتزاع آنها و نسبت آنها به خداوند نياز به فرض چيزي غير از ذات الهي نيست، مثل عالم و قادر بودن. امّا صفات فعل، صفاتي هستند كه در انتزاع آنها و نسبت آنها به خداوند نياز به فرض چيزي غير از ذات الهي مي‌باشد، مثل خالق و رازق بودن. و چون هر چيزي كه غير از ذات الهي فرض شود، فعل الهي محسوب مي‌شود، لذا به اين صفات، صفات فعل مي‌گويند.<ref>ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، نهايه الحكمه، مؤسسه نشر اسلامي، چاپ شانزدهم، ۱۴۲۲، ص۳۴۶.</ref>

ما انسانها قلبي داريم و قلب ما حالاتي دارد، گاه خشم مي‌گيريم، گاه خوشنوديم، گاهي عشق مي‌ورزيم، گاهي متنفر مي شويم، و در هر حالي يك فعل خاص از ما سر مي‌زند، گاهي رفتار محبت‌آميز داريم، گاه خشم آلود. صفات ما از حالات نفساني ما حكايت مي‌كند و از طرفي همين صفات را به خداوند نسبت مي‌دهيم و همين سبب مي‌شود كه فكر كنيم خداوند نيز نعوذ بالله چنين حالاتي دارد و در ذات او تغيير و تحول رخ مي‌دهد، حال آن كه چنين نيست؛ چون مي‌دانيم او واجب الوجود بالذات است و قديم ازلي، و تغيير و تحول مربوط به موجودات ممكن الوجود كه حادث مي‌باشند، است.<ref>ر.ك: حلي، كشف المراد، موسسه نشر اسلامي، ص۲۹۴.</ref>  

پس اين صفات در خداوند به چه معنا است؟ اين صفات وقتي به خداوند نسبت داده مي‌شود، مراد لوازم آنها است.<ref>ر.ك: نهايه الحكمه، همان، ص۳۶۳.</ref> به اين معنا كه وقتي شخصي، كسي را دوست دارد چه مي‌كند، چه رفتاري دارد؛ خداوند نيز با بنده‌اش چنين رفتاري دارد، محبت در انسان مربوط به حالت قلبي او بود كه فعل خاص و آثار خاصي داشت، ولي در خداوند حاكي از نوع رفتار او با بنده‌اش است، بنده‌اش را اكرام مي‌كند و پاداش مي‌دهد.  

پس جواب اين شد كه اولاً محبت و اشتياق خداوند به بندگان توبه كار چون در نسبت آن به خداوند غير از ذات الهي چيزي ديگر كه همان بندگان او باشند فرض شده است، جزء صفات فعل خداوند مي‌باشد نه صفات ذات، اگر از صفات ذات مي‌بود، اشكالي مطرح شده لازم مي‌آمد ولي، صفات فعل حادث و متأخر از ذات مي‌باشند<ref>ر.ك: همان، ص۳۵۰.</ref> و در آن تغيير و تحول اشكالي ندارد. مثلاً گاهي نسبت به بنده‌اش به خاطر عملي كه از او سرزده خشم مي‌گيرد و گاه او را دوست مي‌دارد، البته توضيح مي‌دهيم كه مراد از خشم و دوستي خداوند چيست؟<ref>صدوق، التوحيد، مؤسسه نشر اسلامي، ص۱۶۹.</ref>  

ثانياً محبت و اشتياق و غضب و امثال آن در انسان كه موجودي حادث است، به يك معنا است و در خداوند كه واجب الوجود و قديم بالذات است، به معنايي ديگر. در انسان حاكي از حالت نفساني اوست، ولي در خداوند به معناي رفتار محبت‌آميز كه همان پاداش و اكرام باشد يا رفتار غضب آلود كه همان عذاب و رسوا كردن باشد.  

  | شناسه =  

  | تیترها =  

  | ویرایش =  

  | لینک‌دهی =  

  | تغییر مسیر =  

  | اولویت =  

  | کیفیت =