شهادت یا وفات امام زمان(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

شهادت یا وفات امام زمان(ع) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۰۶

۶۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۱

جز

ابرابزار

Rezvani

automoderated، دیوان‌سالاران، مدیران

۷٬۲۳۰

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-هنگام شهادت امام زمان(ع) چه كسي او را غسل و تدفين مي كند و محل دفن امام كجاست؟ آيا بعد از آن يا قيامت برپا مي شود؟ اگر برپا نمي شود، چه كسي زمام امور را در دست مي گيرد؟
+هنگام شهادت امام زمان(ع) چه کسی او را غسل و تدفین می‌کند و محل دفن امام کجاست؟ آیا بعد از آن یا قیامت برپا می‌شود؟ اگر برپا نمی‌شود، چه کسی زمام امور را در دست می‌گیرد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-==پاسخ : ==
+== پاسخ ==
 لازم است در پاسخ به نکاتی اشاره شود:
-الف - از عميق ترين تحولات و دگرگوني هايي که جهان ما در زمان و مکان و اشيائش با آن روبروست، حرکت و سير جهان ماده به سوي عالم غيب است که قرآن و معارف اسلامي از آن پرده بر مي دارد و بر اهميت و حسّاسيت آن تأکيد مي ورزد و اين حرکت و تحوّل را بازگشت انسان به سوي خدا و روياروئي انسان با قدرت او و يا رفتن به سوي ملاء اعلي و آخرت مي نامند، و نسبت به ما آن را فرا رسيدن قيامت و رستاخيز مي خوانند؛ نقطه اوج اين حرکت و تحوّل، نسبت به انسان مرگ است که از ديدگاه اسلام ورود به زندگي گسترده تر است و نقطه عطف آن نسبت به جهان هستي، قيامت است و اتحاد دو جهان ماده و غيب.
+الف - از عمیق‌ترین تحولات و دگرگونی‌هایی که جهان ما در زمان و مکان و اشیائش با آن روبروست، حرکت و سیر جهان ماده به سوی عالم غیب است که قرآن و معارف اسلامی از آن پرده برمی‌دارد و بر اهمیت و حسّاسیت آن تأکید می‌ورزد و این حرکت و تحوّل را بازگشت انسان به سوی خدا و رویاروئی انسان با قدرت او یا رفتن به سوی ملاء اعلی و آخرت می‌نامند، و نسبت به ما آن را فرا رسیدن قیامت و رستاخیز می‌خوانند؛ نقطه اوج این حرکت و تحوّل، نسبت به انسان مرگ است که از دیدگاه اسلام ورود به زندگی گسترده‌تر است و نقطه عطف آن نسبت به جهان هستی، قیامت است و اتحاد دو جهان ماده و غیب.
-در قرآن کريم و سنت آمده است که رستاخيز و قيامت داراي مقدمات و نشانه هايي پي در پي است که در زمين و آسمان و جامعه بشري پديد مي آيد و حکومت مهدي (عليه السلام) آخرين و بزرگترين مرحله حرکت جهان مادي پيش از برپائي رستاخيز و قيامت است.
+در قرآن کریم و سنت آمده است که رستاخیز و قیامت دارای مقدمات و نشانه‌هایی پی در پی است که در زمین و آسمان و جامعه بشری پدید می‌آید و حکومت مهدی (علیه السلام) آخرین و بزرگترین مرحله حرکت جهان مادی پیش از برپائی رستاخیز و قیامت است.
-به نظر مي رسد که دست يابي به جهان بالايي که روايات از آن سخن مي گويند و در زمان حضرت مهدي (عليه السلام) تحقق خواهد يافت،}}<ref>کوراني، علي، عصر ظهور، ترجمه مهدي حقّي، تهران، اميرکبير، ۱۳۸۵ش، ص۳۵۵.</ref> مقدمه اي بر راهيابي به سوي جهان آخرت و البته قبل از برپایی قیامت است، بنابراين رواياتي که درباره رجعت و بازگشت عده اي از پيامبران و امامان(ع) به زمين و حکمراني آنها بعد از مهدي (عليه السلام) سخن گفته و نيز در آيات متعدد، تفسير به «رجعت» شده، مراد، همين مرحله است، و اعتقاد به رجعت هر چند از ضروريات اسلام نيست، اما روايات مربوط به آن به حدي زياد و مورد وثوق است که اعتقاد به آن را يک امر روشن و غير قابل انکار، مي سازد.
+به نظر می‌رسد که دست یابی به جهان بالایی که روایات از آن سخن می‌گویند و در زمان حضرت مهدی (علیه السلام) تحقق خواهد یافت،}}<ref>کورانی، علی، عصر ظهور، ترجمه مهدی حقّی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۵ش، ص۳۵۵.</ref> مقدمه ای بر راهیابی به سوی جهان آخرت و البته قبل از برپایی قیامت است، بنابراین روایاتی که درباره رجعت و بازگشت عده ای از پیامبران و امامان(ع) به زمین و حکمرانی آنها بعد از مهدی (علیه السلام) سخن گفته و نیز در آیات متعدد، تفسیر به «رجعت» شده، مراد، همین مرحله است، و اعتقاد به رجعت هر چند از ضروریات اسلام نیست، اما روایات مربوط به آن به حدی زیاد و مورد وثوق است که اعتقاد به آن را یک امر روشن و غیرقابل انکار، می‌سازد.
-طبق برخي روايات، رجعت، پس از حکومت حضرت مهدي و پس از حکومت يازده مهدي ديگر، آغاز مي گردد، از امام صادق (عليه السلام) نقل شده است که فرمود: «همانا بعد از قائم، يازده مهدي از فرزندان حسين (عليه السلام) از ما اهل بيت اند».<ref>شيخ طوسي، غيبت، قم، موسسه المعارف الاسلاميه، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۹.</ref>
+طبق برخی روایات، رجعت، پس از حکومت حضرت مهدی و پس از حکومت یازده مهدی دیگر، آغاز می‌گردد، از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «همانا بعد از قائم، یازده مهدی از فرزندان حسین (علیه السلام) از ما اهل بیت اند».<ref>شیخ طوسی، غیبت، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۹.</ref>
-با توجه به اجمال و برخي ابهاماتي که در کيفيت رجعت و حکومت امامان معصوم(ع) و يا برخي ديگر از ولات و اولياء آنان پس از ظهور و حاکميت مهدوي، وجود دارد، نمي توان درباره حوادث و پيش آمدهاي آن به تفصيل و به طور قطع، اظهار نظر کرد. حکومت يازده مهدي از اولاد امام حسين (عليه السلام) پس از امام زمان (عليه السلام) ، نيز از امور و حوادث پس از حکومت وليعصر (عليه السلام) و در آستانه و بلکه همزمان با رجعت مي باشد که در برخي روايات به آن اشاره شده است و هيچ گونه توضيح و تفصيلي درباره آن بزرگواران و بيان ويژگي هاي آنان در روايات و منابع روائي وجود ندارد. تنها چيزي که مي توان گفت اين است که آنان افراد وارسته و شايسته ای هستند که داراي چنين لياقتي مي باشند، اما اينکه آنان داراي مقام عصمت هم هستند يا نه، دليلي بر نفي و يا اثبات آن در منابع روائي وجود ندارد.
+با توجه به اجمال و برخی ابهاماتی که در کیفیت رجعت و حکومت امامان معصوم(ع) یا برخی دیگر از ولات و اولیاء آنان پس از ظهور و حاکمیت مهدوی، وجود دارد، نمی‌توان درباره حوادث و پیش آمدهای آن به تفصیل و به‌طور قطع، اظهار نظر کرد. حکومت یازده مهدی از اولاد امام حسین (علیه السلام) پس از امام زمان (علیه السلام)، نیز از امور و حوادث پس از حکومت ولیعصر (علیه السلام) و در آستانه و بلکه همزمان با رجعت می‌باشد که در برخی روایات به آن اشاره شده است و هیچ گونه توضیح و تفصیلی درباره آن بزرگواران و بیان ویژگی‌های آنان در روایات و منابع روائی وجود ندارد. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که آنان افراد وارسته و شایسته‌ای هستند که دارای چنین لیاقتی می‌باشند، اما اینکه آنان دارای مقام عصمت هم هستند یا نه، دلیلی بر نفی یا اثبات آن در منابع روائی وجود ندارد.
-ب - روايات مربوط به مسأله شهادت امام زمان ((ع)) دو دسته مي باشد: بعضي دلالت بر وفات حضرت و برخي ديگر دلالت بر شهادت حضرت (عليه السلام) دارد كه ذيلاً به برخي از اين دو نوع روايات، اشاره مي نمائيم:
+ب - روایات مربوط به مسئله شهادت امام زمان «ع» دو دسته می‌باشد: بعضی دلالت بر وفات حضرت و برخی دیگر دلالت بر شهادت حضرت (علیه السلام) دارد که ذیلاً به برخی از این دو نوع روایات، اشاره می نمائیم:
-==روايات دسته اول:==
+== روایات دسته اول ==
+۱. از جمله روایاتی که دلالت بر مرگ طبیعی حضرت (علیه السلام) دارد، تفسیری است که از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه شریفه {{قرآن|«ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّه عَلَیْهِمْ»<ref>مبارکه اسراء، ۶.</ref> نقل شده است. حضرت می‌فرماید: مراد، زنده شدن امام حسین (علیه السلام) با اصحاب خود در عصر امام زمان است در حالیکه کلاه خودهای طلائی بر سر دارند و به مردم رجعت امام حسین (علیه السلام) و یارانش را اطلاع می‌دهد تا مؤمنان به شک و تردید نیفتند. این در حالی است که حضرت مهدی (علیه السلام) در میان مردم حضور دارد. هنگامی که مردم امام حسین (علیه السلام) را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجّت (علیه السلام) فرا می‌رسد و امام حسین، غسل و حنوط و کفن و خاک سپاری حضرت را برعهده می‌گیرد، زیرا که امام را جز امام، غسل نمی‌دهد».<ref>مجلسی، مجمد باقر، بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۷، مؤسسه الوفاء ـ بیروت.</ref>
-۱. از جمله رواياتي كه دلالت بر مرگ طبيعي حضرت (عليه السلام) دارد، تفسيري است كه از امام صادق (عليه السلام) در مورد آيه شريفه {{قرآن|«ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّه عَلَيْهِمْ»<ref>مباركه اسراء، ۶.</ref> نقل شده است. حضرت مي فرمايد: مراد، زنده شدن امام حسين (عليه السلام) با اصحاب خود در عصر امام زمان است در حاليكه كلاه خودهاي طلائي بر سر دارند و به مردم رجعت امام حسين (عليه السلام) و يارانش را اطلاع مي دهد تا مؤمنان به شک و ترديد نيفتند. اين در حالي است كه حضرت مهدي (عليه السلام) در ميان مردم حضور دارد. هنگامي كه مردم امام حسين (عليه السلام) را به خوبي شناختند و به او ايمان پيدا كردند، مرگ حضرت حجّت (عليه السلام) فرا مي رسد و امام حسين، غسل و حنوط و كفن و خاك سپاري حضرت را برعهده مي گيرد، زيرا كه امام را جز امام، غسل نمي دهد»<ref>مجلسی، مجمد باقر، بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۷، موسسه الوفاء ـ بيروت.</ref>.
+۲. در روایتی دیگر نیز امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به این سؤال که: اولین کسی که به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است؟ می‌فرماید: اولین رجعت کننده به دنیا، امام حسین است که پس از رجعت او و یارانش در حالیکه هفتاد پیامبر نیز او را همراهی می‌کنند، حضرت قائم(عج) انگشترش را به امام حسین واگذار می‌کند و چشم از جهان فرو می‌بندد امام حسین (علیه السلام) نیز تجهیز، غسل و کفن و دفن حضرت را برعهده می‌گیرد».<ref>همان، ج۲۷، ص۲۱۷.</ref>
-۲. در روايتي ديگر نيز امام صادق (عليه السلام) در پاسخ به اين سؤال كه: اولين كسي که به دنيا رجعت خواهد كرد چه كسي است؟ مي فرمايد: اولين رجعت كننده به دنيا، امام حسين است كه پس از رجعت او و يارانش در حاليكه هفتاد پيامبر نيز او را همراهي مي كنند، حضرت قائم(عج) انگشترش را به امام حسين واگذار مي كند و چشم از جهان فرو مي بندد امام حسين (عليه السلام) نيز تجهيز، غسل و كفن و دفن حضرت را برعهده مي گيرد»<ref>همان ، ج۲۷، ص۲۱۷.</ref>.
+== دسته دوم ==
+روایاتی است که به‌طور عام دلالت بر شهادت همه ائمه معصومین(ع) دارد:
-==دسته دوم:==
+۱. امام حسن مجتبی (علیه السلام) می‌فرماید: و الله لقد عهد الینا رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ان هذا الامر علیکم اثنا عشر اماماً من ولد علی و فاطمه، ما منا الامسموم او مقتول»<ref>همان؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۳۴۹، دارالمعرفه ـ بیروت.</ref> به خدا سوگند رسول خدا این عهد و وعده را به ما داده است که امر امامت را دوازده تن از فرزندان علی و فاطمه (علیهما السلام) به دست خواهند گرفت و هیچ‌کدام از ما نیست، مگر اینکه یا به وسیله سم یا با کشتن، شربت شهادت خواهند نوشید.
-رواياتي است كه به طور عام دلالت بر شهادت همه ائمه معصومين(ع) دارد:
+۲–۳. از امام صادق (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) نیز روایت شده است که «ما منا الا مسموم او مقتول»<ref>همان؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۳۴۹.</ref> هیچ‌یک از ما نیست، مگر اینکه مسموم یا مقتول می‌باشد.
-۱. امام حسن مجتبي (عليه السلام) مي فرمايد: و الله لقد عهد الينا رسول الله (صلّي الله عليه و آله و سلّم) ان هذا الامر عليكم اثنا عشر اماماً من ولد علي و فاطمه، ما منا الامسموم او مقتول»<ref>همان؛ اعلام الوري باعلام الهدي، طبرسي، ص۳۴۹، دارالمعرفه ـ بيروت.</ref> به خدا سوگند رسول خدا اين عهد و وعده را به ما داده است كه امر امامت را دوازده تن از فرزندان علي و فاطمه (عليهما السلام) به دست خواهند گرفت و هيچ كدام از ما نيست، مگر اينكه يا به وسيله سم و يا با كشتن، شربت شهادت خواهند نوشيد.
+براساس حدیثی که امام مجتبی (علیه السلام) فرمود و تأکیدی که امام صادق (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) نموده است، امام زمان (علیه السلام) نیز به شهادت خواهند رسید. علمای شیعه نیز نوعاً روایات دال بر شهادت را ترجیح داده‌اند و قائل به شهادت ائمه معصومین(ع) می‌باشند.<ref>طبسی، نجم الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی، ص۲۱۴، چاپ اول، ۱۳۸۰، بوستان کتاب ـ قم.</ref>
-۲-۳. از امام صادق (عليه السلام) و امام رضا (عليه السلام) نيز روايت شده است كه «ما منا الا مسموم او مقتول»<ref>همان؛ اعلام الوري باعلام الهدي، طبرسي، ص۳۴۹.</ref> هيچ يك از ما نيست، مگر اينكه مسموم و يا مقتول مي باشد.
+حتی مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار با این عنوان بابی را گشوده است که «انهم(ع) لا یموتون الا بالشهاده»<ref>بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۳.</ref>؛ این بزرگواران نمی‌میرند مگر با شهادت.
-براساس حديثي كه امام مجتبي (عليه السلام) فرمود و تأكيدي كه امام صادق (عليه السلام) و امام رضا (عليه السلام) نموده است، امام زمان (عليه السلام) نيز به شهادت خواهند رسيد. علماي شيعه نيز نوعاً روايات دال بر شهادت را ترجيح داده اند و قائل به شهادت ائمه معصومين(ع) مي باشند.<ref>طبسي، نجم الدين، چشم اندازي به حكومت مهدي، ص۲۱۴، چاپ اول، ۱۳۸۰، بوستان كتاب ـ قم.</ref>
+== نحوه شهادت حضرت (علیه السلام) ==
+در مورد چگونگی شهادت حضرت، فقط یک روایت در بعضی منابع شیعی نقل شده است که در آن از زنی به نام سعیده که از طایفه بنی تمیم و دارای محاسن و ریش شبیه مردان است، به عنوان قاتل حضرت نام برده شده است که در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب می‌کند و حضرت را به شهادت می‌رساند،<ref>صدر، سید محمد، تاریخ ما بعد الظهور، ص۸۸۱، مکتبه الامام امیرالمؤمنین(ع)، اصفهان.</ref> ولی این روایت در منابع معتبر شیعی نقل نشده و دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، در دست نمی‌باشد، بنابراین می‌توان گفت: که حتی بنابر صحیح بودن روایات دال بر شهادت، کیفیت و نحوه شهادت آن عزیز چندان روشن نمی‌باشد.
-حتي مرحوم علامه مجلسي در بحارالانوار با اين عنوان بابي را گشوده است كه «انهم(ع) لا يموتون الا بالشهاده»<ref>بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۳.</ref>؛ اين بزرگواران نمي ميرند مگر با شهادت.
+ناگفته نماند که این دو دسته روایات با هم منافات ندارند؛ زیرا شهادت نیز نوعی مرگ است و روایات دال بر مرگ آن حضرت با شهادتشان منافات ندارد.
-==نحوه شهادت حضرت (عليه السلام) :==
+== ج – غسل و دفن امام «ع» ==
+امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «اولین کسی که قبر او شکافته می‌شود و به سوی دنیا بازمی‌گردد، حسین بن علی (علیهما السلام) است.»<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج۴، ص۵۸، ش ۶۹۳۲، چاپ مکتب الاعلام، ۱۳۶۲ هـ.ش.</ref> و در جای دیگر می‌فرماید: «نخستین فردی که به دنیا بازمی‌گردد، حسین بن علی است پس حکومت می‌کند تا وقتی که در اثر پیری ابروان او بر چشمانش می‌افتد.»<ref>معجم احادیث المهدی، ج۵، ص۳۲۸، ش ۱۷۶۶.</ref> که اشاره به طولانی بودن حکومت امام حسین در عصر رجعت است.
-در مورد چگونگي شهادت حضرت، فقط يك روايت در بعضي منابع شيعي نقل شده است كه در آن از زني به نام سعيده كه از طايفه بني تميم و داراي محاسن و ريش شبيه مردان است، به عنوان قاتل حضرت نام برده شده است كه در هنگام عبور حضرت، از بالاي بام سنگي را به سوي حضرت پرتاب مي كند و حضرت را به شهادت مي رساند،<ref>صدر، سيد محمد، تاريخ ما بعد الظهور، ص۸۸۱، مكتبه الامام اميرالمؤمنين(ع)، اصفهان.</ref> ولي اين روايت در منابع معتبر شيعي نقل نشده و دليل قطعي در مورد چگونگي شهادت حضرت، در دست نمي باشد، بنابراين مي توان گفت: كه حتي بنابر صحيح بودن روايات دال بر شهادت، كيفيت و نحوه شهادت آن عزيز چندان روشن نمي باشد.
+جابر نیز از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند که امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا، پیش از شهادتش، به تفصیل درمورد رجعت خود و یاران خود سخن گفت: «بشارت باد شما را به خدا قسم اگر این قوم ما را بکشند، ما نخستین کسانی هستیم که نزد پیامبرمان بازمی‌گردیم و تا مدتی که خدا بخواهد توقف خواهیم کرد، آن گاه من اولین کسی هستم که قبرش شکافته می‌شود و ناگهان از قبر خارج می‌شوم، در حالی که امیر المؤمنین نیز از قبرش خارج شده و مهدی ما نیز قیام نموده است.»<ref>بحار الانوار، ج۵۳، ص۶۱، حدیث ۵۲.</ref> در این روایت، رجعت امام حسین و امیر المؤمنین (علیهما السّلام) همزمان با قیام حضرت مهدی(عج) بیان شده است. در روایت دیگر امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «امام حسین (علیه السلام) همراه با شهدای کربلا و هفتاد پیامبر، بازگشت می‌نماید، رو می‌آورد به سوی دنیا امام حسین همراه با کسانی که با وی به قتل رسیده بودند و همراهی می‌کنند او را هفتاد پیامبری که با موسی بن عمران مبعوث شدند. آن وقت حضرت قائم انگشترش را به او می‌سپارد.»<ref>معجم احادیث المهدی، ج۳، ص۸۹، ش ۱۱۵۸.</ref>
-ناگفته نماند که این دو دسته روایات با هم منافات ندارند؛ زیرا شهادت نیز نوعی مرگ است و روایات دال بر مرگ آن حضرت با شهادتشان منافات ندارد.
+در ادامه این حدیث اشاره به غسل و دفن امام زمان (علیه السلام) به وسیله امام حسین (علیه السلام) نیز شده است.
-==ج – غسل و دفن امام ((ع))==
-امام صادق (عليه السلام) مي‌فرمايد: «اولين كسي كه قبر او شكافته مي‌شود و به سوي دنيا باز مي‌گردد، حسين بن علي (عليهما السلام) است.»<ref>محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج۴، ص۵۸، ش ۶۹۳۲، چاپ مكتب الاعلام، ۱۳۶۲ هـ .ش.</ref> و در جاي ديگر مي‌فرمايد: «نخستين فردي كه به دنيا باز مي‌گردد، حسين بن علي است پس حكومت مي‌كند تا وقتي كه در اثر پيري ابروان او بر چشمانش مي‌افتد.»<ref>معجم احاديث المهدي، ج۵، ص۳۲۸، ش ۱۷۶۶.</ref> كه اشاره به طولاني بودن حكومت امام حسين در عصر رجعت است.
-جابر نيز از امام باقر (عليه السلام) نقل مي‌كند كه امام حسين (عليه السلام) در روز عاشورا، پيش از شهادتش، به تفصيل درمورد رجعت خود و ياران خود سخن گفت: «بشارت باد شما را به خدا قسم اگر اين قوم ما را بكشند، ما نخستين كساني هستيم كه نزد پيامبرمان باز مي‌گرديم و تا مدتي كه خدا بخواهد توقف خواهيم كرد، آن گاه من اولين كسي هستم كه قبرش شكافته مي‌شود و ناگهان از قبر خارج مي‌شوم، در حالي كه امير المؤمنين نيز از قبرش خارج شده و مهدي ما نيز قيام نموده است.»<ref>بحار الانوار، ج۵۳، ص۶۱، حديث ۵۲.</ref> در اين روايت، رجعت امام حسين و امير المؤمنين (عليهما السّلام) همزمان با قيام حضرت مهدي(عج) بيان شده است. در روايت ديگر امام صادق (عليه السلام) مي‌فرمايد: «امام حسين (عليه السلام) همراه با شهداي كربلا و هفتاد پيامبر، بازگشت مي‌نمايد، رو مي‌آورد به سوي دنيا امام حسين همراه با كساني كه با وي به قتل رسيده بودند و همراهي مي‌كنند او را هفتاد پيامبري كه با موسي بن عمران مبعوث شدند. آن وقت حضرت قائم انگشترش را به او مي‌سپارد.»<ref>معجم احاديث المهدي، ج۳، ص۸۹، ش ۱۱۵۸.</ref>
-در ادامه اين حديث اشاره به غسل و دفن امام زمان (عليه السلام) به وسيله امام حسين (عليه السلام) نيز شده است.
 {{پایان پاسخ}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =
 |شاخه فرعی۱ =
 |شاخه فرعی۲ =
 |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}