automoderated
۶٬۳۴۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
دلبستگی مفهوم بسیار عمیق و دارای بار معنایی ویژهای است، این مفهوم در موردی به کار میرود که انسان چیزی را بیشتر از همه اشیاء دوست داشته باشد و از همین جهت امکان ندارد انسان به دو چیز در عرض هم دلبستگی داشته باشد؛<ref>خداپناهی، محمد کریم، انگیزش و هیجان، سمت، چاپ اول، ۱۳۷۶، فصل ۱ و ۲.</ref> زیرا انرژی روانی انسان فقط به یک موضوع مورد علاقه میتواند متمرکز شود؛ پس وقتی «دلبستگی به دنیا» گفته میشود این مفهوم را در ذهن ما تداعی میکند که دنیا را هدف و بهترین چیز خود بدانیم؛ این چیزی است که با اصول ارزشهای دینی سازگاری ندارد؛ اما دوست داشتن و علاقه به آن در حد کمتر از دلبستگی و به صورتی که دلبستگی انسان به خدا باشد یعنی قلب و دل انسان کانون عشق و محبت به خدا بوده و انرژی روانی انسان متمرکز بر این موضوع بوده باشد، دنیا و امور دنیوی در مراتب بسیار پائینتر قرار میگیرند و آن مقدار علاقه هیچ منافاتی با دلبستگی به خدا ندارد. | دلبستگی مفهوم بسیار عمیق و دارای بار معنایی ویژهای است، این مفهوم در موردی به کار میرود که انسان چیزی را بیشتر از همه اشیاء دوست داشته باشد و از همین جهت امکان ندارد انسان به دو چیز در عرض هم دلبستگی داشته باشد؛<ref>خداپناهی، محمد کریم، انگیزش و هیجان، سمت، چاپ اول، ۱۳۷۶، فصل ۱ و ۲.</ref> زیرا انرژی روانی انسان فقط به یک موضوع مورد علاقه میتواند متمرکز شود؛ پس وقتی «دلبستگی به دنیا» گفته میشود این مفهوم را در ذهن ما تداعی میکند که دنیا را هدف و بهترین چیز خود بدانیم؛ این چیزی است که با اصول ارزشهای دینی سازگاری ندارد؛ اما دوست داشتن و علاقه به آن در حد کمتر از دلبستگی و به صورتی که دلبستگی انسان به خدا باشد یعنی قلب و دل انسان کانون عشق و محبت به خدا بوده و انرژی روانی انسان متمرکز بر این موضوع بوده باشد، دنیا و امور دنیوی در مراتب بسیار پائینتر قرار میگیرند و آن مقدار علاقه هیچ منافاتی با دلبستگی به خدا ندارد. | ||
حافظ | بیتی از حافظ که نگاه صحیح به دنیا را بیان کرده است: | ||
مرا به کار جهان | مرا به کار جهان هرگز التفات نبود | ||
رخ تو در نظرم چنین خوشش آراست | رخ تو در نظرم چنین خوشش آراست | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
و در نتیجه دنیا هم محل کشت و زرع است و هم محلی است برای گذاشتن و گذشتن؛ و آنچه را که باید گذاشت و از آن عبور کرد همانند قفس و زندانی است که دل را به بند کشیده است و انسان هر لحظه دوست میدارد که از آن خلاصی یابد و به هدف برسد. | و در نتیجه دنیا هم محل کشت و زرع است و هم محلی است برای گذاشتن و گذشتن؛ و آنچه را که باید گذاشت و از آن عبور کرد همانند قفس و زندانی است که دل را به بند کشیده است و انسان هر لحظه دوست میدارد که از آن خلاصی یابد و به هدف برسد. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
پیش از پرداختن به جواب، ضروری است که روشن کنیم مقصود از دنیا پرستی چیست؟ شهید مطهری (ره) در این زمینه میفرماید: «منظور از علاقه به دنیا، تمایلات طبیعی و فطری نیست، مقصود از دنیاپرستی علاقه و تعلق به امور مادّی و در اسارت آنها بودن است، که توقّف و رکود است که اسلام سخت با آن مبارزه میکند، چون بر ضد نظام تکامل آفرینش است».<ref>مطهری، مرتضی؛ سیری در نهج البلاغه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۶۱، ص۱۶۹.</ref> | پیش از پرداختن به جواب، ضروری است که روشن کنیم مقصود از دنیا پرستی چیست؟ شهید مطهری (ره) در این زمینه میفرماید: «منظور از علاقه به دنیا، تمایلات طبیعی و فطری نیست، مقصود از دنیاپرستی علاقه و تعلق به امور مادّی و در اسارت آنها بودن است، که توقّف و رکود است که اسلام سخت با آن مبارزه میکند، چون بر ضد نظام تکامل آفرینش است».<ref>مطهری، مرتضی؛ سیری در نهج البلاغه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۶۱، ص۱۶۹.</ref> | ||
همانطور که دنیا گریزی و گوشه نشینی پسندیده نیست دنیازدگی نیز سبب انحراف و گمراهی است، در نهج البلاغه از دنیا پرستی به شدّت نهی شده و در مقابل، از زهد، ستایش به عمل آمده است؛ بنابراین دنیا گرایی و دنیا گریزی دو سوی افراط و تفریط است. به همین دلیل در روایت میخوانیم «خیرکم من لم یترک آخرته لدنیاه و لادنیاه لاخرته و لم یکن کلا علی الناس».<ref>فرید تنکابنی، مرتضی؛ رهنمای انسانیت سیری دیگر در نهج الفصاحه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۹، ص۲۹۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ب ۲۸، ح ۲۲۰۲۵، ص۷۶.</ref> «بهترین شما کسی است که آخرت و کارهای اخروی را برای دنیا از دست ندهد و دنیا را هم برای آخرت رها نکند و سر بار جامعه نگردد؛ بنابراین انسان بایست در تلاش باشد که بین دنیا و آخرت جمع کند، و دنیا را پُلی برای رسیدن به آخرت قرار دهد. این سخن یعنی گریز از دو سوی افراط و تفریط. دنیا گریزی برای آخرت یا دنیا برای آخرت، کدام یک با نگرشی اسلامی مطابقت دارد؟ چه انحرافاتی با دنیا طلبی و شیفتگی به دنیا، در کمین انسان نشسته و سرمایه ارزشمند یعنی کمال طلبی او را تهدید میکند؟ اینها، نمونه سؤالهای مهمّی است که هر یک پاسخی ویژه و کنکاشی عمیق طلب میکنند. | |||
قرآن کریم دنیازدگی را امری خلاف فطرت کمال خواهی انسان میداند؛ چرا که دنیا کالایی بیثبات و ناپایدار است و دل بستن به اموری ناپایدار بر خلاف فطرت کمال خواهی انسان است. میل به دنیا به معنای توقف و ایجاد مانع در مسیر حرکت انسان به سوی کمال است.<ref>انفال/ ۶۷.</ref> در آیهای دیگر، دنیازدگی را با سعادت اخروی ناسازگار میداند.<ref>شوری/ ۲۰.</ref> نگرش امام علی(ع) نیز درباره دنیازدگی در راستای مفاهیم بلند قرآنی است. | قرآن کریم دنیازدگی را امری خلاف فطرت کمال خواهی انسان میداند؛ چرا که دنیا کالایی بیثبات و ناپایدار است و دل بستن به اموری ناپایدار بر خلاف فطرت کمال خواهی انسان است. میل به دنیا به معنای توقف و ایجاد مانع در مسیر حرکت انسان به سوی کمال است.<ref>انفال/ ۶۷.</ref> در آیهای دیگر، دنیازدگی را با سعادت اخروی ناسازگار میداند.<ref>شوری/ ۲۰.</ref> نگرش امام علی(ع) نیز درباره دنیازدگی در راستای مفاهیم بلند قرآنی است. | ||
== | == جایگاه == | ||
در قرآن برای اینکه انسان دچار دلبستگی به دنیا نشود، دنیا را با تعابیری مانند بازی و سرگرمی،<ref>انعام:۳۲.</ref> سرمایه فریب،<ref>آل عمران:۱۸۵.</ref> متاع ناچیز<ref>توبه:۳۸.</ref> و سرمایه زوالپذیر<ref>نسا:۹۴.</ref> معرفی کرده است. | |||
در روایات نیز دلبستگی به دنیا نکوهش است. در روایتی امام صادق(ع)، نخستین چیزی که با آن عصیان و نافرمانی خدا شد را شش چیز معرفی کرده که یکی عبارت است از دنیاپرستی، حب ریاست، علاقه به غذا (شکم پرستی)، محبت (افراطی) به زنان، پرخوابی و علاقه به تنپروری. | |||
== عوامل == | == عوامل == |