علت‌های شکل‌گیری غلات شیعه در جعل حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

علل شکل‌گیری غلات شیعه در جعل حدیث، در زمان امام باقر و امام صادق (علیهما السّلام) چه بود؟

علت‌های پیدایش و شکل‌گیری غالیان شیعه در جعل حدیث عبارتند از؛ حبّ افراطی، جهالت و نادانی، برداشت‌های انحرافی از روایات، دشمنی با اهل بیت(ع) و اسلام، جاه طلبی‌های سیاسی، تمایلات دنیوی، اباحی‌گری و فرار از واجبات دینی. در زمان امام باقر و امام صادق(ع) بستر حضور این گرایش‌ها بیشتر بوده است.

یکی از حوادث مهم و قابل اعتنا در تاریخ شیعه، پیدایش غالیان و تأثیرگذاری آن‌ها بر حوزه حدیثی شیعه در دوره‌ای خاص و استفاده تبلیغاتی مخالفان از بدنامی آنان در هجوم علیه فرهنگ شیعه است.

مقصود از غالی کسی است که منزلتی ربوبی و الهی برای ائمه تصور کند. غالیان با اثبات مقام ربوبیت برای امامان، به تحریف فرهنگ شیعی پرداخته و بسیاری از محرمات را حلال کردند و به اسم تشیع مرتکب معاصی شدند، ریشه غالیان به دوران امام علی(ع) بازمی‌گردد، امّا تأثیرگذاری آنان در حوزه فرهنگ شیعه مربوط به دوره صادقین(ع) است.

غالیان با انتساب خود به جامعه شیعی و پنهان ماندن در بین شیعیان، بافته‌های خود را حدیث می‌نامیدند و آن را به معصومین نسبت می‌دادند و با این کار انحرافی، فرهنگ شیعی را مسموم می‌ساختند؛ ولی امامان و عالمان شیعه به مبارزه با آنان پرداختند<ref>مدرسان دانشکده علوم حدیث، دانش حدیث، قم، جمال، چاپ دوم، ۱۳۹۰ش، ص۶۰.</ref>

در این دوره اهل بیت(ع) با دروغ گویانی روبه رو بودند که سعی در تغییر دادن چهره واقعی آنان داشته‌اند. این دروغ‌پردازان، با جعل احادیث و بستن آن‌ها بر اهل بیت(ع)، مناقب و فضایل غیر معقولی را به اهل بیت نسبت می‌دادند و گاه آنان را تا حد خدایی بالا می‌بردند. امامان معصوم، این توطئه را افشا و آن را دسیسه‌ای از سوی دشمنان خود دانستند و به جد و جهد، به مبارزه با آنان پرداختند و از پیروان خویش خواستند تا از آنان بیزاری جویند و غالیان را کافر و هلاکت یافته خواندند و احادیث آنان را جعلی و ساختگی و سراسر بی‌اعتبار، اعلام کردند.<ref>مسعودی، عبدالهادی، در پرتو حدیث، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۳۹۲ش، ص۳۱۵.</ref>

#  قائل شدن به نبوّت ایشان.

#  اثبات علم غیب ذاتی و مطلق برای ایشان.

* '''حبّ افراطی''': با توجه به فضائل فراوان امامان(ع)، عدّه‌ای در این زمینه افراط نمودند. امام سجاد(ع) یکی از علل غلوّ را، دوست داشتن افراطی مطرح می‌کنند: {{عربی|إِنَّ قَوْماً مِنْ شِیعَتِنَا سَیُحِبُّونَّا حَتَّی یَقُولُوا فِینَا مَا قَالَتِ الْیَهُودُ فِی عُزَیْرٍ وَ مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ فَلَا هُمْ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُم|ترجمه=گروهی از شیعیان در آینده ما را به حدی دوست می‌دارند که آنچه یهود در باره عُزیر نبیّ و نصارا در باره عیسی، گفته‌اند (پسر خدا خواندن آن‌ها) در مورد ما می‌گویند؛ درحالی که نه آنان از ما هستند و نه ما از آنان}}.<ref>مجلسی، محمّد باقر، بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۸۸، حدیث ۴۴.</ref>

* '''جهالت و نادانی''': در بعضی روایات، جهل و ناآگاهی مردم به عنوان یکی از علل غلوّ ذکر شده است. امام رضا(ع) در اینباره چنین فرموده‌اند: {{عربی|إِنَّ هَؤُلَاءِ الضُّلَّالَ الْکَفَرَه مَا أُتُوا إِلَّا مِنْ قِبَلِ جَهْلِهِمْ|ترجمه=همانا این افراد به شدّت گمراه و کافر، آنچه می‌آورند، تنها از ناحیه جهلشان است}}.<ref>طبرسی، احمدی، احتجاج، مشهد، مرتضی، چاپ اول۱، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۳۷.</ref>

امام رضا(ع) در اینباره فرمودند: {{عربی|إِنَّ مُخَالِفِینَا وَضَعُوا أَخْبَاراً فِی فَضَائِلِنَا وَ جَعَلُوهَا عَلَی ثَلَاثَه أَقْسَامٍ أَحَدُهَا الْغُلُوُّ … فَإِذَا سَمِعَ النَّاسُ الْغُلُوَّ فِینَا کَفَّرُوا شِیعَتَنَا وَ نَسَبُوهُمْ إِلَی الْقَوْلِ بِرُبُوبِیَّتِنَا|ترجمه=مخالفان ما روایاتی را درخصوص فضائل ما جعل کردند و آن‌ها را سه قسم کردند: یک دسته اخبار مشتمل بر غلوّ است؛.. وقتی مردم سخنان غالیانه را در مورد ما بشنوند، شیعیان ما را تکفیر می‌کنند و آن‌ها را به اعتقاد به ربوبیّت ما منسوب می‌کنند}}.<ref>صدوق، محمّد، عیون أخبار الرّضا علیه السّلام، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج‏۱، ص۳۰۴.</ref>

* '''جاه طلبی‌های سیاسی''': امامت امام باقر(ع) مصادف با شروع نشانه‌های ضعف و سستی در حکومت بنی‌امیه بود. درآن زمان، گروه‌های مختلف مردم از گوشه و کنار مملکت اسلامی، نهضت‌هایی را علیه بنی‌امیه شروع کرده بودند و عمده دعوت این نهضت‌ها، بر مبنای طرفداری از اهل بیت(ع) بود. درآن زمان، گر چه ائمه معصومین به واسطه شناختی که از سران این نهضت‌ها داشتند، در آن‌ها شرکت نداشتند، امّا به شدت مورد علاقه و محبّت مردم قرار گرفته بودند. این بود که دنیا طلبان پنداشتند که برای رسیدن به مطامع خود، فرصت خوبی به دست آورده‌اند. عده‌ای از آن‌ها با عنوان کردن صفات غلو آمیز درباره ائمه و حتی رساندن آنان به نبوت و الوهیت، سعی کردند خود را به عنوان امام یا وصی از طرف ائمه(ع) به مردم معرفی کنند و از احساسات بی‌شائبه مردم در راه اهداف دنیوی خود بهره‌برداری کنند.

* '''تأثیرات ادیان خارجی''': احیاناً تأثیرات ادیان قبل از اسلام مانند یهود، میسحیّت، زرتشتیان و ادیان هندی به خاطر وجود اندیشه‌های غلو آمیز در آن‌ها، سبب شده برخی از مسلمانان با تاثیرپذیری از آن‌ها، عقاید غالیانه‌ای پیدا کنند.

  | شاخه اصلی =

|شاخه فرعی۱ =

|شاخه فرعی۲ =

  | شناسه =

  | تیترها =

  | لینک‌دهی =

  | تغییر مسیر =

  | اولویت =

  | کیفیت =