علت‌های شکل‌گیری غلات شیعه در جعل حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

==ریشه‌ها و علل پیدایش غلوّ==

* '''حبّ افراطی''': با توجه به فضائل فراوان امامان(ع)، عدّه‌ای در این زمینه افراط نمودند. امام سجاد(ع) یکی از علل غلوّ را، دوست داشتن افراطی مطرح می‌کنند: {{عربی|إِنَّ قَوْماً مِنْ شِیعَتِنَا سَیُحِبُّونَّا حَتَّی یَقُولُوا فِینَا مَا قَالَتِ الْیَهُودُ فِی عُزَیْرٍ وَ مَا قَالَتِ النَّصَارَی فِی عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ فَلَا هُمْ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُم|ترجمه=گروهی از شیعیان در آینده ما را به حدی دوست می‌دارند که آنچه یهود در باره عُزیر نبیّ و نصارا در باره عیسی، گفته‌اند (پسر خدا خواندن آن‌ها) در مورد ما می‌گویند؛ درحالی که نه آنان از ما هستند و نه ما از آنان}}.<ref>مجلسی، محمّد باقر، بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۸۸، حدیث ۴۴.</ref>

* '''برداشت‌های غلط و انحرافی از روایات''': غالیان بر اساس ظاهر برخی از روایات و بدون توجّه به این که مفاد ظاهری این روایات، با اصول اسلامی منافات دارد، به همان ظاهر عقیده پیدا کرده‌اند. به عنوان نمونه: {{عربی|سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ فَقِیلَ لَهُ: إِنَّ هَؤُلَاءِ الْأَخَابِثَ یَرْوُونَ عَنْ أَبِیکَ یَقُولُونَ: إِنَّ أَبَاکَ قَالَ: إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ؛ فَهُمْ یَسْتَحِلُّونَ بَعْدَ ذَلِکَ کُلَّ مُحَرَّمٍ. قَالَ: مَا لَهُمْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ إِنَّمَا قَالَ أَبِی: إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ خَیْرٍ یُقْبَلُ مِنْک‏|ترجمه=از حضرت صادق سؤال شد که این خبیث‌ها از پدرتان روایت می‌کنند که ایشان فرمود: «معرفت که پیدا کردی، هرکارخواهی، بکن». و براین اساس، هر حرامی را حلال می‌شمردند. امام صادق فرمود: «چه طور؟! خداوند ایشان را لعنت کند! پدرم منظورش این بود که پس از شناخت حقّ، هر کار خیری خواستی انجام ده، که از تو قبول می‌شود}}<ref>ابن بابویه، محمّد، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی ‏، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق، ص۱۸۱، حدیث ۱؛ کلینی، محمّد‏، الکافی، تهران، اسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۴، حدیث ۵.</ref>

* '''دشمنی با اسلام و اهل بیت(ع)''': در برخی از موارد، دشمنان اسلام و اهل بیت(ع) مانند امویان و عبّاسیان، برای مخدوش کردن چهره واقعی ائمه و در مواردی تخریب چهره واقعی اسلام، با سخنان غالیانه و نشر آن تلاش می‌کردند به اهداف سیاسی خویش دست یابند.

مثلاً ابوالخطاب با غلو درباره ائمه(ع) و ادعای وصایت و نبوت خود، سعی در جذب نیرو (شاید برای قیام) کرد و با رواج بی بند و باری، فساد، اباحه و مجاز شمردن شهوات، توانست عده زیادی از فاسدان آن زمان کوفه را به عنوان پیرامون خود جمع کند.

سران غالی، تلاش می‌کردند با جعل ادّعای غلوّ آمیز الوهیّت یا نبوّت برای ائمّه (علیهم السّلام)، نبوّت یا امامت خویش را به اثبات برسانند. به عنوان نمونه ابوالخطاب مدّعی شد، امام صادق ((ع)) او را قیّم و وصیّ بعد از خودش قرار داده و اسم اعظم را به او تعلیم کرده است. هم چنین مدّعی نبوّت و رسالت شد و حتّی خود را در زمره ملائکه و فرستادگان به سوی زمینیان و حجّت بر آن‌ها معرفی کرد.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۴۲؛ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ص۵۱، به نقل از مقاله ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع).</ref>

ادعای نبوّت آن‌ها موجب می‌شد، پول و ثروت به سمت آنان سرازیر شود. کشی روایتی نقل نموده که برخی از جاهلانی که با امام صادق ((ع)) ارتباط داشتند، به منظور ارتزاق از مردم و گرفتن درهم‌های ایشان، احادیثی بر حضرت می‌بستند.<ref>طوسی، محمّد‏، رجال کشی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۴.</ref>

* '''اباحی‌گری و فرار از واجبات دینی''': امام صادق(ع) دراین باره فرمودند: «لَعَنَ اللَّهُ الْغُلَاه وَ الْمُفَوِّضَه فَإِنَّهُمْ صَغَّرُوا عِصْیَانَ اللَّهِ وَ کَفَرُوا بِهِ وَ أَشْرَکُوا وَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا فِرَاراً مِنْ إِقَامَه الْفَرَائِضِ وَ أَدَاءِ الْحُقُوقِ؛ خداوند غالیان و مفوضه را لعنت کند؛ آن‌ها نافرمانی خدا را کوچک شمردند و به خداوند کفر ورزیدند و مشرک شدند و گمراه شدند و گمراه نمودند؛ غالیان به جهت فرار از بر پادشتن واجبات و ادای حقوق، چنین نمودند».<ref>صدوق، محمّد، علل الشرایع، قم، داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵، ج۱، ص۲۲۷.</ref>