کسانی که خداوند دوست می‌دارد: تفاوت میان نسخه‌ها

با مطالعه و دقت در آیات قرآن در می‌یابیم «کسانی را که خدا دوست دارد» به چند بخش تقسیم می‌شوند:

ب) گروهی که سفارشات به امور اجتماعی را رعایت می‌کنند: مثل نیکوکاران در حق مردم، صابران و… که معمولاً این دسته از آیات با جمله {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ}} یا {{قرآن|یَا أَیُّهَا النّاس}} شروع می‌شود.<ref>مثل: {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَه إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» (بقره / ۱۵۳)؛ «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکمُ الَّذِی خَلَقَکم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَه}} (نساء / ۱).</ref>

د) یک دسته از آیات هم هست که در آن مضمون «إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ» یعنی «خدا دوست می‌دارد» آمده است که شامل موارد ذیل می‌باشد:

خدا در این آیات دستور به نیکوکاری داده است. اما در این که مراد از «احسان» چیست؟ چند احتمال در کلمات مفسران دیده می‌شود: نخست این‌که حسن ظن به خدا داشته باشید (و گمان نکنید انفاق‌های شما موجب اختلال امر معیشت شما خواهد شد) و دیگر این که منظور، اقتصاد و میانه‌روی در مسئله انفاق است، استنباط دیگر این که، انفاق باید آمیخته با حسن رفتار، گشاده‌رویی و مهربانی نسبت به نیازمندان باشد و از هر گونه منت و رنجش و ناراحتی شخص انفاق شونده، اجتناب شود.

مانعی ندارد که همه این معانی سه‌گانه در مفهوم و محتوای آیه جمع باشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۷.</ref>

کلمه (توابین) صیغه مبالغه و به معنای کسی است که بسیار توبه می‌کند، (کثرت هم از جهت نوع توبه و هم از جهت عدد) پس خداوند هر نوع توبه‌ای را دوست می‌دارد، چه این که با استغفار باشد و چه این که با امتثال همه اوامر و نواهی او باشد.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه المیزان، ج۲، ص۳۱۸.</ref>

یعنی محبت به خدا تنها یک علاقهٔ قلبی ضعیف و خالی از آثار نیست، بلکه باید آثار آن در عمل انسان منعکس شود. در واقع نخستین نشانهٔ مدعی عشق و علاقه به پروردگار، تبعت و اطاعت از پیامبر و فرستادهٔ خداست.

«معصیت پروردگار می‌کنی، با این حال اظهار محبت او می‌نمایی ـ به جانم سوگند، این کار عجیبی است! اگر محبت تو صادقانه بود، اطاعت فرمان او می‌کردی ـ زیرا کسی که دیگری را دوست می‌دارد، از فرمان او پیروی می‌کند.»<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج۵، ص۹۵.</ref>

در آیه ۷۵ سوره آل عمران آمده که، «گروهی از اهل کتاب امانت اموال مردم را رعایت می‌نمایند، چنان‌چه کیسه زر یا سیم نزد آنان به ودیعت نهاده شود، سپرده را باز می‌دهند، ولی بسیاری از یهود خیانت می‌نمایند، و مال سپرده را جز به اصرار و به استناد گواه از آنان نمی‌توان بازستاند، از این جهت حکمی را به نفع خود ساخته، و به تورات نسبت داده‌اند، که غیر نژاد اسرائیل حقّی بر افراد یهود نخواهد یافت، و حقوق و اموال مردم را برای خود جایز می‌شمارند.»

هرگز حکم تورات چنین نیست، که کسی بتواند حقوق مردم را نادیده بگیرد، و پایمال کند، بلکه باید حقّ و امانت را هرکه باشد و هر چه باشد به صاحبش ردّ کرد و یگانه فضیلت بشر، ایمان به یگانگی پروردگار و پرهیز از کارهای ناشایسته است، این پیمانی است که به حکم فطرت از هر یک از افراد بشر گرفته شده، و هر کس به آن عهد وفاء کند مورد خشنودی پروردگار خواهد بود.<ref>انوار درخشان، ج۳، ص۱۱۷.</ref>

به دنبال حوادث جنگ احد، در این آیه با یادآوری شجاعت و ایمان و استقامت مجاهدان و یاران پیامبران گذشته، مسلمانان را به شجاعت و فداکاری و پایداری تشویق می‌کند و ضمناً آن گروهی را که از میدان احد فرار کردند، سرزنش می‌نماید. ایشان کسانی بودند که بر اثر اشتباه یا سستی، یا لغزش، گرفتار مشکلاتی در برابر دشمن می‌شدند و به جای این‌که میدان نبرد را خالی کنند، به درگاه خدا پناه برده و با طلب عفو و بخشش از گناهانشان، از پیشگاه خداوند تقاضای صبر و استقامت و پایمردی می‌کردند.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۳، ص۱۲۲.</ref> قرآن به نیکی از ایشان یاد کرده و می‌فرماید که خدا آن شکیبایان را دوست می‌دارد.

معنای توکل این نیست که انسان به بهانهٔ اعتماد به خدای تعالی اسباب ظاهری را هیچ‌کاره و لغو بشمارند، بلکه معنایش این است که اعتماد قطعی به اسباب نداشته باشد، و بداند آنچه از اسباب ظاهری، به‌عنوان علت برای انسان آشکار می‌گردد، نمونه‌ای بیش نیست و چه بسا اسباب دیگری وجود دارد که انسان از آن آگاهی ندارد، بلکه علت اصلی خداست و به ارادهٔ خداوند، مجموعهٔ این سبب‌ها فراهم شده است.<ref>ترجمه المیزان، ج۹، ص۱۵۵.</ref>

از آن جا که تمایلات گروهی، گاهی افراد را به هنگام قضاوت و داوری به سوی یکی از «دو طایفه متخاصم» متمایل می‌سازد و بی‌طرفی داوران را نقض می‌کند، قرآن در بیان دستوری این چنین به مسلمانان هشدار داده است:

«اگر کسانی از شما از دین خود بیرون روند (زیانی به خدا و آیین او و جامعه مسلمین و آهنگ سریع پیشرفت آنها نمی‌رسانند) زیرا خداوند در آینده جمعیتی را برای حمایت از این آیین برمی‌انگیزد.»<ref>تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۲۵.</ref>

پاکیزگی و طهارت معنی وسیعی دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی از آثار آلودگی به کثافات را شامل می‌شود.

آنچه در این آیه مدنظر است، چگونگی جنگ در میدان نبرد نیست، بلکه نیت جنگ است به این معنی که پیکار باید «فی سبیل الله» باشد. در صحنهٔ چنین جهادی مجاهدان راه حق در برابر دشمن، باید یک دل و یک جان و مستحکم و استوار که با اتحاد و انسجام کامل، همانند سدی فولادین، بایستند، گویی همه یک واحد به هم پیوسته‌اند که هیچ شکافی در میان آنان نیست. در تفسیر قمی در ذیل این آیه چنین می‌خوانیم: «یصطفون کالبنیان الذی لا یزول؛ مجاهدان راه خدا صف می‌کشند همانند بنایی که هرگز ویران نمی‌گردد»<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۶۵.</ref>

{{مطالعه بیشتر}}

۱ـ حب چیست؟ و چه آثاری دارد؟، رجوع شود به ترجمه المیزان، ج۳، ص۲۴۷.

۳ـ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳ معروف به خطبه متقین یا خطبه همام مراجعه شود.

== منابع ==