۸٬۳۱۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۵: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|واژه‌ها}} | |||
{{رذائل اخلاقی}} | |||
'''بدبینی''' یا '''سوءظن''' به این معنا است که عمل دیگران، با اینکه امکان تفسیر آن به صورت نیکو وجود دارد، به صورت بد و نادرست تفسیر شود. این صفت یکی از [[رذائل اخلاقی]] و | |||
ترتیبِ اثر دادن به آن [[گناه]] و [[حرام]] است. | |||
بدبینی باعث می‌شود دیگر [[رذائل اخلاقی]]، مانند [[کینه]]، [[غیبت]] و [[حسادت]] در [[انسان]] ایجاد شود.<ref name=":1" /> احساس ناامنی در جامعه و تنهایی، از دیگر پیامدهای بدبینی است. | |||
برای بدبینی، عواملی مانند احساس حقارت، قضاوت زودهنگام و کمبود در مهارت‌های اجتماعی شمرده شده است. | |||
برای [[راه‌های درمان بدبینی|درمان بدبینی]] باید فرد بدبین، از پرورش دادن گمان بد در ذهن پرهیز کرده و آن را به باور تبدیل نکند؛ همچنین نباید بر اساس گمان عمل کند. [[تربیت خود|خودتربیتی]] و نیکو دانستن کارهای دیگران هنگام [[شک]]، از دیگر راه‌های درمان بدبینی است. | |||
== مفهوم‌شناسی و جایگاه == | |||
بدبینی، به این معنا است که عمل دیگران با اینکه امکان تفسیر آن به صورت نیکو وجود دارد، به صورت بد و نادرست تفسیر شود. این صفت یکی از [[رذائل اخلاقی]] و | |||
ترتیب اثر دادن به آن [[گناه]] و [[حرام]] است. در [[قرآن]] نیز از بدبینی [[نهی]] شده و برخی از بدبینی‌ها گناه دانسته شده است.<ref>حجرات:۱۲.</ref> | |||
از بدبینی در برخی [[روایت|روایات]] و کتاب‌های اخلاقی به سوء ظن تعبیر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم، با تصحیح مهدی رجایی، قم، دار الکتاب الاسلامی،۱۴۱۰ق، ص۶۵۰. | |||
</ref> [[ظن]] یا گمان، نوعی ادارک است که درجه آن از [[شک]] بیشتر است. شک هنگامی است که دو طرفِ احتمال مساوی باشد؛ ولی ظن هنگامی است که یکی از دو طرف، دارای احتمال بیشتری باشد.<ref>حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، انتشارات مفید، ۱۳۷۶ش، ج۷.</ref> | |||
== انواع == | == انواع == | ||
{{اصلی|انواع بدبینی}}< | {{اصلی|انواع بدبینی}}بدبینی گاهی در [[اعتقادات]] و گاه در رفتار انسان پدید می‌آید. بدبینی در اعتقادات به این معنا است که برای جهان و انسان هدفی ترسیم نشود و شخص را دچار احساس پوچی کند. | ||
بدبینی در رفتار، گاه نسبت به خود، گاه نسبت به [[خدا]] و گاه نسبت به دیگران پدید می‌آید. بدبینی نسبت به خود، از ویژگی‌های پسندیده شمرده شده و برای کنترل [[خودخواهی]] و [[عجب|عُجْب]] مؤثر دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به نهج البلاغه، خطبه ۲۱۱.</ref> | |||
بدبینی نسبت به خدا، از [[گناهان کبیره]] و به این معنا است که شخص گرفتاری‌های خود را به خدا نسبت دهد.<ref>نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره.</ref> | |||
بدبینی نسبت به دیگران، به این معنا است که عمل دیگران با اینکه امکان تفسیر آن به صورت نیکو وجود دارد، به صورت بد و نادرست تفسیر شود. ترتیب اثر دادن به این نوع بدبینی، [[گناه]] و [[حرام]] است. | |||
== حکم == | == حکم == | ||
{{اصلی|حکم بدبینی}} | {{اصلی|حکم بدبینی}} | ||
[ | {{جعبه گفتاورد | ||
|عنوان = | |||
|گفتاورد = <small>امام باقر(ع):</small> | |||
«از گمان [بی‌پایه] بپرهیزید؛ زیرا گمان دروغ‌ترین دروغ است.» | |||
|منبع = <small>قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۲۹.</small> | |||
|تراز = چپ | |||
|عرض = 200px | |||
|حاشیه = | |||
|اندازه قلم = | |||
|رنگ پس‌زمینه = | |||
|شکل‌بندی = | |||
|پس‌زمینه عنوان = | |||
|رنگ قلم عنوان = | |||
|شکل‌بندی عنوان = | |||
|تراز گفتاورد = | |||
|شکل‌بندی گفتاورد = | |||
|گیومه گفتاورد = | |||
|تراز منبع = | |||
|شکل‌بندی منبع = | |||
}} | |||
بدبینی به صورت تصوری ذهنی که بدون [[اختیار]] به ذهن انسان خطور کرده است، [[گناه]] و [[حرام]] نیست. ولی اگر بدبینی در ذهن پرورش داده شده و بدون در دست داشتن خبر قطعی، به صورت قطع پذیرفته شود گناه است. | |||
همچنین اگر شخص در عمل، بر اساس گمان خود رفتار کند؛ مانند اینکه [[تهمت]] بزند یا حقوق فردی که نسبت به او بدگمان شده را ضایع کند، مرتکب گناه شده است.<ref>مهدوی کنی، اخلاق عملی، نشر فرهنگ اسلامی، ص۱۶۸، به نقل از محجة البیضاء، ج۵، ص۲۶۸.</ref> | همچنین اگر شخص در عمل، بر اساس گمان خود رفتار کند؛ مانند اینکه [[تهمت]] بزند یا حقوق فردی که نسبت به او بدگمان شده را ضایع کند، مرتکب گناه شده است.<ref>مهدوی کنی، اخلاق عملی، نشر فرهنگ اسلامی، ص۱۶۸، به نقل از محجة البیضاء، ج۵، ص۲۶۸.</ref> | ||
| خط ۳۰: | خط ۶۴: | ||
== پیامدها == | == پیامدها == | ||
{{اصلی|پیامدهای بدبینی}} | {{اصلی|پیامدهای بدبینی}} | ||
بدبینی باعث می‌شود دیگر [[رذائل اخلاقی]]، مانند [[کینه]]، [[غیبت]]، [[دشمنی]] و [[حسادت]] در [[انسان]] ایجاد شود.<ref>دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۶۸.</ref> احساس ناامنی در جامعه، از دست دادن [[دوست|دوستان]]<ref name=":0">دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۹۹.</ref> و تنهایی،<ref name=":02">دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۹۹.</ref> از دیگر پیامدهای بدبینی است. | بدبینی باعث می‌شود دیگر [[رذائل اخلاقی]]، مانند [[کینه]]، [[غیبت]]، [[دشمنی]] و [[حسادت]] در [[انسان]] ایجاد شود.<ref name=":1">دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۶۸.</ref> احساس ناامنی در جامعه، از دست دادن [[دوست|دوستان]]<ref name=":0">دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۹۹.</ref> و تنهایی،<ref name=":02">دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، قلب سلیم، دار الکتب الاسلامیه، ص۵۹۹.</ref> از دیگر پیامدهای بدبینی است. | ||
== عوامل == | |||
{{اصلی|عوامل بدبینی}}برخی از عوامل بدبینی چنین است: | |||
* احساس حقارت: کسی که گرفتار [[احساس حقارت]] است، سعی می‌کند دیگران را در فکر خود حقیر و آلوده به [[گناه]] و [[فساد]] تصور کند، تا اینگونه از احساس حقارت خود بکاهد. | |||
* قضاوت زودهنگام: تحقیق ناقص، کمی اطلاعات و عجله در قضاوت، باعث می‌شود [[انسان]] به [[تهمت|متهم کردن]] دیگران و صدور حکم نادرست نسبت به آنها اقدام کند. | |||
* کمبود در مهارت‌های اجتماعی: در صورت کمبود در مهارت‌های اجتماعی، فرد تصوری منفی نسبت به دیگران پیدا می‌کند؛ زیرا توانایی کافی برای برقراری ارتباط سالم و شناخت دیگران ندارد. | |||
* گنهکاری: فرد گنهکار دیگران را نیز مانند خود گنهکار تصور می‌کند.<ref>نگاه کنید به دانیل گلمن، هوش عاطفی، ترجمه: حمید رضا بلوچ، نشر جیحون، ۱۳۷۱ش، چاپ اول، ص ۱۴۶.</ref> | |||
== درمان == | == درمان == | ||
{{اصلی|راه‌های درمان بدبینی}} | {{اصلی|راه‌های درمان بدبینی}} | ||
{{جعبه گفتاورد | |||
|عنوان = | |||
|گفتاورد = <small>پیامبر(ص):</small> «برای رفتار برادر [ایمانی‌ات] عذری (توجیهی) پیدا کن. اگر عذری نیافتی برایش عذری بتراش.» | |||
|منبع = <small>الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۲۲.</small> | |||
|تراز = چپ | |||
|عرض = 200px | |||
|حاشیه = | |||
|اندازه قلم = | |||
|رنگ پس‌زمینه = | |||
|شکل‌بندی = | |||
|پس‌زمینه عنوان = | |||
|رنگ قلم عنوان = | |||
|شکل‌بندی عنوان = | |||
|تراز گفتاورد = | |||
|شکل‌بندی گفتاورد = | |||
|گیومه گفتاورد = | |||
|تراز منبع = | |||
|شکل‌بندی منبع = | |||
}} | |||
راه‌های درمان بدبینی، ترتیب اثر ندادن به گمان بد،<ref>مهدوی کنی، اخلاق عملی، نشر فرهنگ اسلامی، ص۱۶۸، به نقل از محجة البیضاء، ج۵، ص۲۶۸.</ref> [[تربیت خود|خودتربیتی]] و نیکو دانستن کارهای دیگران هنگام [[شک]]، است.<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۵۳، ح۳۹۱۰.</ref> بنا بر روایتی، [[پیامبر(ص)]] به مردم سفارش کرده، برای گفتار و کرداری که از مسلمانان سر می‌زند، عذری پیدا کنند و اگر نیافتند، عذری بتراشند.<ref>انصاری - رحمه الله علیه ـ، فرائد الاصول، کنگره مجمع الفکر الاسلامی، ج۲، ص۳۵۳، ح۳۹۱۰.</ref> | |||
توجه به [[پیامدهای بدبینی]] و فوائد خوش‌بینی نیز در درمان سوء ظن مؤثر دانسته شده است. تلقین جملات مثبت، مانند «من خوش‌بین هستم»، پرهیز از تَجسّس در کارهای دیگران و دوری از افراد بدبین، از دیگر روش‌های درمان بدبینی است.{{مدرک|date=ژوئیه ۲۰۲۱}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۴۶: | خط ۱۰۳: | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = اخلاق | | شاخه اصلی = اخلاق | ||
|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | ||
|شاخه فرعی۲ = بدبینی | | شاخه فرعی۲ = بدبینی | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت = ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||