|
|
خط ۴: |
خط ۴: |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
|
| |
|
| == شرایط محیطی ==
| |
| بی تردید نمیتوان گفت که شرایط محیط در بدگمانی و گمان نیک ما بیاثر است و محیط غالب اجتماع بر این دو نمیگذارد. حضرت علی(ع) میفرمایند: «آنگاه که جامعه و روزگار و مردمش (اغلب) شایسته و نیکوکارند، سوء ظن و گمان بد درباره کسی که از او انحرافی دیده نشده ظلم است و آنگاه که فساد و تباهی به روزگار و مردم غلبه پیدا کرده است (بیش تر مردم فاسد باشند) کسیکه حسن ظنّ داشته باشد گول خورده است.<ref>جزایری، سید محمد علی؛ دروس اخلاق اسلامی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه، ۱۳۸۲، ص ۱۶۵.</ref> بدگمانی به این معنی نیست که در معاشرتها و روابط اجتماعی به مردم نسبت بد بدهیم بلکه به معنی این است که چون احتمال میدهیم از ناحیه دیگران ضرر مالی، معنوی، آبرویی و … بخوریم باید سنجیدهتر و زیرکانه تر عمل کنیم و مراقب روابط خود باشیم.
| |
|
| |
|
| == شرایط درونی ==
| | گاهی نیز بدبینیها به علت احساس کمبودها، نداشتن مهارتهای ارتباط جمعی و احساس عدم اعتماد به نفس و ارزشمندی است که با تقویت اینها با (ورزش، تلاش، مطالعه زندگی افراد موفق، یادگیری تکنیکهای ارتباطی و …) این عیب برطرف میشود و انسان قدرتمندانه مهار روابط اجتماعی خود را به دست می-گیرد موفقیت به روابط خود میگردد، میداند که تا چه عمقی باید به دیگران رابطه انسانی یا صمیمی ایجاد کند، میداند که خوش رفتاری، خوشگفتاری و نیکی نسخه همه روابط اجتماعی است؛ اما تنها عدهای که آزمایش پس دادهاند میتوانند محرم راز و معتمد او باشند.<ref>نگاه کنید به دانیل گلمن، هوش عاطفی، ترجمه: حمید رضا بلوچ، نشر جیحون، ۱۳۷۱ش، چاپ اول، ص ۱۴۶.</ref> |
| گاهی مواقع بدبینیها به دلیل احوال درونی و شخصی فرد است. نگرش مثبت یا منفی به مسایل ممکن است تا اندازهای جنبه فطری داشته باشد؛ یعنی برخی از افراد ذاتاً خوشبین (optimist) یا بد بین (pessimist) به دنیا میآیند؛ اما خلق و خوی آدمی را میتوان به کمک تجربه و برخی از مهارتها به اعتدال رساند میتوان خوشبختی و امیدواری آموخت. زیر بنای اینها نگرشی است که روانشناسان آن را خوداثربخشی(self-efficacy) مینامند خود اثربخشی یعنی باورهای شخص در مورد این که به همه ماجراهای زندگی خود (روابط و …) مسلط است و میتواند از عهده مشکلاتی برآید که بر سر راهش قد علم میکنند.<ref>دانیل گلمن، هوش عاطفی، ترجمه: حمید رضا بلوچ، نشر جیحون، ۱۳۷۱، چاپ اول، ص ۱۴۶.</ref> | |
|
| |
|
| طبق نظر آلبرت باندورا طرز نگرش فرد نسبت به تواناییهای خود اثر عمیقی بر همان تواناییها بر جای میگذارد…. کسانی که از ویژگی خوداثربخشی برخوردارند با شکست از مسیر خود روی برنمیگردانند. آنها در برخورد با مسایل به جای این که نگران کمیها، کاستیها و خطاهای احتمالی باشند به این فکر میکنند که چگونه از عهده انجام آنها برآیند.<ref>همان، ص۱۴۶.</ref> پس گاهی نیز بدبینیها به علت احساس کمبودها، نداشتن مهارتهای ارتباط جمعی و احساس عدم اعتماد به نفس و ارزشمندی است که با تقویت اینها با (ورزش، تلاش، مطالعه زندگی افراد موفق، یادگیری تکنیکهای ارتباطی و …) این عیب برطرف میشود و انسان قدرتمندانه مهار روابط اجتماعی خود را به دست می-گیرد موفقیت به روابط خود میگردد، میداند که تا چه عمقی باید به دیگران رابطه انسانی یا صمیمی ایجاد کند، میداند که خوش رفتاری، خوشگفتاری و نیکی نسخه همه روابط اجتماعی است؛ اما تنها عدهای که آزمایش پس دادهاند میتوانند محرم راز و معتمد او باشند.
| | == احساس حقارت == |
| | یکی از عوامل بدبینی، احساس حقارت شخص، دانسته شده است. زیرا کسی که گرفتار احساس حقارت است، سعی میکند دیگران را در فکر خود حقیر، پست و آلوده به گناه و فساد حساب کند تا از احساس حقارت خود بکاهد. |
|
| |
|
| با وجود این به بعضی از عواملی که جوانان براساس آنها به منفی گرائی سوق پیدا کردهاند اشاره میکنیم:
| | اگر احساس حقارت درمان نشود، فرد آن را پذیرفته و به عقده حقارت تبدیل میشود. از منظر روانشناسی، عقده حقارت از وجود نقص در بدن، محرومیت روحی و مادی، رفتار خشن اطرافیان، لغزشهای اخلاقی و تداعی خاطرات آنها و یا وجود یک خاطره تلخ رخ میدهد.<ref>نیازهای جوان، ص۲۳۲.</ref> |
|
| |
|
| ۱. عقده حقارت
| | ارزیابی استعدادها و توجه به آنها، فراموشی خاطرات تلخ گذشته، تلقین مثبت و کاردرمانی از راههای درمان احساس حقارت شمرده شده است.<ref>نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.</ref> |
|
| |
|
| کسی که گرفتار خود کم بینی است سعی میکند دیگران را در محیط فکر خود حقیر، پست و آلوده حساب کند تا از عقده خود بکاهد.
| | == پیش داوری == |
| | پیش داوری و قضاوت زودهنگام، از عوامل بدبین شدن انسان است. عدم تحقیق، کمی اطلاعات و عجله در قضاوت، باعث میشود انسان به متهم کردن دیگران و صدور حکم نادرست نسبت به آنها اقدام کند. عجله، صفتی شیطانی است و نتیجه آن هم شیطانی خواهد بود. |
|
| |
|
| ۲. پیش داوری
| | == انتظار زیاد == |
| | | توقع و انتظار بیهوده و بیجا، باعث منفینگری و بدبین شدن فرد میشود. هر چه سطح توقع و انتظار بالا باشد احتمال منفی نگری و سرخوردگی بیشتر است؛ زیرا برآورده نشدن این انتظارها از سوی دیگران به تدریج تبدیل به منفی نگری نسبت به افراد میشود. مثلاً ما انتظار داریم که یک جامعه کامل و سالم اسلامی و برخاسته از عدالت گریایی و مجری کامل حق انسانها داشته باشیم که یا هیچ عیب و نقصی در کار نباشد یا اگر هم باشد در حدّ بسیار کم. این ایدهآل گرایی، توقع ما را از مجریان قانون به حد فراوانی افزایش میدهد و در صورت نبود یا کمبود مسائل مورد نظر آرمان گرایانه ما به همه بد بین میشویم و به منفی بافی رو میآوریم. |
| گاهی عدم تحقیق، کمی اطلاعات و عجله در قضاوت و داوری، انسان را وادار به متهم کردن دیگران و صدور حکم ناصحیح میکند. تعجیل، صفتی شیطانی است و نتیجه آن هم شیطانی خواهد بود.
| |
| | |
| ۳. مدرسه
| |
| | |
| گاهی مدرسه و معلمین، خصوصاً معلمینی که قیافه ای مذهبی دارند به گونه ای رفتار کردهاند که جوان دچار بدبینی و منفی نظری شده است.
| |
| | |
| ۴. انتظار فراوان
| |
| | |
| توقع و انتظار بیهوده و بی جا نیز باعث منفی نگری میشود. هر چه سطح توقع و انتظار بالا باشد احتمال منفی نگری و سرخوردگی بیشتر است؛ زیرا برآورده نشدن این انتظارها از سوی دیگران به تدریج تبدیل به منفی نگری نسبت به افراد میشود. مثلاً ما انتظار داریم که یک جامعه کامل و سالم اسلامی و برخاسته از عدالت گریایی و مجری کامل حق انسانها داشته باشیم که یا هیچ عیب و نقصی در کار نباشد یا اگر هم باشد در حدّ بسیار کم. این ایدهآل گرایی، توقع ما را از مجریان قانون به حد فراوانی افزایش میدهد و در صورت نبود یا کمبود مسائل مورد نظر آرمان گرایانه ما به همه بد بین میشویم و به منفی بافی رو میآوریم. | |
|
| |
|
| ۵. آلودگی | | ۵. آلودگی |