نسخ قرآن به خبر واحد

سؤال

نسخ قرآن به خبر واحد امکان دارد؟


نظر اكثر علماى اسلام، جواز نسخ قرآن به خبر متواتر است. علماى شافعى و اكثر اهل ظاهر آن را جايز نمى‌دانند [5] (الأحكام فى اصول الإحكام‌، ج 3 و 4، ص 138.) و اما نسخ قرآن به خبر واحد، از نظر شيعه و اهل سنّت ممنوع است، زيرا نسخ يك مسأله مهم و نسبتاً نادر است و اگر تحقّق پيدا كند، بايد به صورت متواتر يا متضافر يا توأم با قرائن قطعيه باشد؛ به خلاف تخصيص و تقييد كه امر رايجى است. فقط گروهى يك صورت را استثنا كرده و گفته‌اند: نسخ قرآن به خبر واحد در زمان حيات پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله جايز مى‌باشد. [6](روضة الناظر ابن قدامه‌، ج 1، ص 263.)

مرحوم علّامه حلّى در «منتهى» مى‌گويد: نسخ دليل قطعى (خواه قرآن باشد يا سنّت متواتره) به وسيله خبر واحد جايز نيست زيرا دليل قطعى، اقوى است پس هنگام تعارض، عمل به آن متعيّن است. [7]( منتهى المطلب‌، ج 2، ص 228.) [۱]

تیتر

نسخ قرآن به سنت، به اين معنا است كه حكمى از قرآن كريم به وسيله سنتى از معصومين(عليهم السلام) نسخ مى گردد.

در جواز نسخ قرآن به سنت متواتر و قطعى اختلاف است و كسانى كه آن را ممكن دانسته اند، مى گويند چنين نسخى صورت نگرفته، اگر چه محال نيست.

هم چنين در جواز نسخ قرآن كريم به سنت و خبر واحد اختلاف وجود دارد و اكثريت قريب به اتفاق علماى اسلام آن را جايز نمى دانند، و كسانى كه آن را جايز مى دانند، به وقوع آن در نسخ بخشى از آيه وصيت كه شامل وصيت براى والدين و اقرباء نيز مى شود به حديث نقل شده از پيامبر(صلى الله عليه وآله) مبنى بر «اَلا لاوصية لوارث» استدلال نموده اند.[۲]

منابع

  1. مكارم شيرازى، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۸۲،
  2. جمعى از محققان، فرهنگ نامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، ۱۳۸۹ش، ص۸۳۸.