منتهی‌الآمال
کتاب منتهی الآمال از کیست و چه موضوع و محتوایی دارد؟
منتهی‌الآمال، با نام کامل منتهی‌الآمال فی ذکر تواریخ النبی و الآل، کتابی به زبان فارسی درباره زندگانی چهارده معصوم(ع) است. این کتاب را شیخ عباس قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق)، محقق و محدث شیعه، نوشته است. شیخ عباس قمی در منتهی‌الآمال به تاریخ زندگی معصومان(ع) و سیره اخلاقی آنان پرداخته است. مباحث کتاب منتهی‌الآمال به‌‌طور گزیده و مستند است و نثری روان دارد.
| منتهی الآمال | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| تاریخ نگارش | قرن چهاردهم |
| موضوع | زندگی چهارده معصوم(ع) |
| زبان | فارسی |
این کتاب از زمان نگارش آن (در سال ۱۳۵۰ق) ده‌ها بار به چاپ رسیده و به زبان‌هایی چون عربی و اردو ترجمه شده است.
نویسنده
شیخ عباس قمی در سال ۱۲۹۴ قمری (۱۲۵۴ش) در قم متولد شد. او آموزش‌های اولیه در علوم دینی را در قم فراگرفت و برای تکمیل تحصیلات دینی خود در سال ۱۳۱۶ق به نجف رفت. محمدکاظم یزدی، صاحب العروة الوثقی، میرزا حسین نوری، محمدتقی شیرازی، سید حسن صدر کاظمی از جمله استادان او در نجف بودند.[۱]
شیخ عباس قمی عالمی پرکار بود و تألیفاتی فراوانی در زمینه تاریخ، رجال، تراجم، علوم قرآن، اخلاق، ادعیه و دیگر علوم دینی نگاشت. آثار او بیش از ۶۰ عنوان برشمرده‌اند.[۲] شیخ عباس قمی در سال ۱۳۵۹ق، در سن ۶۵ سالگی، در نجف وفات نمود و در حرم امام علی(ع) و در کنار استادش محدث نوری دفن شد.[۳]
معرفی و محتوا
کتاب منتهی الآمال درباره زندگانی پیامبر(ص) و خاندان او به نگارش درآمده و یکی از بهترین و مستندترین کتاب‌ها در این موضوع توصیف شده است. محدث قمی در این کتاب از منابع معتبر استفاده کرده است. شیخ عباس قمی برای ایجاد جذابیت در متن کتاب خود برای عامه از سروده‌های شاعران و دستاوردهای علمای علوم لغت، صرف، نحو، نسب‌شناسی و جغرافیای تاریخی بهره گرفته است. منتهی‌الآمال دارای نثری روان و منطبق با زمان خود است و نوآوری‌هایی نسبت به کتاب‌های دیگر دارد. این کتاب از زمان تألیف مورد توجه عالمان شیعه قرار گرفته است.[۴]
کتاب منتهی‌الآمال در اواخر دوران قاجار و اوایل دوره پهلوی نوشته شده است. از خصوصیات قابل توجه این کتاب، توجه مؤلف به نقل منش اخلاقی در سیره پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) است.[۵]
| جلد اول | جلد دوم | جلد سوم |
|---|---|---|
| تاریخ زندگی پیامبر(ص) تا امام حسن(ع) | زندگی امام حسین(ع) تا امام صادق(ع) | تاریخ زندگی امام هفتم(ع) تا امام دوازدهم(ع) |
شیخ عباس قمی برای تألیف این کتاب از منابعی چون کافی کلینی، ارشاد شیخ مفید، عیون اخبار الرضا شیخ صدوق، رجال کشی، الخرائج و الجرائح راوندی، بحارالانوار و جلاء العیون علامه مجلسی و نجم الثاقب محدث نوری استفاده کرده است.[۶]
چاپ
کتاب منتهی الآمال، از زمان نگارش آن (در سال ۱۳۵۰ق) تاکنون بارها توسط ناشران مختلف به چاپ رسیده و به زبان‌هایی چون عربی و اردو ترجمه شده است. منتهی‌الآمال همواره مورد استقبال خوانندگان عام و خاص قرار گرفته است. این کتاب در زمان حیات مؤلف چند بار به چاپ رسید و توسط او بازبینی و تصحیح شد.[۷]
این کتاب با تحقیق ناصر باقری بیدهندی در انتشارات دلیل ما در سال ۱۳۷۹ش در سه جلد تجدید چاپ شد. پیش از آن، در سال ۱۳۷۱ش با تصحیح سید ابوالحسن مرتضوی کرونی اصفهانی به‌طبع رسید. چاپ دیگر آن به‌همت انتشارات هجرت در دو جلد در ۱۳۷۴ش، در قم انجام شد. منتهی الآمال تک جلدی را هم انتشارات اسلامیه چاپ کرده است.[۸]
منابع
- ↑ ادهم‌نژاد، محمدتقی، «حاج شیخ عباس قمی، حدیث نجابت»، مبلغان، شماره ۸۸، ۱۳۸۵ش.
- ↑ کوشکی، فرشته، «بررسی و نقد کتاب منتهی‌الآمال نوشته شیخ عباس قمی»، تاریخنامه اسلام، سال دوم، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۹.
- ↑ ادهم‌نژاد، «حاج شیخ عباس قمی، حدیث نجابت۲»، مبلغان، شماره ۹۰، ۱۳۸۶ش.
- ↑ «منتهی الآمال»، پگاه حوزه، شماره ۲۹۰، ۱۳۷۶ش.
- ↑ کوشکی، «بررسی و نقد کتاب منتهی الامال نوشته شیخ عباس قمی».
- ↑ کوشکی، فرشته، «بررسی و نقد کتاب منتهی الامال نوشته شیخ عباس قمی»، تاریخنامه اسلام سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹، شماره ۲.
- ↑ «منتهی الآمال»، پگاه حوزه، شماره ۲۹۰، ۱۳۷۶ش.
- ↑ کوشکی، «بررسی و نقد کتاب منتهی الامال نوشته شیخ عباس قمی».