سؤال

مجوس به چه کسانی گفته می‌شود؟

درگاه‌ها
واژه-ها.png


مجوس عنوانی است که در قرآن و در فرهنگ اسلامی به زردشتیان گفته می‌شود. در قرآن کریم نام مجوس تنها یک بار آمده است و در تورات هم نام مجوس آمده است. فقه اسلامی مجوسیان را از اهل کتاب می‌داند.

تعریف و مصداق مجوس

مجوس معرب مجوش و در زبان پهلوی مغ بوده است. کلمه «موبد» که به پیشوای دین زرتشتی[۱] اطلاق می‌شود، از این ریشه است. این واژه در روزگاران پیش از اسلام نیز نامی شناخته شده بوده است. مجوسیان بر دین زردشت بودند.[۲]

قدیمی‌ترین مدرکی که نامی از مجوس در آن برده شده، کتاب «ارمیای نبی» است که در آنجا از نفوذ و مقام مجوسیان در دستگاه «بخت‌النصر» یاد شده است. در منابع مسیحی هم در انجیل «متّی» از چند نفر از مجوسان یاد شده است.[۳]

طبق روایات تاریخی، در صدر اسلام و زمان پیامبر(ص) و پس از او، از مجوسیان جزیه گرفته می‌شد که نشان از اهل کتاب بودن آنان است. فقه اسلامی مجوس را از اهل کتاب می‌داند و آنان را همان زردتشیان می‌دانند.[۴] برخی تطبیق مجوس با زردشیان را درست نمی‌دانند و اعتقاد دارند زردشتیان فرقه‌ای از مجوسیان است و مجوس دین کهن ایرانیان است و مجوسیان را به اعتبار نامگذاری کل به اسم جزئی زردشتی می‌نامند.[۵]

مجوس در قرآن

در قرآن، مجوس در کنار یهودیان و نصارا و صابئین قرار گرفته است که نشان می‌دهد مجوس هم در کنار آنان از اهل کتاب هستند:[۶]

﴿إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئِینَ وَالنَّصَارَی وَالْمَجُوسَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَه إِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ؛ خدا میان آنان که ایمان آورده‌اند و آنان که کیش یهود یا صابئان یا نصاری یا مجوس برگزیده‌اند و آنان که مشرک شده‌اند، در روز قیامت حکم می‌کند؛ زیرا او بر هر کاری ناظر است.(حج:۱۷)

مجوس در روایات

مذهب مجوس در اصل مذهب شرک نبوده و در ردیف ادیان توحیدی است و اخذ جزیه از آنها دلیل بارز این مطلب است. در وسائل کتاب جهاد باب ۴۹ در اینکه جزیه فقط از اهل کتاب گرفته می‌شود و آنها یهود و نصاری و مجوس‌اند، نُه روایت در این زمینه نقل شده است.

امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا فرمود: «سُنُّوا بِهِمْ سُنَّةَ أَهْلِ الْکِتَابِ یَعْنِی الْمَجُوسَ؛ با مجوس بطریق اهل کتاب رفتار کنید.»[۷]

از امام صادق(ع) سؤال کردند: آیا مجوس پیامبری داشتند؟ حضرت فرمود: «بلی؛ آیا شما نامه رسول اکرم(ص) به مردم مدینه را ندیده‌اید؟ حضرت در آن نامه نوشته است: مجوس پیامبری داشتند که کتاب آسمانی داشت؛ امّا او را کشتند و کتابش را سوزاندند.»[۸]


منابع

  1. زردشت = زرتشت.
  2. فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۲۵، ص۴۳۶.
  3. تورات، باب ۳۹، جمله ۱۳. انجیل متی، باب دوم از اول تا آخر، ص ۲و۳. به نقل از مقاله بحثی درباره مجوس، کلام اسلامی ۱۳۷۸ شماره ۳۲، داود الهامی.
  4. ادوار فقه و کیفیت بیان آن (فارسی)، جناتی، محمد ابراهیم، ج۱، ص۱۳۱.
  5. بحثی درباره مجوس، کلام اسلامی ۱۳۷۸ شماره ۳۲، داود الهامی.
  6. طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۹، ص۳۱۵.
  7. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، قم، موسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱۵، ص۱۲۷.
  8. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص ۵۶۷، حدیث۴.