دلیل گریه امام صادق(ع) بر غیبت امام زمان(ع)

سؤال

در برخی از احادیث آمده است که امام صادق(ع) بر غیبت مهدی(ع) گریه می‌کنند. علت این گریه آن حضرت چیست؟

درگاه‌ها

متن روایت

در حدیثی طولانی سُدیر صیرفی می‌گوید: من و مُفضّل بن عمر و ابوبصیر و ابان بن تغلب به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شدیم. حضرت که بر روی خاک نشسته بود و لباسی از مو بافته شده و طوق‌دار و بی‌گریبان بود، پوشیده بود و مانند مادر فرزند از دست داده جگرسوخته گریه می‌کرد. آثار حزن و اندوه از گونه و رخسارش آشکار بود. اشک کاسه چشم‌هایش را پر کرده بود و می‌فرمود: «ای آقای من! غیبت تو خوابم را گرفته و خوابگاهم را بر من تنگ کرده و آرامش و راحت دلم را ربوده است. آقای من! غیبت تو مصیبتم را به مصیبت‌های دردناک ابدی پیوسته و از دست دادن یاران، یکی از پس دیگری، اجتماع و شماره ما را از بین برده است. پس احساس نمی‌کنم به اشکی که در چشمم خشک می‌گردد و ناله‌ای که در سینه‌ام آرام می‌گیرد، مگر آنکه مصائب بزرگ‌تر و دل‌خراش‌تر و پیشامدهای سخت‌تر و ناشناخته‌تر در برابر دیده‌ام مجسّم می‌شود». سدیر گوید: عقل از سر ما پرید و دل‌های ما از غم و اندوه این پیشامد هولناک و حادثه خطرناک پاره شد، گمان کردیم از اتّفاق ناگوار کوبنده‌ای این‌چنین گریان و سوگوار است، یا از روزگار به او مصیبتی رسیده است. عرض کردیم: خدا دیدگانت را نگریاند ای پسر خیرالوری! از چه پیشامدی این‌گونه گریانی و از دیده اشک می‌باری؟ حضرت چنان آه عمیقی کشید که ناراحتی‌اش از آن افزون شد، و فرمود: «وای بر شما، بامداد امروز در کتاب «جَفر» نگاه کردم و آن کتابی است که علم مرگ‌ها و بلاها و آنچه واقع شده و تا روز قیامت واقع می‌شود، در آن مندرج است. خداوند، حضرت محمّد(ص) و امامان بعد از او را به آن اختصاص داده است. در موضوع ولادت غایب ما، غیبت، طول عمر او و نیز در گرفتاری‌های مؤمنان در آن زمان و شک‌هایی که از جهت طول غیبت در دل‌هایشان پیدا می‌شود، تأمّل کردم. اینکه بیشتر آنها از دین برگردند و رشته اسلام را از گردن بردارند. در اثر آن، رقّت مرا فرا گرفت و حزن و اندوه بر من چیره شد.

بررسی مسئله گریه امام صادق(ع) بر غیبت امام زمان(ع)

گریه امام صادق(ع) بر غیبت امام زمان(ع)، در این حدیث از سوی خود امام صادق (ع) بیان گردیده است. با توجه به اینکه هدف اصلی پیامبر اسلام (ص) و همه امامان هدایت بشر بوده و دغدغه اصلی آنان این بوده که مؤمنان از عقاید سالم و حق برخوردار شده و در حفظ آن کوشا باشند تا رستگاری دنیا و آخرت را از آن خود کنند، از هر آسیبی که متوجه این هدف آنان شود، غمناک می شوند. با توجه به اینکه در زمان غیبت امام زمان (ع) که علت آن هم خود مردم هستند، مسلمانان و مؤمنان گرفتاری های زیادی را متحمل شده و به علت طولانی شدن غیبت امام زمان ممکن است بسیاری از دین خارج گردیده و گرفتار راه های انحراف و گمراهی شوند، قطعا امامان را اندوهگین و غمزده می کند. به همین دلیل امامان هرکدام بر وجود منجی آخرالزمان و ظهور آن حضرت (ع) برای نجات مردم و اجرای عدالت در سراسر جهان تاکید داشته تا مؤمنان در انتظار آن حضرت بوده و از مسیر اصلی اسلام خارج نشوند.

پا فشاری بزرگان دین، در امر غیبت و انتظار، به این دلیل بود که آمادگی ذهنی برای مردم ایجاد شود تا در صورت وقوع غیبت، آن را انکار نکنند. ندبه امام صادق(ع) به همین دلیل است که مردم، وظیفه خود را در عصر غیبت بدانند و علاوه بر اعمال نیک، همانند پیشوای خود، بر امام غایب ندبه کرده و توفیق درک فیض آن نور مستور را از خداوند طلب کنند. در حقیقت، عملاً به شیعیان می‌آموزند که چنان حالاتی در آنان شکل بگیرد.

گریه امام صادق (ع) به این دلیل است که مردم، وظیفه خود را در عصر غیبت بدانند و علاوه بر اعمال نیک، ‌همانند پیشوای خود، بر امام غایب ندبه کرده و توفیق درک فیض آن نور مستور را از خداوند طلب کنند. در حقیقت، عملاً به شیعیان می آموزند که چنان حالاتی در آنان شکل بگیرد. این حالت غم و اندوه نشانه دوستی و اشتیاق شیعیان به امام زمان(ع) است. امام صادق(ع) در این‌زمینه می‌فرماید: شخص غمگینى که غم و اندوهش از جهت ظلمى است که بر ما رفته است، نفس کشیدنش تسبیح گویى است و همّ او به خاطر امر ما عبادت است، و پنهان داشتنش سرّ ما را جهاد در راه خداوند است.