جمع بودن کلمه خالقین در آیه احسن الخالقین

سؤال

چرا در آیه «احسن الخالقین» خالقین به صورت جمع آمده است؟

جمع بودن خالقین در تعبیر احسن الخالقین که از اوصاف خداوند است به این معنا نیست که آفریدگار دیگری وجود دارد؛ بلکه قرآن در بیان این مطلب است که خداوند در میان موجوداتی که بتوانند خلقی انجام دهند، بهترین خالق است. این عبارت قدرت خلقت خداوند را تفهیم می‌کند. کلمه خلقت برای غیر خداوند استفاده می‌شود و تعبیر احسن الخالقین ایرادی ندارد. خلق خدا با خلق غير او از جهات گوناگونى متفاوت است‏.

عبارت احسن الخالقین در قرآن پس از بیان مراحل خلقت انسان آمده است: ﴿فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ؛ آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است﴾(مؤمنون:۱۴)

معنای لغوی «خلقت» برای تقدیر و اندازه‌گیری آمده است و همچنین مقایسه چیزی با چیز دیگر با محاسبه دقیق و بدون اختلاف را نیز می‌گویند. با وجود معنای لغوی، غیر از خدا می‌توانند خالق باشند البته نه به معنای خالق حقیقی. حتی پرنده‌ای با محاسبه دقیق خود لانه‌ای می‌آفریند. از این جهت خداوند در این آیه خالقین را جمع آورده است؛ نه اینکه خداوند از میان خدایان دیگر، بهترین خالق باشد.

افزون بر این، آیاتی نیز خالقیت به حضرت عیسی(ع) نسبت داده شده است که از گل چیزی شبیه پرنده می‌آفرید، سپس در آن می‌دمید به اذن خدا پرنده می‌شد. خداوند همین خلقت را در آیه ۱۱۰ سوره مائده به حضرت عیسی یادآور شده است:﴿وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْني‏ فَتَنْفُخُ فيها فَتَكُونُ طَيْراً بِإِذْني‏؛ و هنگامى كه به فرمان من، از گل چيزى بصورت پرنده مى‏ساختى و در آن مى‏دميدى و به فرمان من، پرنده‏اى مى‏‌شد.﴾ مقایسه خلقت خدا با خلقت بشر، به سبب نزدیک نمودن اذهان، و نشان دادن قدرت خدا است در حالی که خلقت در بشر حقیقی نیست و دارای نقصان و محدود، و اگر هم توانایی چیزی را دارد به اذن خداوند است.