برتری و فضیلت پیامبران بر یکدیگر

سؤال

در جایی خداوند می‌فرماید: بعضی از رسولان الهی را بر بعض دیگر برتری و فضیلت دادیم، و در جایی دیگر می‌فرماید: بین رسولان ما فرقی وجود ندارد، آیا پیامبران الهی با هم فرق دارند و این دو آیه با همدیگر چگونه قابل جمع است؟

همینطور که انبیای الهی در اصل رسالت و نبوت و بعثت با هم اشتراک دارند، در بعضی خصوصیات دیگر، بر یکدیگر برتری و فضیلت دارند و این منافی همدیگر نیست. قرآن صراحت دارد که برخی پیامبران را بر برخی دیگر برتری داریم.

اشتراک و برتری پیامبران در قرآن

انبیای الهی در اصل رسالت و نبوت با همدیگر مشترک‌اند، و همه انبیای الهی از جانب خدا مبعوث شده‌اند. آیاتی از قرآن کریم ناظر به این معناست:

﴿لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ؛ (و می‌گویند:) ما در میان هیچ‌یک از پیامبران او، فرق نمی‌گذاریم (و به همه ایمان داریم)(بقره:۲۸۵)

و همینطور در سوره بقره آیه ۱۳۶ و سوره آل عمران آیه ۸۴ به این موضوع اشاره شده است.

مسئله دوم فضیلت و برتری برخی از انبیای الهی بر بعض دیگر است، این نیز حقیقتی انکارناپذیر است؛ زیرا هیچ تردیدی نیست که انبیای اولواالعزم بر انبیای دیگر فضیلت و بر تری دارند، و انبیای اولواالعزم نیز برخی بر برخی دیگر برترند، و این حقیقت منافات با اشتراک همه در اصل نبوت و رسالت ندارد. با توجه به همین فضیلت و برتری برخی از انبیای الهی بر برخی دیگر، قرآن کریم به این مطلب اشاره می‌کند:

﴿تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَیْنا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُس؛ بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم برخی از آنها، خدا با او سخن می‌گفت و بعضی را درجاتی برتر داد و به عیسی بن مریم، نشانه‌های روشن دادیم و او را با «روح القدس» تأیید نمودیم.(بقره:۲۵۳)

علامه طباطبایی در مورد این آیه می‌گوید: آیه مبارکه دلالت دارد بر این که خدای سبحان انبیا را در یک درجه قرار نداده، بلکه بین آنان برتری نهاده است، بعضی برتر از بعضی دیگر هستند، و بعضی پائین‌تر از بعض دیگر، ولی همه آنها دارای فضیلت هستند، چون رسالت فی نفسه فضیلت است که در همه آنان هست. پس در بین انبیا اختلاف مقام و تفاضل در درجات هست، در عین اینکه همه آنان در اصل فضل رسالت مشترک هستند، و در مجمع کمالات که همان توحید باشد سهیم هستند.[۱]

برتری پیامبران بر یکدیگر در روایات

در روایتی امام علی(ع) می‌فرماید: سوگند به خدای متعال که خداوند هیچ نبی و رسولی را درجه و فضیلتی عطا نکرد، مگر آن که آن فضیلت و درجه را به پیامبر(ص) داده است، و او را بر سایر انبیا و مرسلین چند برابر آن افزوده است، و پیامبر هر گاه فضیلتی را برای خویش ذکر می‌نمود می‌فرمود: از باب تفاخر نیست، و من امروز فضایلی را ذکر می‌کنم تا چشم مؤمنان را روشن کنم بدون آن که قصد بیان منقصت سایر انبیا را داشته باشم، و خدای متعال را بر آنچه بر پیامبر عطا فرموده سپاس می‌گویم.[۲]

در روایت دیگر امام صادق(ع) می‌فرماید: خدای متعال هیچ پیامبری را برتر از پیامبر اسلام مبعوث نکرده است، و نه وصی بهتر از وصی او قرار داده است.[۳] در روایت دیگر نیز از امام کاظم(ع) آمده است: خدای متعال هیچ پیامبری را نفرستاده مگر آن که پیامبر اسلام اعلم از اوست.[۴]

منابع

  1. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات اسلامی، پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۰۹.
  2. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار الوفاء، اول، ۱۴۰۴ه‍. ق، ج۱۶، ص۳۴۱.
  3. مجلسی، بحار الانوار، ج۱۱، ص۶۰.
  4. مجلسی، بحار الانوار، ج۱۴، ص۱۱۲.