اثبات معاد بدون اثبات وجود خدا
آیا اثبات معاد بدون اثبات وجود خدا ممکن است؟
از نظر ادیان توحیدی دنیا و جهان آخرت هر مخلوق خدا هستند. در نتیجه بدون اثبات خالق اثبات خلق امکان‌پذیر نیست. تفاوت آخرت با دنیا در این است که دنیا محسوس است و یقین داریم وجود دارد، ولی جهان آخرت چون الان محسوس نیست مورد انکار واقع می‌شود و نیاز به اثبات دارد.
تمام دلایلی که فلاسفه و متکلمین بر اثبات حیات بعد از مرگ ارائه کرده‌اند، به نوعی به فعل خداوند و صفات او بر می‌گردد. بنا بر این اگر کسی وجود خداوند متعال را انکار کرد و معقتد شد دنیا خالق ندارد و تصادفی به وجود آمده است، نمی‌تواند به معاد و جهان پس از مرگ معتقد باشد.
در نتیجه بدون در نظر گرفتن اصل اساسی توحید و فاعلیت خداوند سبحان و هدف و غایت او از خلقت دنیا و انسان‌ها و فرستادن رسل و شریعت و دین، معاد و جهانی پس از مرگ قابل اثبات نیست و نمی‌توان دلیل عقلی بر وجود معاد ارائه کرد.