مسافرت دریایی در قرآن

نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۱۶ توسط Fabbasi (بحث | مشارکت‌ها) (بارگداری مدخل دریانوردی و سفر دریایی)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
سؤال

آيات مربوط به سفر دريايي در قرآن كدامند؟


قرآن كريم بيش از چهل مرتبه از دريا سخن گفته است كه بيانگر اهميت آن در قرآن كريم است و به داستان‌هاي دريايي از جمله سفر دريايي حضرت يونس،[۱] گذر حضرت موسي و قومش از دريا و غرق شدن فرعونيان و لشكريانش در آن،[۲] سوراخ كردن كشتي توسط خضر،[۳] كشتي حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان،[۴] به دريا انداختن حضرت موسي توسط مادرش با الهام الهي و اينكه دريا براي بهره‌وري انسان‌هاست تا در آن كشتي‌ها را به حرکت درآورند، بهره بردن از ماهي‌ها و صدف‌هاي آن،[۵] تفكر در عجايب دريا و ديدن نشانه‌هاي الهي در آن[۶] و ... اشاره شده است.

دريانوردى در قرآن

1. حركت كشتي‌ها در دريا به اذن و فرمان خدا، زمينه ساز دريانوردى براى انسان:

  • ﴿هُوَ الَّذى يُسَيِّرُكُم فِى البَرِّ والبَحرِ حَتّى اِذا كُنتُم فِى الفُلكِ وجَرَينَ بِهِم بِريح طَيِّبَة وفَرِحوا بِها(یونس:22)
  • ﴿سَخَّرَ لَكُمُ الفُلكَ لِتَجرِىَ فِى البَحرِ بِاَمرِهِ(ابراهیم:32)
  • ﴿ومِن ءايـتِهِ اَن يُرسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّرت ولِيُذيقَكُم مِن رَحمَتِهِ ولِتَجرِىَ الفُلكُ بِاَمرِهِ(روم:46)
  • ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ(جاثیه:12)

2. خداوند، فراهم‌كننده زمينه‌ها و امكانات حركت انسان‌ها در دريا و دريانوردى:

  • ﴿ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ ورَزَقنـهُم مِنَ الطَّيِّبـتِ وفَضَّلنـهُم عَلى كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلا(اسراء:70)

3. اعطاى قدرت دريانوردى به انسان، جلوه‌اى از رحمت خدا:

  • ﴿رَبُّكُمُ الَّذى يُزجى لَكُمُ الفُلكَ فِى البَحرِ ... اِنَّهُ كانَ بِكُم رَحيمـا(اسراء:66)
  • ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُم ما فِى الاَرضِ والفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِاَمرِهِ ... اِنَّ اللّهَ بِالنّاسِ لَرَءوفٌ رَحيم(حج:65)

4. تمكّن انسان‌ها براى دريانوردى، جلوه‌اى از تكريم خداوند نسبت به آنان:

  • ﴿ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ ورَزَقنـهُم مِنَ الطَّيِّبـتِ وفَضَّلنـهُم عَلى كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلا(اسراء:70)

تاریخ دريانوردى

1. آشنايى مردم عصر حضرت نوح با صنعت دريانوردى:

  • ﴿واصنَعِ الفُلكَ بِاَعيُنِنا ووحيِنا(هود:37)

2. دريانوردى در زمان حضرت يونس:

  • ﴿واِنَّ يونُسَ لَمِنَ المُرسَلين * اِذ اَبَقَ اِلَى الفُلكِ المَشحون(صافت:140-139)

3. رواج دريانوردى در زمان حضرت خضر و موسى:

  • ﴿(کهف:71)

4. خداوند، مشوّق آدمى به فراگيرى هنركشتيرانى و دريانوردى:

  • ﴿وسَخَّرَ لَكُمُ الفُلكَ لِتَجرِىَ فِى البَحرِ بِاَمرِهِ(ابراهیم:32)
  • ﴿رَبُّكُمُ الَّذى يُزجى لَكُمُ الفُلكَ فِى البَحرِ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ اِنَّهُ كانَ بِكُم رَحيمـا * ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ(اسراء:66 و 70)
  • ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُم ما فِى الاَرضِ والفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِاَمرِهِ(حج:65)
  • ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ الفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِنِعمَتِ اللّهِ لِيُرِيَكُم مِن ءايـتِهِ اِنَّ فى ذلِكَ لاَيـت لِكُلِّ صَبّار شَكور(لقمان:31)
  • ﴿وما يَستَوِى البَحرانِ...وتَرَى الفُلكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون(فاطر:12)
  • ﴿وءايَةٌ لَهُم اَنّا حَمَلنا ذُرّيَّتَهُم فِى الفُلكِ المَشحون(یس:41)
  • ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون(جاثیه:12)

نعمت دريانوردى

1. دريانوردى، نعمت شايان شكرگزارى:

  • ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ الفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِنِعمَتِ اللّهِ لِيُرِيَكُم مِن ءايـتِهِ اِنَّ فى ذلِكَ لاَيـت لِكُلِّ صَبّار شَكور(لقمان:31)
  • ﴿وما يَستَوِى البَحرانِ...وتَرَى الفُلكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون(فاطر:12)
  • ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون(جاثیه:12)

2. تسخير دريا برای بهره‌وری از نعمت‌هاى خداوند:

  • ﴿وهُوَ الَّذى سَخَّرَ البَحرَ لِتَأكُلوا مِنهُ لَحمـًا طَرِيـًّا وتَستَخرِجوا مِنهُ حِليَةً تَلبَسونَها وتَرَى الفُلكَ مَواخِرَ فيهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون(نحل:14)

3. دريانوردى، نعمت ارزشمند و انكارناپذير الهى:

  • ﴿ولَهُ الجَوارِ المُنشَـاتُ فِى البَحرِ كالاَعلـم. فَبِاَىِّ ءالاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان(الرحمن:25-24)

آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی

1- دريا از منابع عمده مواد پروتئينى است. يعنى خدا دريا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهاى دريايى و استخراج منافع دريا را آسان ساخت، تا از دريا انواع ماهى، صدف و ... بدست آورده شود. دريا زمینه و مسیری است براى حمل وسایل و كالاهاى بزرگ از جايى به جاى ديگر؛ و بهره‏بردارى از راه‌هاى دريايى داراى فوايد اقتصادى و حياتى بسيار مهم است. [۷]

2- دريا از مهم‌ترين منابع شناخت زندگى (و اسرار حيات) و گسترش دادن آفاق تجربه‏هاى علمى است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران يعنى آفريدن باد و آب به صورتى كه حركت كشتى در آن امكان‌پذير باشد (و با قانونمند ساختن اين امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر كشتي‌ها بر روى آب، به جستجوى فضل و نعمت خداى متعال بپردازيد و امور بازرگانى و معاملات خويش را سامان دهيد.[۸]

3- دريا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگى است براى سفر كردن و به سياحت پرداختن، و همچنين است ساحل‌هاى آن و فوايد و منافعى كه در آن‌ها وجود دارد.

4- دريا از جمله راه‌های خدا شناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بديع بودن آفرينش آن و هم از لحاظ بزرگى و شگفتي‌هايى كه در آن وجود دارد. [۹]


منابع

  1. سوره انبياء: آیه 88-87.
  2. سوره يونس: آیه 92-87.
  3. سوره كهف: آیه 82-60
  4. سوره هود: آیه 48-36.
  5. سوره نحل: آیه14؛‌ سوره اسراء: آیه 66.
  6. سوره لقمان: آیه31
  7. طبرسي، فضل، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج6،ص354.
  8. طبرسي، فضل، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج6،ص427.
  9. حكيمى، محمدرضا و حكيمى، محمد و حكيمى، على، الحياة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ اول، 1380، ج‏5، ص521.