کوفی اهوازی

سؤال
کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟

حسین بن سعید اهوازی مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)،‌ امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المومن منتشر شده است. در کتاب رجالی او توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است.

زندگی‌نامه

حسین بن سعید بن حماد بن مهران اهوازی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) است. کنیه اش ابومحمد و کوفی الاصل است و به همین لحاظ به کوفی معروف است. با برادرش حسن بن سعید از کوفه به اهواز منتقل گردیده و سپس به نام «کوفی اهوازی» ملقب گردیده است.

حسین بن سعید در اواخر عمر از اهواز به قم کوچ کرده و در این شهر، دار فانی را وداع گفته است.

آثار و مقام علمی

حسین بن سعید در تألیف حدود سی کتاب در ابواب مختلف فقهی بر طبق تعالیم اهل بیت رسول‌الله(ص) با برادرش حسن بن سعید همکاری داشته است. اسامی این کتاب‌ها در مقدمه کتاب «المؤمن» ذکر گردیده است. وی از هر سه امام(ع) احادیثی روایت کرده است. مؤلفین کتاب‌های رجال از این شخص نام برده و او را مورد مدح قرار داده و به ثقه بودن وصف نموده‌اند.کتاب «المؤمن» که توسط حسین بن سعید تألیف گردیده، مجموعه احادیث و روایاتی است که از ائمه(ع) درباره اوصاف مؤمن و گرفتاری‌ها و شدایدی که متوجه اوست نقل شده و در این کتاب جمع‌آوری گردیده است.[۱]

ابومحمد، حسین بن سعید کوفی اهوازی شخصیتی است مورد وثوق و اطمینان و صاحب تألیفات ارزنده که تعداد آن را سی جلد نوشته اند و با مشارکت برادرشان حسن آنها را نوشته است. کتابهای او خوب و مورد عمل بودند. شیخ طوسی او را از اصحاب حضرت رضا و جواد و هادی علیهم السلام دانسته و بر صاحب تألیفات، ثقه و اهوازی بودنش تصریح کرده است. در رجال نجاشی به تألیفات سی جلدی او اشاره شده و همین کتابها منشاء شهرت ایشان معرفی شده است. در فهرست ابن ندیم جامعیت این دو برادر در فقه و علوم اسلامی در زمان خودشان مورد تأکید قرار گرفته است. اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده اند. از جمله آثار ایشان می توان به کتب ذیل اشاره کرد: کتاب تفسیر القرآن، کتاب الفرائض، کتاب الحدود، کتاب التقیه، کتاب الرد علی الغلاة، کتاب المناقب، کتاب الزهد، کتاب الشهادت. از طریق این دو برادر حدود هفتاد روایت به دست شیفتگان ولایت رسیده است.[۲]

تفسير فرات بن ابراهيم بن فرات كوفى (م حدود 300) كه تنها بر روايات رسيده از ائمه عليهم السّلام بسنده نموده است و فراوان از حسين بن سعيد كوفى اهوازى ساكن و متوفاى قم كه از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادى عليهم السّلام روايت كرده است.[۳]

الزهد، حسين بن سعيد كوفى اهوازى (250 ه. ق)، تحقيق: غلام رضا عرفانيان، فرهنگ، قم، چاپ دوم 1402 ه. ق.

كتب ثلاثين يا الفقه المكمّل، حسين بن سعيد بن حمّاد كوفى اهوازى. وى از معاصران امام رضا ، امام جواد و امام هادى عليهم السلام و از راويان برجسته و موثّق اماميه است. كه بنا بر قول مرحوم مجلسى اوّل، در طبقه هفتم روات قرار مى گيرد. او از اهالى كوفه بوده كه براى نشر معارف اهل بيت عليهم السلام در اهواز ساكن شد و در اواخر عمر ، به قم آمد و در همان جا وفات يافت . ابن نديم در توصيف حسين بن سعيد مى نويسد: أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غير ذلك من علوم الشيعة. گفتنى است كه حسين بن سعيد، كتاب‌هاى مورد بحث را با همراهى برادرش حسن نگاشته است. از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، كتاب المؤمن و كتاب الزهد، به انتشار رسيده‌اند .از امتيازات كتب حسين بن سعيد، آن است كه ميزانى در سنجش صحّت و سقم ديگر كتب محسوب مى‌شده است، به طورى كه دانشمندان علم رجال، كتب بسيارى را به كتب حسين بن سعيد تشبيه كرده اند. و اين ويژگى، درباره ديگر كتب متقدّمان به چشم نمى خورد .[۴]

منابع

  1. حسین بن سعید کوفی اهوازی،‌ المومن،
  2. جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.
  3. معرفت، محمد هادى، تحريف ناپذيرى قرآن، ترجمه علی نصیری، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى دانشگاه ها( سمت)،‌۱۳۷۹، ص۲۲۹.
  4. مجموعه مؤلفان، مجموعه مقالات فارسي کنگره بين المللي ثقة الاسلام کليني، بیتا،‌ بیجا، ج۳، ص۳۱ و ۳۲ و ۳۳.