|
|
(۶۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| خداوند در قرآن کریم چه کسانی را دوست دارد؟
| | بر اساس قرآن کریم خداوند چه کسانی را دوست دارد؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| با مطالعه و دقت در آیات قرآن در مییابیم «کسانی را که خدا دوست دارد» به چند بخش تقسیم میشوند:
| | [[خداوند]] در [[قرآن]]، به دوست داشتن افرادی تصریح کرده است. خداوند پنج بار در قرآن آورده که احسانکنندگان را دوست دارد. متقین (پرهیزکاران) دیگر گروهی هستند که خداوند از محبت خود درباره این گروه صحبت میکند. صابران، پاکان، توبهکنندگان، دادگران نیز از کسانی هستند که خداوند در قرآن فرموده، آنان را دوست دارد. |
|
| |
|
| الف) گروهی که به احکام شرعی و عبادی که در قرآن آمده است عمل میکنند: مثل نمازگزاران،<ref>۹۰ مرتبه کلمه نماز و آنچه مربوط به نماز است در قرآن آمده است.</ref> روزه داران و عاملین به سایر احکام.
| | == احسانکنندگان (نیکوکاران) == |
| | براساس قرآن، خداوند نیکوکاران را دوست دارد: {{قرآن|وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ|ترجمه=و نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست میدارد.|سوره=بقره|آیه=۱۹۵}} |
|
| |
|
| ب) گروهی که سفارشات به امور اجتماعی را رعایت میکنند: مثل نیکوکاران در حق مردم، صابران و… که معمولاً این دسته از آیات با جمله {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ}} یا {{قرآن|یَا أَیُّهَا النّاس}} شروع میشود.<ref>مثل: {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَه إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» (بقره / ۱۵۳)؛ «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکمُ الَّذِی خَلَقَکم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَه}} (نساء / ۱).</ref>
| | دوست داشتن این گروه در پنج آیه تکرار شده است: |
| | {{ستون۳}} |
| | * آیه ۱۹۵ سوره بقره |
| | * آیات ۱۳۴ و ۱۴۸ سوره آل عمران |
| | * آیات ۱۳ و ۹۳ سوره مائده |
| | {{پایان}} |
| | [[علامه طباطبایی]] احسان را انجام دادن هر عملی به بهترین نحو و بدون عیب دانسته است که فقط برای خدا باشد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸.</ref> |
|
| |
|
| ج) گروهی که صفتی از صفات خدا را، که در قرآن جزو صفات حقتعالی مطرح شده، در زندگی خود الگو قرار داده و همواره مراقب است تا خود را به این صفات الهی آراسته کند. مثل بخشش ومحبت و علم<ref>{{قرآن|إِنَّ رَبَّکمْ لَرؤُوفٌ رَّحِیمٌ}} (نحل ۷ و ۴۷).</ref> و….
| | برای محبت خداوند به محسنین، آثاری در دو بخش دنیایی و اخروی ذکر کردهاند؛ هدایت، دریافت پاداش زودهنگام در دنیا، یاری خداوند، بهرهمندی از رحمت الهی، برخورداری از جایگاه والا، از آثار دنیایی احسان است. از جمله آثار اخروی نیز به نعمتهای بهشتی و پاداش بیشتر، پذیرفته شدن عمل و مصونیت از عقاب اشاره شده است.<ref>ابوذر تشکّری صالح، آثار محبت خداوند به محسنین در قرآن، نشریه معرفت، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره ۱۸۰.</ref> |
|
| |
|
| د) یک دسته از آیات هم هست که در آن مضمون «إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ» یعنی «خدا دوست میدارد» آمده است که شامل موارد ذیل میباشد:
| | == توبهکنندگان و پاکان == |
| | براساس آیه ۲۲۲ [[سوره بقره]]، خداوند توبهکنندگان و پاکان را دوست دارد. [[توبه]] به معنای برگشتن به سوی خداوند است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۷.</ref> کلمه (توابین) به معنای کسی است که بسیار توبه میکند.<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بیتا، ج۶، ۴۶۸.</ref> خداوند هر نوع توبهای را دوست میدارد (توبه با استغفار، توبه با عمل، توبه با اعتقاد راستین و …).<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.</ref> |
| | [[پرونده:إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ.jpg|بندانگشتی|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ|400x400px]]در آیه دیگری آمده که خداوند مطهرین (پاکیزگان) را دوست دارد:{{قرآن|ترجمه=زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد.|سوره=توبه|آیه=۱۰۸}} پاکیزگی و طهارت، معنای گستردهای دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی را شامل میشود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۴۰.</ref> |
|
| |
|
| ۱. الْمُحْسِنِینَ = نیکوکاران (بقره / ۱۹۵؛ آل عمران / ۱۳۴ و ۱۴۸؛ مائده / ۱۳ و ۹۳
| | == اهل تقوا و جهاد == |
| | موضوع دوست داشتن [[تقوا|متقین]] (پرهیزکاران) توسط خداوند، در آیات ۴ و ۷ [[سوره توبه]] و آیه ۷۶ [[سوره آلعمران]] آمده است. تقوا در اصطلاح قرآن به معنای پرهیز از کارهای حرام است.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۰۲</ref> گروههایی چون تبهکاران، گمراهان، سرکشان، ستمکاران، مجرمان، مقابل متقین قرار میگیرند.<ref>عباسی، بابک، «تقوا»، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.</ref> در سوره بقره پنج ویژگی برای متقین برشمرده شده است: |
| | * [[ایمان به غیب]] |
| | * برپا داشتن [[نماز]] |
| | * انفاق از آنچه به ایشان روزی شده |
| | * ایمان به آنچه بر پیامبر اسلام و پیامبران پیشین نازل شده |
| | * یقین به آخرت.<ref>سوره بقره، آیات ۲ تا ۴.</ref> |
|
| |
|
| خدا در این آیات دستور به نیکوکاری داده است. اما در این که مراد از «احسان» چیست؟ چند احتمال در کلمات مفسران دیده میشود: نخست اینکه حسن ظن به خدا داشته باشید (و گمان نکنید انفاقهای شما موجب اختلال امر معیشت شما خواهد شد) و دیگر این که منظور، اقتصاد و میانهروی در مسئله انفاق است، استنباط دیگر این که، انفاق باید آمیخته با حسن رفتار، گشادهرویی و مهربانی نسبت به نیازمندان باشد و از هر گونه منت و رنجش و ناراحتی شخص انفاق شونده، اجتناب شود.
| | خداوند در سوره صف<ref>سوره صف، آیه ۴.</ref> و سوره مائده<ref>سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> اذعان به دوست داشتن کسانی که در راه خدا [[جهاد]] میکنند، کرده است:{{قرآن|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ|ترجمه=خدا دوست دارد کسانی را که در راه او جهاد میکنند.|سوره=صف|آیه=۴}} |
|
| |
|
| مانعی ندارد که همه این معانی سهگانه در مفهوم و محتوای آیه جمع باشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۷.</ref>
| | == توکلکنندگان == |
| | براساس آیات قرآن، خداوند توکلکنندگان را دوست دارد: {{قرآن| إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ |سوره= آل عمران| آیه= ۱۵۹}} [[توکل]] به معنای اعتماد و تکیه کردن بر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۵۴۱.</ref> توکل از درهای ایمان است.<ref>فیض کاشانی، محسن، المحجّة البیضاء، به نقل از مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه علی بن ابی طالب، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۶۶.</ref> توکل کننده، فردی است که میداند خدا رزق و امر او را برعهده میگیرد و از این رو فقط به او متکی است و امید به غیر او ندارد.<ref>حسینی، مالک، و دیگران، «توکل»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.</ref> خداوند کسانی که به او اعتماد دارند و از دیگران انتظاری ندارند، دوست دارد.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بیتا، ج۴، ص ۳۱۵.</ref> |
|
| |
|
| ۲. التَّوَّابِینَ = توبه کاران (بقره / ۲۲۲)
| | مفسران حقیقت توکل را رضا و تسلیم به قضا و قدر میدانند.<ref>میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، به نقل از دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۴۰۶۲.</ref> [[غزالی]] از بزرگترین عالمان اسلام میگوید: «توکل از مقامات مقربان است و اعتماد دل است بر خدای.»<ref>غزالی، کیمای سعادت، به نقل از شهیدی، سید جعفر، شرح مثنوی، ج۶، ص۳۵۳.</ref> |
|
| |
|
| کلمه (توابین) صیغه مبالغه و به معنای کسی است که بسیار توبه میکند، (کثرت هم از جهت نوع توبه و هم از جهت عدد) پس خداوند هر نوع توبهای را دوست میدارد، چه این که با استغفار باشد و چه این که با امتثال همه اوامر و نواهی او باشد.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه المیزان، ج۲، ص۳۱۸.</ref>
| | [[آیت الله جعفر سبحانی]] معتقد است مقصود از توکل، واگذاری کارها به خداوند است البته نه به این معنا که جهان اسباب و مسببات را نادیده بگیریم و پیوسته در انتظار این باشیم که دستی از غیب بیرون آید، و کاری را صورت دهد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۳، ص۴۱۹.</ref> |
|
| |
|
| ۳. اتَّبِعُونی = از من (پیامبر) پیروی کنید (آل عمران / ۳۱)
| | == صابران == |
| | خداوند کسانی را که صبور هستند، در مقابل مصیبتها و کافران، ایمان و تلاش خود را از دست نمیدهند، دوست دارد: {{قرآن| وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ |سوره =آل عمران| آیه= ۱۴۶}} در روایت آمده است که پیامبر(ص) از خداوند یقینی میخواهد که بدان مصیبتهای دنیا بر او آسان شود.<ref>سید محمد صادق عارف، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، الفیض الکاشانی، ج۷، ۱۶۰</ref> |
|
| |
|
| یعنی محبت به خدا تنها یک علاقهٔ قلبی ضعیف و خالی از آثار نیست، بلکه باید آثار آن در عمل انسان منعکس شود. در واقع نخستین نشانهٔ مدعی عشق و علاقه به پروردگار، تبعت و اطاعت از پیامبر و فرستادهٔ خداست.
| | == دادگران (مقسطین) == |
| | قرآن سه بار جمله {{قرآن|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ|ترجمه=خدا دادگران را دوست میدارد.}} را آورده است.<ref>سوره مائده، آیه ۴۲. سوره حجرات، آیه ۹. سوره ممتحنه، آیه ۸.</ref> |
|
| |
|
| این آیه یک اصل کلی در منطق اسلام برای تمام اعصار و قرون است مبنی بر اینکه، کسانی که شب و روز دم از عشق پروردگار یا عشق و محبت پیشوایان اسلام و مجاهدان راه خدا و صالحان و نیکان میزنند اما در عمل، کمترین شباهتی به آنها ندارند، مدعیان دروغینی بیش نیستند.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۲، ص۵۱۳.</ref>
| | عدل در برابر ظلم و جور و از مسائل مهمی است که قرآن بر آن، بسیار تکیه کرده است.<ref>سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۱۳، ص۱۶۸</ref> در قرآن آمده است که خداوند انبیا را فرستاده تا مردم به عدالت رفتار کنند.<ref>سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> |
| | |
| امام صادق(ع) در این مورد چنین میفرماید:
| |
| | |
| «کسی که گناه میکند، خدا را دوست نمیدارد.»
| |
| | |
| سپس حضرت یک شعر معروف را قرائت فرمود:
| |
| | |
| «معصیت پروردگار میکنی، با این حال اظهار محبت او مینمایی ـ به جانم سوگند، این کار عجیبی است! اگر محبت تو صادقانه بود، اطاعت فرمان او میکردی ـ زیرا کسی که دیگری را دوست میدارد، از فرمان او پیروی میکند.»<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج۵، ص۹۵.</ref>
| |
| | |
| ۴. المُتَّقینَ = پارسایان (خود نگهدار) در حالی که وفای به عهد میکند (آل عمران / ۷۶)
| |
| | |
| در آیه ۷۵ سوره آل عمران آمده که، «گروهی از اهل کتاب امانت اموال مردم را رعایت مینمایند، چنانچه کیسه زر یا سیم نزد آنان به ودیعت نهاده شود، سپرده را باز میدهند، ولی بسیاری از یهود خیانت مینمایند، و مال سپرده را جز به اصرار و به استناد گواه از آنان نمیتوان بازستاند، از این جهت حکمی را به نفع خود ساخته، و به تورات نسبت دادهاند، که غیر نژاد اسرائیل حقّی بر افراد یهود نخواهد یافت، و حقوق و اموال مردم را برای خود جایز میشمارند.»
| |
| | |
| در حالی که احترام اموال و رعایت حقوق مردم اساس نظام و برنامهٔ زندگی بشر است، و هیچیک از ادیان آسمانی، تصرف در اموال دیگران را مجاز نشمرده است.
| |
| | |
| سپس در آیه ۷۶ با رد سخن و رفتار متجاوزین بر حقوق دیگران میفرماید:
| |
| | |
| «آری، هر که به پیمان خود وفا کند، و پرهیزگاری نماید، بیتردید خداوند، پرهیزگاران را دوست دارد.»
| |
| | |
| هرگز حکم تورات چنین نیست، که کسی بتواند حقوق مردم را نادیده بگیرد، و پایمال کند، بلکه باید حقّ و امانت را هرکه باشد و هر چه باشد به صاحبش ردّ کرد و یگانه فضیلت بشر، ایمان به یگانگی پروردگار و پرهیز از کارهای ناشایسته است، این پیمانی است که به حکم فطرت از هر یک از افراد بشر گرفته شده، و هر کس به آن عهد وفاء کند مورد خشنودی پروردگار خواهد بود.<ref>انوار درخشان، ج۳، ص۱۱۷.</ref>
| |
| | |
| ۵. الصَّابِرینَ = شکیبایان (آل عمران / ۱۴۶)
| |
| | |
| به دنبال حوادث جنگ احد، در این آیه با یادآوری شجاعت و ایمان و استقامت مجاهدان و یاران پیامبران گذشته، مسلمانان را به شجاعت و فداکاری و پایداری تشویق میکند و ضمناً آن گروهی را که از میدان احد فرار کردند، سرزنش مینماید. ایشان کسانی بودند که بر اثر اشتباه یا سستی، یا لغزش، گرفتار مشکلاتی در برابر دشمن میشدند و به جای اینکه میدان نبرد را خالی کنند، به درگاه خدا پناه برده و با طلب عفو و بخشش از گناهانشان، از پیشگاه خداوند تقاضای صبر و استقامت و پایمردی میکردند.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۳، ص۱۲۲.</ref> قرآن به نیکی از ایشان یاد کرده و میفرماید که خدا آن شکیبایان را دوست میدارد.
| |
| | |
| ۶. المُتَوَکِّلینَ = توکّل کنندگان (آل عمران / ۱۵۹)
| |
| | |
| معنای توکل این نیست که انسان به بهانهٔ اعتماد به خدای تعالی اسباب ظاهری را هیچکاره و لغو بشمارند، بلکه معنایش این است که اعتماد قطعی به اسباب نداشته باشد، و بداند آنچه از اسباب ظاهری، بهعنوان علت برای انسان آشکار میگردد، نمونهای بیش نیست و چه بسا اسباب دیگری وجود دارد که انسان از آن آگاهی ندارد، بلکه علت اصلی خداست و به ارادهٔ خداوند، مجموعهٔ این سببها فراهم شده است.<ref>ترجمه المیزان، ج۹، ص۱۵۵.</ref>
| |
| | |
| ۷. المُقسِطینَ = دادگران (مائده / ۴۲؛ حجرات / ۹؛ ممتحنه / ۸)
| |
| | |
| از آن جا که تمایلات گروهی، گاهی افراد را به هنگام قضاوت و داوری به سوی یکی از «دو طایفه متخاصم» متمایل میسازد و بیطرفی داوران را نقض میکند، قرآن در بیان دستوری این چنین به مسلمانان هشدار داده است:
| |
| | |
| «و عدالت پیشه کنید، خداوند عدالت پیشه گان را دوست میدارد».
| |
| | |
| ۸. فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ = در آینده خدا گروهی را میآورد (مائده / ۵۴)
| |
| | |
| در این آیه بحث دربارهٔ منافقان است و سخن از افراد مرتدی است که طبق پیشبینی قرآن بعدها از این آیین مقدس روی برمیگرداندند و به عنوان یک قانون کلی به همهٔ مسلمانان چنین اخطار میدهد:
| |
| | |
| «اگر کسانی از شما از دین خود بیرون روند (زیانی به خدا و آیین او و جامعه مسلمین و آهنگ سریع پیشرفت آنها نمیرسانند) زیرا خداوند در آینده جمعیتی را برای حمایت از این آیین برمیانگیزد.»<ref>تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۲۵.</ref>
| |
| | |
| ۹. المُطَّهِّرینَ = پاکیزگان (توبه / ۱۰۸)
| |
| | |
| پاکیزگی و طهارت معنی وسیعی دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی از آثار آلودگی به کثافات را شامل میشود.
| |
| | |
| ۱۰. الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا = کسانی که در راهش صف کشیده جهاد میکنند (صف / ۴)
| |
| | |
| آنچه در این آیه مدنظر است، چگونگی جنگ در میدان نبرد نیست، بلکه نیت جنگ است به این معنی که پیکار باید «فی سبیل الله» باشد. در صحنهٔ چنین جهادی مجاهدان راه حق در برابر دشمن، باید یک دل و یک جان و مستحکم و استوار که با اتحاد و انسجام کامل، همانند سدی فولادین، بایستند، گویی همه یک واحد به هم پیوستهاند که هیچ شکافی در میان آنان نیست. در تفسیر قمی در ذیل این آیه چنین میخوانیم: «یصطفون کالبنیان الذی لا یزول؛ مجاهدان راه خدا صف میکشند همانند بنایی که هرگز ویران نمیگردد»<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۶۵.</ref>
| |
| {{پایان پاسخ}}
| |
| {{مطالعه بیشتر}}
| |
| | |
| == معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
| |
| ۱ـ حب چیست؟ و چه آثاری دارد؟، رجوع شود به ترجمه المیزان، ج۳، ص۲۴۷.
| |
| | |
| ۲ـ صفات متقین به تفسیر نمونه و المیزان ذیل آیات ۳–۴ سوره بقره.
| |
| | |
| ۳ـ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳ معروف به خطبه متقین یا خطبه همام مراجعه شود.
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۹۲: |
خط ۵۲: |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن |
| |شاخه فرعی۱ = خداشناسی در قرآن | | | شاخه فرعی۱ = خداشناسی در قرآن |
| |شاخه فرعی۲ = افعال الهی | | | شاخه فرعی۲ = افعال الهی |
| |شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه =شد |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی نویسنده = |
| | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت = ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت = ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |