چشم زخم
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
آیا چیزی به‌نام چشم‌زخم وجود دارد؟ راه‌های مهار آن چیست؟
چشم زخم، باوری عرفی است که برخی نگاه‌های حسدآمیز یا ستایشگر یا بدخواه را دارای گزند و آسیب می‌داند که ممکن است بر انسان‌ها تأثیر بگذارد.
تعریف چشم زخم
چَشْمْ‌زَخْم، گزند و زیانی که به باور عامه در اثر نگاه ستایشگر یا حسدآلود، یا زبان تمجید‌آمیز دوستان و آشنایان شورچشم، و یا دشمنان و بدخواهان نظر تنگِ حسود به انسان، حیوان، نبات و شیء می‌رسد و به اصطلاح چشم یا نظر می‌خورند.[۱]
چشم‌زخم از دیدگاه عقل و علوم بشری
این مسئله از نظر عقلی امر غیرممکنی عنوان نشده، چراکه طبق نظر بسیاری از دانشمندان عصر حاضر، در برخی از چشم‌ها نیروی مغناطیسی خاصی نهفته که کارکردهای عجیبی دارد و با تمرین می‌توان این استعداد درونی را پرورش داده و آن را آشکار کرد، از جملهٔ این موارد می‌توان به خواب مغناطیسی[۲] اشاره کرد.
در اکتشافات عصر حاضر، اشعهٔ لیزر که شعاعی نامرئی از نور است و قادر به انجام کارهایی دور از باور می‌باشد، پذیرش وجود نیروهای خاص و ماورائی در بعضی از چشم‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها در طرف مقابل به‌واسطهٔ امواجی ناشناخته، چیز عجیبی نخواهد بود.[۳]
موارد مرتبط با علوم مغناطیسی را می‌توان این چنین خلاصه کرد:[۴]
الف. تله پاتی یا انتقال فکر. ب. تلقین و القاء - پیامی است که از طرف ما در دیگران و بر عکس، اثر می‌کند. ج. مانیدیتسم. د. خواب‌های هیپنوتیسم. ر. اسپری تیسم: احضار ارواح[۵]
چشم زخم از دیدگاه قرآن
ذکر صریحی در قرآن درباره چشم زخم وجود ندارد اما مفسران احتمال داده‌اند برخی آیات درباره چشم‌زخم باشد:
الف: خداوند متعال در قرآن چنین می‌فرماید:
«نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند، تو را با چشمان خود هلاک کنند]تو را چشم بزنند[ و می‌گویند او دیوانه است.»[۶]
در این آیه نیز مطابق باور مردم، اشاره‌ای ضمنی بر تأیید چشم زخم دارد.[۷]
ب: «قل اعوذ برب الفلق... و من شر حاسد اذا حسد»، یعنی «بگوه پناه می‌بردم به پروردگار سپیده صبح... و از شرّ هر حسودی هنگامی که حسد می‌ورزد.»
از نظر برخی مفسرین این آیه شامل چشم زخم هم می‌شود، چون چشم‌زخم نوعی حسادت نفسانی است و هرگاه چیزی را بیش از پندارش مشاهده کرده و از آن تعجب کند و در نتیجه‌ی چنین تعجبی چشم‌زخم حاصل می‌شود.[۸]
برخی آیات ۶۷ و ۶۸ سوره یوسف را هم مربوط به چشم زخم می دانند.
چشم زخم از دیدگاه روایات
نظر روایات در ارتباط با چشم‌زخم را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
الف. روایاتی که به‌صراحت حقیقت چشم زخم را تأیید کرده‌اند: امام علی(ع) می‌فرماید: «چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است.»[۹] پیامبر(ص) می‌فرماید: «چشم زخم مرد سالم را روانه قبر و شتر سالم را در دیگ قرار می‌دهد.»[۱۰]
ب. روایاتی که ضمن تأیید وجود چشم زخم، چگونگی دفع آن را بیان می‌کنند: طبق روایتی «اسماء بنت عمیش» خدمت پیامبر(ص) رسیده و عرض کرد: «گاه به فرزندان جعفر چشم می‌زنند. آیا رَقیه‌ای،]یعنی دعای جلوگیری از چشم زخم[ برای آن‌ها بگیرم؟»
پیامبر(ص) در پاسخ فرمود: «آری مانعی ندارد. اگر چیزی می‌توانست بر قضا و قدر سبقت گیرد، چشم‌زدن بود.»[۱۱]
ج. دسته سوم روایاتی است که صحت تهیه‌ی رَقیه توسط شخص پیامبر برا نوه‌هایش، امام حسن و امام حسین، را تأیید می‌کند: امام علی (ع) می‌فرماید: «پیامبر برای حسن و حسین رقیّه گرفت و این دعا را خواند: «شما را به تمام کلمات و اسماء حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن‌گاه که حسد می‌ورزد می سپارم» سپس پیامبر (ص) نگاهی به ما کرد و فرمود: «این‌چنین حضرت ابراهیم برای اسماعیل و اسحاق تعویذ نمود.»[۱۲]
د. روایاتی که اثر مخرب چشم‌زخم را بر فردی تأیید می‌کند: طبق روایت تاریخی، محمدبن‌حنیفه، فرزند امیرالمؤمنین، بعد از سه مرتبه حمله به لشکر معاویه در جنگ صفین دچار چشم زخم شده و یک طرف بدنش فلج گشته و توانایی حرکت از او سلب شد.[۱۳]
درمان چشم زخم
در روایات گفته شد یکی از راه‌های پیش‌گیری چشم‌زخم، برخی از دعاهاست که رَقیه یا تعویذ نامیده می‌شوند.[۱۴] به قرائت آیه‌ی «و ان یکاد»، آیات ۵۱و ۵۲ سوره‌ی قلم، بسیار تأکید شده است.[۱۵] همچنین قرائت سوره‌های فلق و ناس. در برخی روایات در مورد اهمیت بعضی حرزها، که در ارتباط با دفع چشم‌زخم مؤثرند، توصیه شده است.[۱۶]
مطالعه بیشتر
۱- آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتاب الاسلامیه، چاپ هشتم، ۱۳۷۰ش، ج۲۴، ص۴۲۴ تا ۴۲۹.
۲- شناخت از دیدگاه قرآن، شهید مطهری، نشر وحید مشهد، بحث روان ناخود آگاه، ص۱۲۵ تا ص۱۴۰.
۳- ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ذیل آیه ی ۵۱ سوره قلم و سوره فلق.
۴- ملا فتح الله کاشانی، تفسیر خلاصه منهج الصادقین، ج۶، ص۲۱۰.
۵- قوای نامرئی در بیان علوم مغناطیسی، حسین الماسیان، انتشارات گوتنبرگ، ۱۳۶۸، تمام کتاب.
منابع
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، علی بلوکباشی، ج۱۲، ص۵۹
- ↑ ر. ک. تفسیر نمونه، ج۱، ص۳۸۲.
- ↑ همان، ج۲۴، ص۴۲۷.
- ↑ شیم، مانید، قوای نامرئی در بیان علوم مغناطیسی، ترجمهٔ حسین الماسیان، تهران، گوتنبرگ، چاپ اول، ۱۳۶۸، خلاصه تمام کتاب.
- ↑ همان، ص۱۰۷.
- ↑ قلم/۵۱
- ↑ زمخشری، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ ه ۱۹۷۸ م، ج۴، ص۵۹۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۵۵۰.
- ↑ نهج البلاغه، فیض کلمات قصار، شماره ۴۰۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۵۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، دار المعرفه، ۱۴۰۸ ه ۱۹۸۸ م، ج۱۰-۹، ص۵۱۲.
- ↑ حویزی، نور الثقلین، ج۵، ص۴۰۰ و تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۴۲۸.
- ↑ طیّب، سید عبدالحسین، اطیب البیان، ج۱۳، ص۱۵۵.
- ↑ مجمع البیان، ج۱۰-۹، ص۵۱۲، و نمونه ج۲۴،.
- ↑ کشاف، ج۴، ص۵۹۷.
- ↑ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، قم، مطبوعات دینی، ۱۳۷۷، مترجم: موسوی دامغانی، ص۵۳۷ در حاشیه حرزهای نقل شده است.