چشم زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چَشْمْ‌زَخْم،''' گزند و زیانی که به باور عامه در اثر نگاه ستایشگر یا حسدآلود، یا زبان تمجید‌آمیز دوستان و آشنایان شورچشم، و یا دشمنان و بدخواهان نظر تنگِ حسود به انسان، حیوان، نبات و شیء می‌رسد و به اصطلاح چشم یا نظر می‌خورند.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، علی بلوکباشی، ج۱۲، ص۵۹</ref>

اینکه سازوکار چشم زخم چگونه است هنوز میان اهل علم روشن نیست. به‌زعم برخى مبدأ چشم‌زخم، تأثیرِ مفروضى است كه قواى نفسانى می‌توانند به‌گونه‌اى فعلا ناشناخته در انفاس یا ابدانِ دیگر داشته باشند. [[خواجه نصیرالدین طوسی]] در شرح الاشارات، می گوید [[ابن سینا]] جزم به چشم زخم نداشته است و آن را از امور ظنی می‌دانسته است. ملاصدرا در کتاب المبدأ و المعاد تصریح كرده است كه برخى نفوس در قوه وهمیه به‌حدى می‌رسند كه می‌توانند در مواد خارجى تأثیر بگذارند و چشم‌زخم نیز به همین مقوله تعلق دارد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۴۹۷</ref>

{{قرآن|وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ|ترجمه=و آنان كه كافر شدند، چون قرآن را شنيدند چيزى نمانده بود كه تو را چشم بزنند، و مى‌گفتند: «او واقعاً ديوانه‌اى است.»|سوره=قلم|آیه=۵۱}}

ب: {{قرآن|ترجمه=بگو: «پناه مى‌برم به پروردگار سپيده دم،...از شر حسود چون رشك مى‌ورزد.|سوره=فلق|آیه=۱و۵}}

از نظر برخی مفسرین این آیه شامل چشم زخم هم می‌شود، چون چشم‌زخم نوعی حسادت نفسانی است و هرگاه چیزی را بیش از پندارش مشاهده کرده و از آن تعجب کند و در نتیجه‌ی چنین تعجبی چشم‌زخم حاصل می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۵۵۰.</ref>

'''ب'''. روایاتی که ضمن تأیید وجود چشم زخم، چگونگی دفع آن را بیان می‌کنند: طبق روایتی «اسماء بنت عمیش» خدمت [[پیامبر(ص)]] رسیده و عرض کرد: «گاه به فرزندان جعفر چشم می‌زنند. آیا رَقیه‌ای،(دعای جلوگیری از چشم زخم) برای آن‌ها بگیرم؟» پیامبر(ص) در پاسخ فرمود: «آری مانعی ندارد. اگر چیزی می‌توانست بر قضا و قدر سبقت گیرد، چشم‌زدن بود.»<ref>طبرسی، مجمع البیان، دار المعرفه، ۱۴۰۸ ه ۱۹۸۸ م، ج۱۰-۹، ص۵۱۲.</ref>

'''ج'''. دسته سوم روایاتی است که صحت تهیه‌ی رَقیه توسط شخص پیامبر برای نوه‌هایش، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]، را تأیید می‌کند: امام علی (ع) می‌فرماید: «پیامبر برای حسن و حسین رَقیه گرفت و این دعا را خواند: «شما را به تمام کلمات و اسماء حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن‌گاه که حسد می‌ورزد می‌سپارم» سپس پیامبر (ص) نگاهی به ما کرد و فرمود: «این‌چنین حضرت ابراهیم برای اسماعیل و اسحاق تعویذ نمود.»<ref>حویزی، نور الثقلین، ج۵، ص۴۰۰ و تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۴۲۸.</ref>

در روایات گفته شد یکی از راه‌های پیش‌گیری چشم‌زخم، برخی از دعاهاست که رَقیه یا تعویذ نامیده می‌شوند.<ref>مجمع البیان، ج۱۰-۹، ص۵۱۲، و نمونه ج۲۴،.</ref> به قرائت آیه‌ی «و ان یکاد»، آیات ۵۱و ۵۲ سوره‌ی قلم، بسیار تأکید شده است.<ref>کشاف، ج۴، ص۵۹۷.</ref> همچنین قرائت سوره‌های فلق و ناس (معوذتین). در برخی روایات در مورد اهمیت بعضی حرزها، که در ارتباط با دفع چشم‌زخم مؤثرند، توصیه شده است.<ref>قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، قم، مطبوعات دینی، ۱۳۷۷، مترجم: موسوی دامغانی، ص۵۳۷ در حاشیه حرزهای نقل شده است.</ref>{{پایان پاسخ}}

۳- ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ذیل آیه ی ۵۱ سوره قلم و سوره فلق.

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | اولویت =

  | کیفیت =