وکیل‌ نبودن پیامبر(ص) بر مردم: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}

در چندین آیه قرآن<ref>سوره یونس آیه ۱۰۸. سوره فرقان آیه ۴۳، سوره اسراء آیه ۵۴، سوره شوری آیه ۶، سوره انعام آیه ۶۶ و ۱۰۷. سوره زمر آیه ۴۱.</ref>، نسبت وکالت از پیامبر(ص) بر مردم نفی شده است: {{قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا|ترجمه=و تو را بر ايشان نگهبان نفرستاده‌ايم.|سوره=اسراء|آیه=۵۴}}

وکیل یعنی کسی که کار دیگران به او واگذار شده است.<ref>قرشی، سید علی اکبر، تفسيراحسن‌الحديث، ج۹، ص۲۹۵.</ref> منظور از «وكيل» در اين موارد كسى است كه مسئول هدايت عملى و ضامن ديگران بوده باشد، مفسران گفته‌اند پيامبر (ص) به آنها اعلام مى‌كند كه اين شما هستيد كه بايد تصميم نهايى را در مورد قبول و يا رد حقيقت بگيريد، و هدايت را بپذيريد من تنها مامور ابلاغ رسالت و دعوت الهى هستم.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه‌، ج۵، ص۲۸۶.</ref> پیامبر تنها مسئول ابلاغ رسالت بود، نه مسئول ایمان و کفر ایشان، چون ایمان و کفر آنان نه تکوینا در دست پیامبر است و نه به غیر آن.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۷، ص۴۳۳.</ref> در تفاسیر در مقابل معنای نفی وکالت، به وظیفه انذار و بشارت پیامبر(ص) اشاره شده است.<ref>مغنیه، ترجمه تفسير كاشف، ج۳، ص: ۳۲۰.

</ref> و نیز اینکه پیامبر در مقابل تکذیب مشرکان، اختیار این را ندارد که با زور آنان را منع کند، بلکه فقط از عذاب عظیم آخرت هشدار می‌دهد.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ج۷، ص: ۱۹۸.

</ref>

در تفسیر [[مجمع البیان]] ذیل آیه ۵۴ سوره اسراء شرح داده است که پیامبر حافظ اعمال مردم نيست و پاداش و كيفر آنان هم بر او نيست. پیامبر تنها تنها آنان را می‌‏ترساند و مامور نيست كه با آنها بجنگد و وادارشان سازد كه ايمان بياورند.<ref>طبرسی، ترجمه تفسير مجمع البيان، ج۸، ص: ۱۳۴.

 

 

 

برخی مفسران اعتقاد دارند آیاتی که وکالت و جباریت و تسلط پیامبر(ص) بر مردم را نفی می‌کند، توسط آیات قتال نسخ شده است.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج۷، ص: ۳۲۵؛ و نیز: میبدی، كشف الاسرار و عدة الابرار، ج۳، ص: ۳۸۴. و نیز: ملا فتح الله کاشانی، منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، ج۳، ص: ۴۰۸.

 

</ref>

قرآن بارها اعلام می دارد که آنچه بر عهده پیامبر است تنها ابلاغ پیام و تبلیغ است.<ref>سوره آل عمران آیه ۲۰. سوره نحل آیه ۸۲ و ۳۵. سوره عنکبوت آیه ۱۸. سوره تغابن آیه ۱۲، سوره مائده ۹۲ و ۹۹.</ref> این آیات جدال با مشرکان را نهی می‌کند و مسئولیت پیامبر را جز تبلیغ و ترویج دین نمی‌داند.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسير الميزان، ج۳، ص: ۱۹۲.

</ref> كار پيامبران، دعوت و تبليغ است، نه اجبار مردم به ايمان‏.<ref>قرائتی محسن، تفسير نور، ج۴، ص: ۵۱۸. و نیز: طبرسی، ترجمه تفسير مجمع البيان، ج۱۹، ص: ۳۱.

</ref>وظيفه پيامبران رسانيدن اوامر و نواهى خداوند است، امّا عمل مردم بر طبق آن، به هيچ‏‌روى جزء وظايف آنان نمی‌باشد و اين معنا در بسيارى از آيات آمده است.<ref>مغنیه، ترجمه تفسير كاشف، ج۴، ص: ۷۹۲.

 

 

 

 

 

[[فخرالدین رازی]] در تفسیر آیه ۱۲۵ [[سوره نحل]] می‌گوید که خداوند فرستادۀ خویش را فرمان داد تا مردم را به یکی از این سه روش: حکمت، موعظۀ حسنه و جدال احسن، به دین خود دعوت نماید.<ref>غلامرضا اعوانی، مدخل جدل، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۷، ص۶۴۶۰.</ref>

آیات زیادی در قرآن این موضوع را تفهیم و تصریح می‌کند که پیامبر تسلط و چیرگی بر آزادی و اختیار و اعمال و انتخاب مردم ندارد.{{قرآن|وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ|ترجمه=و تو به زور وادارنده آنان نيستى.|سوره=ق|آیه=۴۵}}

حفیظ: سوره هود آیه ۸۶، سوره انعام آیه ۱۰۴. مراد از (( حفیظ )) کسى است که اراده شؤ ون وجود، از قبیل حیات ، نشو، رزق و امثال آن به دست او است.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۷، ص۴۳۳.</ref> نفى اين صفت حفيظ و وكيل از پيامبر ص به معنى نفى اجبار كردن بر دفع زيان يا جلب منفعت است.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه‌، ج۵، ص۳۹۲.</ref>

مصیطر: سوره غاشیه آیه ۲۱ ۲۲. متسلّط و مسلّط بر غير است و بقهر و غلبه.<ref>طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه بیستونی، محمد، ج۲۷، ص۳۷.</ref>  

مردم را تذکر بده که وظیفه تو تنها تذکر دادن است، تو دست زور به ایشان ندارى مگر افرادى از ایشان که از تذکر و پندگیرى روى گردانند و کفر مى ورزند))، چون تذکر دادن آن جناب به افراد آن چنانى لغو و بى فایده است و معلوم است که تولى و اعراض و کفر، همواره بعد از تذکر رخ مى دهند، پس ‌ آنچه با این استثناء نفى شد تذکر مکرر است، گویا فرموده: تو به ایشان تذکر بده و تذکر خود را پى بگیر و آن را قطع مکن، مگر از کسى که یکبار و دو بار تذکرش دادى و او روى گردانید و کفر ورزید که در این صورت دیگر لازم نیست به تذکر خود ادامه دهى، بلکه باید از او اعراض کنى، تا خداى تعالى به عذاب بزرگتر معذبش سازد.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۶۰.</ref>

رسول خدا (ص ) تنها رسولى است مبلغ و بس، حاکم و مصیطر بر مردم نیست.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۹۲.</ref>

ايمان به خدا و مبانى اسلام هيچگونه جنبه تحميلى نمى‌تواند داشته باشد، بلكه از طريق منطق و استدلال و نفوذ در فكر و روح افراد بايد پيشروى كند، زيرا ايمان اجبارى ارزشى ندارد، مهم اين است كه مردم حقايق را درك كنند و با اراده و اختيار خويش آن را بپذيرند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه‌، ج۵، ص۳۹۲.</ref>

در مرحله هدايت فردى، دين فقط نقش «راهنما» را دارد و نه «راهبر»، فقط راه را نشان مى‌دهد اما الزام به رفتن نمى‌كند و قدرت انتخاب و اختيار ويژه انسان را از او نمى‌گيرد.<ref>موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، ج۷، ص۱۵۰.</ref>

آیات زیادی به این مضمون وجود دارد كه گوياى عدم الزام و اجبار و اكراه در پذيرش دين هستند.

==منابع==

  | شناسه =  

  | بازبینی نویسنده =