نیرنگ زدن خداوند در آیه ۱۴۲ سوره نساء

سؤال

منظور از نیرنگ خدا در آیهٔ ۱۴۲ سورهٔ نساء چیست؟

براساس آیات سوره نساء، منافقان به دنبال نیرنگ و خُدعه هستند ولی خداوند آن‌ها را فریب می‌دهد: ﴿إِنَّ الْمُنَافِقِینَ یُخَادِعُونَ اللّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُواْ إِلَی الصَّلاَه قَامُواْ کسَالَی یُرَآؤُونَ النَّاسَ وَلاَ یَذْکرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِیلاً؛ منافقان می‌خواهند خدا را فريب دهند در حالى كه او آنها را فريب می‌دهد.﴾(نساء:۱۴۲)

نیرنگ منافقان را چنین گفته‌اند که در ظاهر اظهار ایمان می‌کنند ولی در باطن، ایمانی ندارند. اما اینکه خداوند بر آنان نیرنگ می‌زند را به دو صورت دانسته‌اند:

• خداوند از باطن آنها خبر دارد و آن‌ها را به كيفر اعمالشان می‌رساند و همين کیفر، معنای نیرنگ خداوند است.

سألت علي بن موسى الرضا عليه السّلام عن قوله: يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ‏ فقال: اللَّه- تبارك و تعالى- لا يخادع، و لكنه يجازيهم جزاء الخديعه

و المراد بخداع اللّه لهم انه تعالى يعاقبهم على خداعهم و نفاقهم، من باب اطلاق السبب و ارادة المسبب

بزرگی به ‌بازاریان گفت: بترسيد كه مسافران غريب شما را گول بزنند. شخصی گفت آنها افراد بی‌خبرى هستند که ما بر آنها نیرنگ میزنیم. مرد بزرگ: منظور من هم همان است، شما سرمايه ناچيزى از اين راه فراهم می‌سازيد و سرمايه بزرگ ايمان را از دست می‌دهید

• و لا يدرون أن هذا الذي خلى بينهم و بين هذه الأعمال و لم يمنعهم منها هو الله سبحانه، و هو خدعة منه لهم و مجازاة لهم بسوء نياتهم و خباثة أعمالهم فخدعتهم له بعينها خدعته لهم