نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر (كتاب)

سؤال

جایگاه روحانیت در نهضت‌های اخیر جهان اسلام از نظر شهید مطهری چگونه بوده است؟

بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر
اطلاعات کتاب
نویسنده	مرتضی مطهری
تاریخ نگارش	۱۳۵۷
موضوع	نهضت‌ها و انقلاب‌های اسلامی
زبان	فارسی
تعداد جلد	۱
تعداد صفحات	۱۱۲
قطع	رقعی
اطلاعات نشر
ناشر	انتشارات صدرا
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۳۸۷ش
نوبت چاپ	۳۵
شمارگان	۲۰۰۰۰ نسخه

درگاه‌ها

جایگاه و ویژگی‌ها

کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر نوشته مرتضی مطهری، فقیه و اسلام‌شناس، دارای نقش قابل توجه در روشن‌تر شدن خط سیر نهضت اسلامی در ایران مقارن انقلاب اسلامی و پس از پیروزی آن قلمداد شده است. این کتاب را نشان‌دهنده دقت نظر نویسنده در مسائل اجتماعی و سیاسی و اشراف او بر تاریخ نهضت‌های دینی معاصر دانسته‌اند.

گفته شده که اشراف مطهری بر تاریخ نهضت‌های اسلامی معاصر موجب شده که او بر آفات این نهضت‌های آگاهی داشته باشد و با گوشزد‌کردن این آفات موجب جلوگیری از انحراف نهضت اسلامی ایران شود.

کتاب بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از آخرین آثار قلمی مرتضی مطهری به‌شمار رفته است. این کتاب در شهریور ۱۳۵۷ش، مقارن با کشتار ۱۷ شهریور در جمعه سیاه منتشر شده است. انتشار آن در آن زمان را دارای خطرات جدی برای مرتضی مطهری قلمداد کرده‌اند.

محتوای این کتاب قرار بود که در یک اجتماع بزرگ مردمی در شب نیمه شعبان ۱۳۹۸ق ()، زمانی که رخدادهای انقلاب اسلامی در حال شدت گرفتن بود، ایراد شود. اما به علت ممانعت پلیس این اجتماع برگزار نشد و آن مطالب از سوی مطهری ارائه نشد. بعداً مطهری مطالب آماده شده را به صورت کتاب منتشر کرد.

محتوا

کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از دو بخش تشکیل شده است:

بخش اول: نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر

عنوان این کتاب از عنوان بخش اول کتاب گرفته است. بخش اول خود از فصولی تشکیل شده که در آنها درباره معنای اصلاح و جنبش‌های اصلاحی در تاریخ اسلام صحبت می‌شود.

در فصول دیگر این بخش از کتاب نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر از شخصیت‌های اصلاح‌گر در جهان اسلام یاد شده است. در فصلی از سید جمال‌الدین اسدآبادی و آرمان‌ها و امتیازات او سخن گفته می‌شود. در دیگر فصول به شیخ محمد عبده، عبدالرحمن کواکبی و محمد اقبال لاهوری پرداخته شده است. در همین بخش، به افول اندیشه اصلاحی در جهان عرب و علل آن و حرکت‌های اصلاحی در جهان تشیع نیز اشاره شده است.

بخش دوم: نهضت اسلامی ایران

در این بخش از کتاب نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر مرتضی مطهری به نهضت اسلامی ایران که در سال ۱۳۴۲ش آغاز شده می‌پردازد. مطهری برای شناخت نهضت اسلامی در ایران واکاوی مباحثی را لازم می‌داند:

• ماهیت نهضت که از نظر مطهری مانند نهضت پیامبران(ع) است و از نوعی خودآگاهی الهی و اسلامی سرچشمه می‌گیرد.
• هدف نهضت که از نظر مطهری متوجه‌ساختن اندیشه‌ها به اسلام راستین و خرافه و بدعت‌زدایی از اذهان، سامان‌بخشیدن به تغذیه، بهداشت و آموزش و پرورش مردم، برقرار روابط انسانی افراد جامعه بر اساس برابری و برادری و ساخت نظامات و مقررات جامعه بر اساس الگوی اسلامی است.