۲٬۱۵۱
ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
نقد علاوه بر اینکه صحیح را از فاسد و حق را از باطل جدا میکند، باعث بالندگی و رشد میشود. شرکتهای مدرن و پیشرفته دنیا و موسسههای علمی در پایان سال از متخصصان فن میخواهند تا معایب و نواقص را بیان دارند که در آینده آنها را برطرف و رشد و کمال بیشتری پیدا کنند. | نقد علاوه بر اینکه صحیح را از فاسد و حق را از باطل جدا میکند، باعث بالندگی و رشد میشود. شرکتهای مدرن و پیشرفته دنیا و موسسههای علمی در پایان سال از متخصصان فن میخواهند تا معایب و نواقص را بیان دارند که در آینده آنها را برطرف و رشد و کمال بیشتری پیدا کنند. | ||
[[قرآن]] نقد اندیشهها، انتقاد کردن از کردار و رفتارها را با زبانهای مختلفی تأیید نموده است: {{قرآن|بندگان مرا بشارت ده، همان کسانی که سخنان را میشنوند و از نیکوترین آنها پیروی میکنند، آنان کسانی هستند که خدا | [[قرآن]] نقد اندیشهها، انتقاد کردن از کردار و رفتارها را با زبانهای مختلفی تأیید نموده است: {{قرآن|بندگان مرا بشارت ده، همان کسانی که سخنان را میشنوند و از نیکوترین آنها پیروی میکنند، آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان نموده و آنها خردمندانند.|سوره=زمر|آیه=۱۸–۱۷}} انتخاب نیکوترین، یعنی نقد سخن و انتخاب احسن و بوجود آوردن زمینه نقد اندیشهها.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دایرةالمعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، چاپ سوم، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۳۹۳.</ref> قرآن بارها دستور به تفکر داده است.<ref>سوره بقره، آیه۲۱۹. سوره اعراف، آیه۱۷۶. سوره رعد، آیه۳. سوره نحل، آیه۱۱. و ….</ref> قرآن تأکید دارد که در هستی،<ref>سوره آل عمران، آیه۱۹۱. سوره جاثیه، آیه۱۳.</ref> در تاریخ گذشتگان، در گفتار و کردار پیشینیان و… اندیشه کنید.<ref>سوره آل عمران، آیه۱۳۷. سوره انعام، آیه۱۱. سوره یوسف، آیه ۱۰۹.</ref> خبرها و سخنانی که از طریق افراد غیرمطمئن به شما میرسد، پیگیری کنید و بدون بررسی، آن را نپذیرید.<ref>سوره حجرات، آیه۶.</ref> اینها همه نشان میدهد که به سخن به دید نقادی نگاه شود. | ||
== ۲. شرائط نقد و انتقاد در قرآن == | == ۲. شرائط نقد و انتقاد در قرآن == | ||
'''الف) نقد آگاهانه:''' نقد و انتقاد باید آگاهانه باشد نه جاهلانه. مبتنی بر شایعات و توهمات نیز نباشد. | '''الف) نقد آگاهانه:''' نقد و انتقاد باید آگاهانه باشد نه جاهلانه. مبتنی بر شایعات و توهمات نیز نباشد. خداوند از کسانی که جاهلانه و بدون آگاهی نقد و انتقاد میکند، انتقاد نموده است.<ref>سوره نور، آیه۱۶. سوره نحل، آیه۱۱۶.</ref> | ||
'''ب) نقد عاقلانه:''' {{قرآن||ترجمه=بزودی سبک مغزان از مردم میگویند چه چیز آنها را از قبلهای که بر آن بودند بازگردانید؟! بگو | '''ب) نقد عاقلانه:''' {{قرآن||ترجمه=بزودی سبک مغزان از مردم میگویند چه چیز آنها را از قبلهای که بر آن بودند بازگردانید؟! بگو مشرق و مغرب از آن خدا است.|سوره= بقره|آیه=۱۴۲}} | ||
'''ج) نقد مستدل و منطقی:''' {{قرآن|ادْعُ إِلی سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ |ترجمه=و با آنها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن.|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}} | '''ج) نقد مستدل و منطقی:''' {{قرآن|ادْعُ إِلی سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ |ترجمه=و با آنها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن.|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}} | ||
نقد و انتقاد از مخالفین و غیر مسلمانان هم باید منطقی و مستدل باشد: {{قرآن|وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْکِتابِ إِلاَّ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ|ترجمه=با اهل کتاب جز به روشی که از هم نیکوتر است مجادله نکنید.|سوره=عنکبوت|آیه= ۴۶}} | نقد و انتقاد از مخالفین و غیر مسلمانان هم باید منطقی و مستدل باشد: {{قرآن|وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْکِتابِ إِلاَّ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ|ترجمه=با اهل کتاب جز به روشی که از هم نیکوتر است مجادله نکنید.|سوره=عنکبوت|آیه= ۴۶}} | ||
'''د) نقد بدور از انتقام:''' نقد و انتقاد غیر از انتقام است. در نقد صمیمیت حاکم است نه کینهتوزی. انتقادها به تجسس کشیده نمیشود. در زندگی خصوصی افراد و در سخنان پنهانی آنها راه پیدا نمیکند.<ref>سوره حجرات، آیه۱۲.</ref> در انتقاد از دشنام به دیگران باید پرهیز شود و احترام افراد نگهداشته شود تا آنها نیز مقابله به مثل نکنند: {{قرآن|وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ| ترجمه=و کسانی که غیر خدا را میخوانند دشنام ندهید، مبادا آنها از روی جهل، خدا را دشنام دهند.|سوره=انعام|آیه=۱۰۸}} | '''د) نقد بدور از انتقام:''' نقد و انتقاد غیر از انتقام است. در نقد صمیمیت حاکم است نه کینهتوزی. انتقادها به تجسس کشیده نمیشود. در زندگی خصوصی افراد و در سخنان پنهانی آنها راه پیدا نمیکند.<ref>سوره حجرات، آیه۱۲.</ref> در انتقاد از [[فحاشی|دشنام]] به دیگران باید پرهیز شود و احترام افراد نگهداشته شود تا آنها نیز مقابله به مثل نکنند: {{قرآن|وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ| ترجمه=و کسانی که غیر خدا را میخوانند دشنام ندهید، مبادا آنها از روی جهل، خدا را دشنام دهند.|سوره=انعام|آیه=۱۰۸}} | ||
== ۳. نقد اندیشهها در قرآن == | == ۳. نقد اندیشهها در قرآن == | ||
خط ۳۰: | خط ۳۱: | ||
'''ب) نقد اندیشه مادیون:''' قرآن سخنان ماده پرستها را به نقد میکشد که میگویند غیر از این زندگی دنیای ما، چیزی در کار نیست. پیوسته گروهی از ما میمیریم و نسل دیگری جای ما را میگیرد و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد….<ref>مؤمنون/ ۳۷–۴۰.</ref> قرآن هشدار میدهد که بزودی نتیجه این نگرش ناروا را خواهند دید و از باور و کار خود پشیمان خواهند شد: {{قرآن|قالَ عَمَّا قَلیلٍ لَیُصْبِحُنَّ نادِمینَ|سوره= مومنون|آیه=۴۰}} | '''ب) نقد اندیشه مادیون:''' قرآن سخنان ماده پرستها را به نقد میکشد که میگویند غیر از این زندگی دنیای ما، چیزی در کار نیست. پیوسته گروهی از ما میمیریم و نسل دیگری جای ما را میگیرد و ما هرگز برانگیخته نخواهیم شد….<ref>مؤمنون/ ۳۷–۴۰.</ref> قرآن هشدار میدهد که بزودی نتیجه این نگرش ناروا را خواهند دید و از باور و کار خود پشیمان خواهند شد: {{قرآن|قالَ عَمَّا قَلیلٍ لَیُصْبِحُنَّ نادِمینَ|سوره= مومنون|آیه=۴۰}} | ||
'''ج) نقد غیر مسلمانها با منطق:''' اندیشه و سخنان دوگانه پرستها و مشرکان | '''ج) نقد غیر مسلمانها با منطق:''' اندیشه و سخنان دوگانه پرستها و مشرکان با منطق و استدلال مورد نقد قرآن قرار گرفته است. | ||
* دوگانه پرستها دلیل و برهان ندارند: {{قرآن|أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ|ترجمه= آیا خدای دیگری با خدا است؟! بگو دلیلتان را بیاورید اگر راست میگویید.|سوره=نمل|آیه=۶۴}} اگر در آسمان و زمین جز «الله»، خدایان دیگری بود فاسد میشدند، نظام هستی به هم میخورد.<ref>سوره انبیاء، آیه۲۲.</ref> | * دوگانه پرستها دلیل و برهان ندارند: {{قرآن|أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ|ترجمه= آیا خدای دیگری با خدا است؟! بگو دلیلتان را بیاورید اگر راست میگویید.|سوره=نمل|آیه=۶۴}} اگر در آسمان و زمین جز «الله»، خدایان دیگری بود فاسد میشدند، نظام هستی به هم میخورد.<ref>سوره انبیاء، آیه۲۲.</ref> | ||
* قرآن کسانی را که میگویند و عمل نمیکنند. از دیگران انتقاد میکنند ولی انتقاد پذیر نیستند، به شدت انتقاد نموده است.<ref>سوره صف، آیه۳.</ref> | * قرآن کسانی را که میگویند و عمل نمیکنند. از دیگران انتقاد میکنند ولی انتقاد پذیر نیستند، به شدت انتقاد نموده است.<ref>سوره صف، آیه۳.</ref> | ||
* قرآن یهودیان را بخاطر تحریف در کتبشان، مورد علامت و انتقاد قرار داده است.<ref>سوره نساء، آیه۴۶. سوره مائده، آیه۱۳و ۴۱.</ref> قرآن اندیشه یهودیان را که عزیر را پسر خدا میدانستند<ref>سوره توبه، آیه۳۰.</ref> و مسیحیان که مسیح را فرزند خدا یا خدا میدانند، نقد و رد نموده است.<ref>سوره مائده، آیه۱۷.</ref> | * قرآن [[یهودیان]] را بخاطر تحریف در کتبشان، مورد علامت و انتقاد قرار داده است.<ref>سوره نساء، آیه۴۶. سوره مائده، آیه۱۳و ۴۱.</ref> قرآن اندیشه یهودیان را که [[عزیر]] را پسر خدا میدانستند<ref>سوره توبه، آیه۳۰.</ref> و [[مسیحیان]] که مسیح را فرزند خدا یا خدا میدانند، نقد و رد نموده است.<ref>سوره مائده، آیه۱۷.</ref> | ||
== تذکر مهم == | == تذکر مهم == | ||
# قرآن اصل نقد و انتقاد را تأیید میکند و شرائطی برای آن بیان میکند و خود به نقد دیگران پرداخته است. این بدان معنی نیست که هر سخنی قابل نقد است و هر کلامی نقدپذیر است. ضروریات و مسلمات را نمیتوان مورد نقد قرار داد. کلام خدا را نمیتوان نقد کرد، زیرا نقد برای رسیدن به سخن نیکو و اندیشه برتر است {{قرآن|الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ |سوره=زمر|آیه= ۱۸}}و کلام خدا برترین کلام {{قرآن|اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ|سوره=زمر|آیه= ۲۳}} و قصهها و داستانهای او بهترین قصه است:{{قرآن|نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِما أَوْحَیْنا إِلَیْکَ هذَا الْقُرْآنَ|سوره=یوسف|آیه=۱۲}} | # قرآن اصل نقد و انتقاد را تأیید میکند و شرائطی برای آن بیان میکند و خود به نقد دیگران پرداخته است. این بدان معنی نیست که هر سخنی قابل نقد است و هر کلامی نقدپذیر است. ضروریات و مسلمات را نمیتوان مورد نقد قرار داد. کلام خدا را نمیتوان نقد کرد، زیرا نقد برای رسیدن به سخن نیکو و اندیشه برتر است: {{قرآن|الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ |سوره=زمر|آیه= ۱۸}}و کلام خدا برترین کلام {{قرآن|اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ|سوره=زمر|آیه= ۲۳}} و قصهها و داستانهای او بهترین قصه است:{{قرآن|نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِما أَوْحَیْنا إِلَیْکَ هذَا الْقُرْآنَ|سوره=یوسف|آیه=۱۲}} | ||
# نقد برای جدا کردن حق از باطل، هدایت از ضلالت و واقع از غیرواقع است. کلام خدا حق است: {{قرآن|وَ اللَّهُ یَقُولُ الْحَقَّ|سوره=احزاب|آیه=۴}} نقد در آن راه ندارد. کلام [[معصوم(ع)]] عین حق و مطابق واقع است و نقدبردار نیست، چون حق و واقع نقد نمیپذیرد: {{قرآن|ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحی|ترجمه= و هرگز (پیامبر) از روی هوس سخن نمیگوید، آنچه میگوید چیزی جز وحی که بر او نازل شده نیست|سوره=نجم|آیه=۴–۳}} | # نقد برای جدا کردن حق از باطل، هدایت از ضلالت و واقع از غیرواقع است. کلام خدا حق است: {{قرآن|وَ اللَّهُ یَقُولُ الْحَقَّ|سوره=احزاب|آیه=۴}} نقد در آن راه ندارد. کلام [[معصوم(ع)]] عین حق و مطابق واقع است و نقدبردار نیست، چون حق و واقع نقد نمیپذیرد: {{قرآن|ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحی|ترجمه= و هرگز (پیامبر) از روی هوس سخن نمیگوید، آنچه میگوید چیزی جز وحی که بر او نازل شده نیست|سوره=نجم|آیه=۴–۳}} | ||
ویرایش