۶٬۸۱۴
ویرایش
نامه سید جمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی در تحریم تنباکو (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۴۷
، ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}}'''نامه سید جمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی در جریان تحریم تنباکو''' مشتمل بر تحلیل اسدآبادی از اوضاع ایران پس از اعطای امتیاز انحصار توتون و تنباکو به بیگانگان و شرح مظالم حکومت قاجار به مخالفان این قرارداد و دعوت از میرزای شیرازی برای مخالفت با این قرارداد است. | {{درگاه|حوزه و روحانیت}}'''نامه سید جمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی در جریان تحریم تنباکو''' مشتمل بر تحلیل اسدآبادی از اوضاع ایران پس از اعطای امتیاز انحصار توتون و تنباکو به بیگانگان و شرح مظالم حکومت قاجار به مخالفان این قرارداد و دعوت از میرزای شیرازی برای مخالفت با این قرارداد است. | ||
قرارداد رِژی که حاکی از اختیارات تام صاحبان امتیاز در امور دخانیات ایران و بی‌اعتنایی | قرارداد رِژی که حاکی از اختیارات تام صاحبان امتیاز در امور دخانیات ایران و بی‌اعتنایی حاکمان وقت ایران به منافع ملت بود با انتقاد ایرانیان مواجه شد. گسترده‌شدن انتقادات در نواحی مختلف ایران به رهبری روحانیان برای لغو امتیاز اثربخش نبود و آنان چاره را در آن دیدند که با نگارش نامه به میرزا محمدحسن شیرازی، مرجع تقلید وقت، متوسل شوند. یکی از کسانی که به میرزای شیرازی نامه نوشت [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] است. | ||
گفته شده که این نامه در اقدام میرزای شیرازی برای تلگرام به شاه و صدور حکم تحریم استعمال توتون و تنباکو مؤثر بوده است. برخی معتقدند که این نامه بعد از صدور حکم تحریم استعمال توتون و تنباکو نوشته شده و اسدآبادی در هنگام نوشتن آن از صدور حکم بی‌اطلاع بوده است. | گفته شده که این نامه در اقدام میرزای شیرازی برای تلگرام به شاه و صدور حکم تحریم استعمال توتون و تنباکو مؤثر بوده است. برخی معتقدند که این نامه بعد از صدور حکم تحریم استعمال توتون و تنباکو نوشته شده و اسدآبادی در هنگام نوشتن آن از صدور حکم بی‌اطلاع بوده است. | ||
== بستر تاریخی نگارش نامه == | == بستر تاریخی نگارش نامه == | ||
در سفر سوم [[ناصرالدین شاه قاجار]] به اروپا در سال ۱۳۰۶ق، دولت انگلیس، | در سفر سوم [[ناصرالدین شاه قاجار]] به اروپا در سال ۱۳۰۶ق، دولت انگلیس، فرصت را برای کسب امتیاز انحصار توتون و تنباکو به‌دست آورد. ماژور جرالد تالبوت، از نزدیکان نخست‌وزیر و وزیر خارجه انگلیس، وظیفه گرفتن این امتیاز را بر عهده داشت. تالبوت با استفاده از واسطه‌های ایرانی موفق شد تا شاه را برای واگذاری انحصار تجارت دخانیات به دولت انگلستان متقاعد کند.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل واژه.</ref> | ||
پس از بازگشت شاه به ایران، تالبوت با کمک دولت انگلیس و عده‌ای از سرمایه‌داران انگلیسی، شرکتی، که به کمپانی رژی معروف شد، تأسیس کرد و برای اخذ امتیاز، مخفیانه وارد تهران شد. تالبوت با | پس از بازگشت شاه به ایران، تالبوت با کمک دولت انگلیس و عده‌ای از سرمایه‌داران انگلیسی، شرکتی، که به کمپانی رژی معروف شد، تأسیس کرد و برای اخذ امتیاز، مخفیانه وارد تهران شد. تالبوت با تعهد پرداخت ۲۵۰۰۰۰ لیره در سال به ناصرالدین شاه و دادن مبالغی هنگفت به امین‌السلطان و تعدادی از درباریان عامل مهمی در کسب این امتیاز بود.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، ذیل واژه.</ref> | ||
مفاد امتیازنامه رژی حاکی از اختیارات تام صاحبان امتیاز در امور دخانیات ایران و بی‌اعتنایی محض حاکمان وقت ایران به منافع ملت بود. انتشار خبر اعطای امتیاز تجارت دخانیات بازتاب گسترده‌ای داشت و با ناباوری و انتقاد شدید ایرانیان مواجه شد. گسترده‌شدن انتقادات در نواحی مختلف ایران به رهبری روحانیان برای لغو امتیاز اثربخش نبود و آنان چاره را در آن دیدند که به [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، مرجع تقلید وقت که در سامرا ساکن بود، متوسل شوند. میرزای شیرازی از همان ابتدا به واسطه نامه‌هایی که از علمای ایران دریافت می‌کرد و اخباری که سیدعلی اکبر فال‌اسیری و آقامنیرالدین بروجرودی به او می‌دادند، از اعطای امتیاز انحصار تجارت تنباکو و پیامدهای آن | مفاد امتیازنامه رژی حاکی از اختیارات تام صاحبان امتیاز در امور دخانیات ایران و بی‌اعتنایی محض حاکمان وقت ایران به منافع ملت بود. انتشار خبر اعطای امتیاز تجارت دخانیات بازتاب گسترده‌ای داشت و با ناباوری و انتقاد شدید ایرانیان مواجه شد. گسترده‌شدن انتقادات در نواحی مختلف ایران به رهبری روحانیان برای لغو امتیاز اثربخش نبود و آنان چاره را در آن دیدند که به [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، مرجع تقلید وقت که در سامرا ساکن بود، متوسل شوند. میرزای شیرازی از همان ابتدا به واسطه نامه‌هایی که از علمای ایران دریافت می‌کرد و اخباری که سیدعلی اکبر فال‌اسیری و آقامنیرالدین بروجرودی به او می‌دادند، از اعطای امتیاز انحصار تجارت تنباکو و پیامدهای آن آگاه شده بود. او هم زمان با شروع اعتراضات در تبریز، با ارسال تلگرامی به شاه، مداخله بیگانگان در امور داخلی کشور و قرارداد مذکور را منافی صریح [[قرآن]] خواند و از شاه خواست از این اعمال دست بردارد.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، ذیل واژه؛ نیز برای اطلاع از اصل تلگراف میرزای شیرازی ن.ک: زنجانی، محمدرضا، تحریم تنباکو، تهران، مؤسسه انتشارات فراهانی، بی‌تا، ص۷۶-۷۸.</ref> | ||
== درباره نامه == | == درباره نامه == | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
جمال‌الدین الحسینی<ref>اسدآبادی، سید جمال‌الدین، نامه‌ها و اسناد سیاسی تاریخی، اعداد و تقدیم سید هادی خسروشاهی، قاهرة، مکتبة الشروق الدولية، ۱۴۲۳ق، ص۶۱-۶۸.</ref>}} | جمال‌الدین الحسینی<ref>اسدآبادی، سید جمال‌الدین، نامه‌ها و اسناد سیاسی تاریخی، اعداد و تقدیم سید هادی خسروشاهی، قاهرة، مکتبة الشروق الدولية، ۱۴۲۳ق، ص۶۱-۶۸.</ref>}} | ||
==جستارهای وابسته== | |||
*[[اقدامات ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی در ایران]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۶: | ||
| تغییر مسیر =شد | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی =شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت =ج | | اولویت =ج | ||