۱٬۴۰۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
در منابع روایی این روایت با سند کامل از شیخ صدوق چنین بیان شده است {{متن عربی|حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ ... عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ: النَّبِيُّ (ص): ثَلَاثٌ يَحْسُنُ فِيهِنَّ الْكَذِبُ الْمَكِيدَه فِي الْحَرْبِ وَ عِدَتُكَ زَوْجَتَكَ وَ الْإِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاس؛|ترجمه= دروغ در سه جا نیکوست: میدان جنگ، وعده به زن و اصلاح میان مردم.}}<ref>شیخ صدوق، خصال، ج۱، ص۸۷.</ref> | در منابع روایی این روایت با سند کامل از شیخ صدوق چنین بیان شده است {{متن عربی|حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ ... عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ: النَّبِيُّ (ص): ثَلَاثٌ يَحْسُنُ فِيهِنَّ الْكَذِبُ الْمَكِيدَه فِي الْحَرْبِ وَ عِدَتُكَ زَوْجَتَكَ وَ الْإِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاس؛|ترجمه= دروغ در سه جا نیکوست: میدان جنگ، وعده به زن و اصلاح میان مردم.}}<ref>شیخ صدوق، خصال، ج۱، ص۸۷.</ref> | ||
==در میدان جنگ== | ==در میدان جنگ== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۵: | ||
از این روایت‌ها چنین برداشت کرده‌اند که هرگاه میان دو تن یا دو گروه اختلاف بود، شخص اصلاح‌گر می‌تواند دروغ‌هایی به سود دو طرف بگوید. یعنی در صورتی که انسان برای ایجاد الفت و محبت و رفع کینه و کدورت دروغ بگوید و بدین وسیله میان آنها صلح و صفا و صمیمیت برقرار کند، دروغ حرام نیست؛ | از این روایت‌ها چنین برداشت کرده‌اند که هرگاه میان دو تن یا دو گروه اختلاف بود، شخص اصلاح‌گر می‌تواند دروغ‌هایی به سود دو طرف بگوید. یعنی در صورتی که انسان برای ایجاد الفت و محبت و رفع کینه و کدورت دروغ بگوید و بدین وسیله میان آنها صلح و صفا و صمیمیت برقرار کند، دروغ حرام نیست؛ | ||
در | ===دیدگاه‌ها درباره دروغ برای صلح=== | ||
'''برای اصلاح، دروغ صریح مجاز است؛''' | |||
این دیدگاه اظهار می‌دارد که رسول خدا (ص) به صراحت در مواردی، از جمله برای اصلاح، دروغ گفتن را مجاز دانسته و دیگر تردید در اباحه آن نیست؛ دروغ ممنوع آن است که مصلحتی نداشته و بی فایده باشد یا زیانی برساند. پس هر نوع دروغی برای اصلاح میان مردم جایز است. | |||
'''برای اصلاح، دروغ صریح مجاز نیست، بلکه توریه مجاز می‌باشد؛''' | |||
معتقدان به این دیدگاه می‌گویند شارعی که به شدت دروغ را ممنوع کرده، محال است که برای اموری از این دست دروغ گفتن را مجاز بشمارد. دروغ، یعنی خیانت کردن به دیگری و فریفتن او، و این کار در هیچ حالتی مجاز نمی‌باشد؛ پس آنچه مجاز شمرده شده، تعریض و توریه است، نه دروغ صریح؛ برای مثال اگر میان دو تن جنگ چون آتش باشد، می‌توانیم برای آشتی دادن آنان اقدام کنیم، اما لازم نیست که حتماً دروغی ببافیم و میان آنها رد و بدل کنیم، بلکه کافی است برای آشتی دادن آنها از جملات دوپهلو و تعبیرهای کنایی و کژتاب استفاده کنیم و به تدریج آنها را به یکدیگر متمایل سازیم. | |||
'''برای اصلاح، نه دروغ صریح مجاز است و نه توریه و تعریض، بلکه مقصود سکوت در مورد پاره ای حقایق گزنده است؛''' | |||
طبق این نظرگاه، ما به هیچ وجه مجاز نیستیم که برای اصلاح میان دو تن دروغ ببافیم، بلکه کافی است که سخنانی را که از هر یک بر ضد دیگری شنیده‌ایم مکتوم نگه داریم و از سخن چینی بپرهیزیم. اگر هم سخنی از یکی به سود دیگری شنیده باشیم، آن را منتقل کنیم و بدین ترتیب زمینه آشتی را فراهم نماییم. | |||
== | ===دلیل جواز دروغ برای صلح=== | ||
چون اسلام برای صمیمیت میان مردم و یکپارچگی آنان اهمیت بسیاری قائل است، دروغ گفتن را برای رفع اختلاف مجاز شمرده، چرا که سود جامعه در آن است. بعضی نیز کوشش می‌کنند تا معیار دقیق تری معین نمایند. | چون اسلام برای صمیمیت میان مردم و یکپارچگی آنان اهمیت بسیاری قائل است، دروغ گفتن را برای رفع اختلاف مجاز شمرده، چرا که سود جامعه در آن است. بعضی نیز کوشش می‌کنند تا معیار دقیق تری معین نمایند. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۷: | ||
بنابراین تفسیر، اساساً نه مسئله ضرورت مطرح می‌شود و نه دروغ به حدی محدود خواهد بود. کافی است سخنی بالقوه اختلاف‌انگیز باشد و کسانی را برنجاند. در آن صورت می‌توان دروغ گفت و این گونه دروغ گویی نه تنها ناپسند نیست، که پسندیده و مایه ثواب می‌باشد. | بنابراین تفسیر، اساساً نه مسئله ضرورت مطرح می‌شود و نه دروغ به حدی محدود خواهد بود. کافی است سخنی بالقوه اختلاف‌انگیز باشد و کسانی را برنجاند. در آن صورت می‌توان دروغ گفت و این گونه دروغ گویی نه تنها ناپسند نیست، که پسندیده و مایه ثواب می‌باشد. | ||
== | ==دروغ به همسر== | ||
سومین موردی که دروغ در آن مجاز دانسته شده، دروغ شوهر به همسر خویش است. این مطلب را تقریباً همه عالمان اخلاق و فقیهان قبول کرده‌اند. آنان به هنگام بیان موارد استثنا، این مورد را نیز نام می‌برند و آن گاه دربارهٔ حدود و ثغور آن بحث می‌کنند. | سومین موردی که دروغ در آن مجاز دانسته شده، دروغ شوهر به همسر خویش است. این مطلب را تقریباً همه عالمان اخلاق و فقیهان قبول کرده‌اند. آنان به هنگام بیان موارد استثنا، این مورد را نیز نام می‌برند و آن گاه دربارهٔ حدود و ثغور آن بحث می‌کنند. | ||