منازل آخرت: تفاوت میان نسخه‌ها

۶٬۱۱۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۰ مارس ۲۰۲۱
ویرایش کلی و بارگزاری نهایی
(جایگزینی متن - ' | ارجاعات =' به ' | ارجاعات = | بازبینی نویسنده = ')
(ویرایش کلی و بارگزاری نهایی)
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
 
'''منازل آخرت'''، به مواقف و منزل‌گاه‌های انسان بعد از مرگ اشاره دارد. منازل سکرات مرگ، قبر، برزخ، نفخ صور، سنجش اعمال و پل صراط از منازل مشهور و مورد اتفاق بزرگان است که در قرآن و روایات نیز مطالبی در مورد آن‌ها وارد شده است. بر اساس حدیثی از [[امام صادق(ع)]]، مواقف آخرت ۵۰ موقف است. با توجه به برخی روایات وارده در مورد سؤال از برخی اعمال خاص مانند نماز، اینطور فهمیده می‌شود که هر منزلی دارای چندین موقف است.
منازل آخرت و میعادگاه‌های پس از مرگ بر اساس روایات اسلامی در زیر آمده است:


==سکرات مرگ==
==سکرات مرگ==
{{اصلی|سکرات الموت}}
{{اصلی|سکرات مرگ}}
نخستين منزل انسان پس از مرگ، سكرات مرگ و سختي جان دادن است. [[اميرالمؤمنين(ع)]] در تبيين سكرات مرگ مي فرمايد: «مرگ را ورطه‌ها و دشواري‌هايي است، سخت تر از آن كه بتوان وصفش كرد، يا عقل‌هاي مردم بتواند آن را بفهمد.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۱.</ref>
نخستين منزل انسان پس از مرگ، سكرات مرگ و سختي جان دادن است. [[اميرالمؤمنين(ع)]] در تبيين سكرات مرگ مي‌فرمايند: «مرگ را ورطه‌ها و دشواري‌هايي است، سخت تر از آن كه بتوان وصفش كرد، يا عقل‌هاي مردم بتواند آن را بفهمد.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۱.</ref>


طبق اين كلام حضرت، سكرات مرگ بگونه اي سخت است كه اساساً قابل وصف نيست، و اگر بتوان آن را وصف كرد، كساني كه در دنيا هستند توان درك و فهم آن را ندارند.
طبق اين كلام، سكرات مرگ بگونه اي سخت است كه اساساً قابل وصف نيست، و اگر بتوان آن را وصف كرد، كساني كه در دنيا هستند توان درك و فهم آن را ندارند.


==قبر==
==قبر==
{{اصلی|قبر}}
{{اصلی|قبر}}
منزل ديگر، قبر است، اميرالمؤمنين(ع) درباره اين منزل مي‌فرمايند:{{عربی|فيا لَهُ مِن بيتِ وحده، و منزل وحشهٍ و مفرد غربَه|ترجمه=يعني وای براو از خانه تنهايي، و سراي وحشت، و جايگاه بي كسي و غربت.}}<ref>همان، خطبه ۱۵۸.</ref>
اميرالمؤمنين(ع) درباره اين منزل مي‌فرمايند:{{عربی|فيا لَهُ مِن بيتِ وحده، و منزل وحشهٍ و مفرد غربَه|ترجمه=يعني وای براو از خانه تنهايي، و سراي وحشت، و جايگاه بي كسي و غربت.}}<ref>همان، خطبه ۱۵۸.</ref>


در روايتي آمده است که روزي رسول خدا(ص) بر سر ميتي كه او را دفن مي‌كردند حاضر شد، و در حالي كه اشك از چشمان حضرت به شدّت سرازير بود به مردم فرمود: {{عربی|اخواني لمثل هذا فاعدّوا|ترجمه=يعني اي برادرانِ من، از براي همچو منزلي خود را آماده سازيد.}}<ref>قمي، شيخ عباس، منارل الآخره، نشر مؤسسه در راه حق، قم، ۱۳۶۵ ش، ص۲۰.</ref>
در روايتي آمده است که روزي رسول خدا(ص) بر سر ميتي كه او را دفن مي‌كردند حاضر شد، و در حالي كه اشك از چشمان حضرت به شدّت سرازير بود به مردم فرمود: {{عربی|اخواني لمثل هذا فاعدّوا|ترجمه=يعني اي برادرانِ من، از براي همچو منزلي خود را آماده سازيد.}}<ref>قمي، شيخ عباس، منارل الآخره، نشر مؤسسه در راه حق، قم، ۱۳۶۵ ش، ص۲۰.</ref>
خط ۲۵: خط ۲۴:
==نفخ صور==
==نفخ صور==
{{اصلی|نفخ صور}}
{{اصلی|نفخ صور}}
منزل ديگر مرحله اي است كه از آن در آموزه هاي ديني به «نفخ صور= فرياد مرگ و حيات» ياد شده است، و در آيات فراواني از قرآن مجيد اشاراتي به این مسأله شده است. از مجموع آن آيات به خوبي استفاده مي شود كه دو بار در صور دميده مي شود، يك بار در پايان جهان كه همه خلايق مي ميرند و اين نفخه مرگ است، و بار ديگر در آستانه رستاخيز كه همه مردگان زنده مي شوند که نفخه حيات نامیده می‌شود. در حقيقت توقف و از كار افتادن اين جهان و آغاز حركت جهان ديگر تشبيه به توقف و حركت لشكرها شده است كه با صداي شيپور مخصوص يا صداي بلند ديگري همگي با هم از راه رفتن باز مي‌ايستند و متوقف مي‌شوند و با صداي ديگر به پا مي خيزند و حركت مي‌كنند.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۷ ش، ج۶، ص۴۶.</ref> در [[قرآن]] درباره اين مرحله و منزل انسان چنين آمده: {{قرآن|وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْري فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ|ترجمه=يعني و در صور دميده مي شود و تمام كساني كه در آسمان ها و زمين هستند مي ميرند مگر كساني كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در صور دميده مي شود ناگهان همگي به پا مي خيزند و در انتظار هستند.|سوره=زمر|آیه=۶۸}}
منزل ديگر مرحله اي است كه از آن در آموزه هاي ديني به نفخ صور ياد شده است. بنابر تصریح قرآن، دو بار در صور دميده مي شود، يك بار در پايان جهان و اين نفخه مرگ است، و بار ديگر در آستانه رستاخيز كه همه مردگان زنده مي شوند که نفخه حيات نامیده می‌شود. در حقيقت توقف و از كار افتادن اين جهان و آغاز حركت جهان ديگر تشبيه به توقف و حركت لشكرها شده است كه با صداي شيپور مخصوص يا صداي بلند ديگري همگي با هم از راه رفتن باز مي‌ايستند و متوقف مي‌شوند و با صداي ديگر به پا مي‌خيزند و حركت مي‌كنند.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۷ ش، ج۶، ص۴۶.</ref> در [[قرآن]] درباره اين مرحله و منزل انسان چنين آمده: {{قرآن|وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْري فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ|ترجمه=يعني و در صور دميده مي شود و تمام كساني كه در آسمان ها و زمين هستند مي ميرند مگر كساني كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در صور دميده مي شود ناگهان همگي به پا مي خيزند و در انتظار هستند.|سوره=زمر|آیه=۶۸}}


==سنجش اعمال==
==سنجش اعمال==
{{اصلی|سنجش اعمال}}
{{اصلی|سنجش اعمال}}
منزل ديگر كه جزء مواقف آخرت است، منزل سنجش اعمال است. در قرآن بحث‌هاي گسترده‌اي درباره اين مرحله از سفر آخرت مطرح شده و با تعبيرات گوناگون از آن موقف و مرحله ياد شده است. در قرآن آمده است: {{قرآن|وَ تَري كُلَّ أُمَّه جاثِيَه كُلُّ أُمَّه تُدْعي إِلي كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ<ref>جاثيه/ ۲۸.</ref> يعني هر امتي را به زانو در آمده مي بيني، هر امتي به سوي كارنامه خود فرا خوانده مي شود و بديشان مي گويند: آنچه را مي كرديد امروز پاداش مي يابيد. و در آيه ديگر فرمود:«اما كسي كه نامه اعمالش به دست راست او داده مي شود از خوشحالي فرياد مي زند كه اهل محشر نامه اعمال مرا بگيريد و بخوانيد و اما كسي كه نامه اعمالش بدست چپ او داده شده مي گويد: اي كاش هرگز نامه اعمال به من داده نمي شد.»<ref>الحاقه/ ۱۹، ۲۵، ۲۶.</ref>
منزل ديگر كه جزء مواقف [[آخرت]] است، منزل سنجش اعمال است. در قرآن بحث‌هاي گسترده‌اي درباره اين مرحله از سفر آخرت مطرح شده و با تعبيرات گوناگون از آن موقف و مرحله ياد شده است. در قرآن آمده است: {{قرآن|وَ تَري كُلَّ أُمَّه جاثِيَه كُلُّ أُمَّه تُدْعي إِلي كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ|ترجمه=يعني هر امتي را به زانو در آمده مي بيني، هر امتي به سوي كارنامه خود فرا خوانده مي شود و بديشان مي گويند: آنچه را مي كرديد امروز پاداش مي يابيد.|سوره=جاثیه|آیه=۲۸}} در آیات فراوانی در مورد کتاب اعمال، مشاهده اعمال و دادن کتاب به دست راست و چپ اشاره شده است.
{{همچنین ببینید|تجسم اعمال در آخرت}}


اما در اين باره كه ماهيت نامه اعمال چيست، مفسران مطالب فراواني را مطرح كرده از جمله گفته اند: ممكن است گفته شود اعمال انسان همان گونه كه در درون جان او اثر مي گذارد در عالم بيرون، در فضا و هواي اطراف، در زميني كه بر آن زندگي مي كند و در همه چيز اثر دارد، گوئي بر آنها نقش مي بندد، نقوش طبيعي و غير قابل انكار، نقوشي كه به وسيله قوا و نيروهاي عالم هستي و فرشتگان در دل اين موجودات ثبت مي شود، در قيامت پرده از آن برداشته مي شود، و آشكار مي گردد، و به دست هر كس داده مي شود و با يك نگاه در آن حال هر كس معلوم است، مسلماً اين آثار در دنيا براي ما محسوس و قابل درك نيست، اما بي شك آنها وجود دارند، و روزي كه در آن ديد تازه اي پيدا مي كنيم همه اينها را مي بينيم و مي خوانيم و تصديق مي كنيم.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، نشر پيشين، ج۶، ص۱۰۵.</ref>
==عبور از صراط==
 
{{اصلی|پل صراط}}
۶. يكي ديگر از منازل آخرت كه بسيار حساس است، مرحله عبور از صراط است، در وصف آن گفته شده: صراط پُلي است كه بر روي جهنم كشيده شده و تا كسي از آن نگذرد داخل بهشت نمي شود. و در روايات آمده است كه از مو باريك تر و از شمشير برنده تر و از آتش گرم تر است، و مؤمنان خالص در كمال آرامش،‌ و به سرعت و بدون ترس از آن عبور مي كنند. اما برخي با دشواري و همراه ترس و نگراني بالاخره از آن مي گذرند و عده اي از روي آن پل به جهنم مي اُفتند.
در وصف مرحله عبور از صراط گفته شده است که صراط پُلي است كه بر روي [[جهنم]] كشيده شده و تا كسي از آن نگذرد داخل [[بهشت]] نمي‌شود. در روايات آمده است كه از مو باريك تر و از شمشير برنده تر و از آتش گرم‌تر است، و مؤمنان خالص در كمال آرامش،‌ و به سرعت و بدون ترس از آن عبور مي كنند. اما برخي با دشواري و همراه ترس و نگراني بالاخره از آن مي گذرند و عده اي از روي آن پل به جهنم مي افتند.


نمونه آن صراط در دنيا نيز وجود دارد كه در واقع گذر از اين صراط پي آمدش عبور آسان از صراط ياده شده در آخرت است و آن عبارت است از دين حق و راه ولايت و متابعت از اميرمؤمنان و ساير امامان معصوم(ع) ، هر كسي كه در دنيا از اين صراط يعني راه ولايت عدول كند و به انحراف كشيده شود و مسير غير ولايت را برگزيند و با گفتار يا كردار خود در جهت خلاف آن حركت نمايد، در آخرت از پل نمي تواند عبور كند و بالاخره در هنگام عبور از آن پايش مي لرزد و در جهنم سقوط مي كند.<ref>قمي، شيخ عباس، منازل الآخره، نشر پيشين، ص۱۱۸؛ و موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، نشر مؤسسه آثار امام (ره), ۱۳۷۸ ش، ص۹۸، مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۹ ش، ج۱۳، ص۱۱۹.</ref>  
نمونه آن صراط در دنيا نيز وجود دارد كه در واقع گذر از اين صراط پي آمدش عبور آسان از صراط ياده شده در آخرت است و آن عبارت است از دين حق و راه ولايت و متابعت از اميرمؤمنان و ساير امامان معصوم(ع) ، هر كسي كه در دنيا از اين صراط يعني راه ولايت عدول كند و به انحراف كشيده شود و مسير غير ولايت را برگزيند و با گفتار يا كردار خود در جهت خلاف آن حركت نمايد، در آخرت از پل نمي تواند عبور كند و بالاخره در هنگام عبور از آن پايش مي لرزد و در جهنم سقوط مي كند.<ref>قمي، شيخ عباس، منازل الآخره، نشر پيشين، ص۱۱۸؛ و موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، نشر مؤسسه آثار امام (ره), ۱۳۷۸ ش، ص۹۸، مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۹ ش، ج۱۳، ص۱۱۹.</ref>  


برخي از بزرگان معاصر ضمن بحث مبسوطي درباره صراط به اين روايت استناد كرده كه رسول خدا(ص) فرمود:«اي علي در روز قيامت من و تو و جبرئيل به صراط مي نشينيم و كسي از صراط نمي گذرد مگر اين كه نامه اي داشته باشد كه در آن اعتقاد وي به ولايت شما نگاشته شده باشد. ... اساساً در اسلام ناب همه معارف به هم پيوسته است لذا صراط كه همان راه و روش شناخت خدا است، دو گونه است، صراط دنيا و آخرت، راهي كه در دنياست، همان امام واجب الاطاعه است، كسي كه در دنيا او را شناخت و به راهنمايي هاي او اقتدا كرد از صراط آخرت كه پل دوزخ است گذشته است و هر كس امام را در دنيا نشناخت گامش بر صراط آخرت مي لرزد و در آتش دوزخ سقوط مي كند.<ref>جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن، (معاد در قرآنقم، نشر مركز اسراء، ۱۳۸۱ ش، ج۵، ص۲۱۴، مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، نشر داراحياء التراث العربيّه، ۱۴۰۳ ق، ج۸، ص۶۷، نور الثقلين، قم، نشر المطبعه العلميه، بي تا، ج۴، ص۴۰۲.</ref>
==مواقف دیگر==
 
مواقف ذکر شده از مواقف معروف است که در قرآن و روایات در مورد آن بحث شده است. بر اساس حدیثی از امام صادق(عمواقف قیامت ۵۰ موقف معرفی شده است. {{عربی|ان في القيامه خمسين موقفاً لكل موقفٍ الف سنه|ترجمه=در قيامت پنجاه موقف وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال است.}}<ref>بحارالانوار، بيروت، نشر دار الاحياء التراث العربي، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۲۷، باب ۶، ح ۵.</ref>
آنچه بازگو شد نمودار و نمونه‌هايي از منازل و مراحل سفر آخرت است، و ممكن است در هر كدام از مراحل و منازل ياد شده به خصوص بعد از آن كه انسان سر از خاك بر مي‌دارد و زنده مي‌شود مراحل و مواقف‌ متعدد وجود داشته باشد مثلاً در روايات آمده كه در قيامت پنجاه موقف و ايستگاه وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال طول مي‌كشد.
 
امام صادق(ع) فرمود: «انّ في القيامه خمسين موقفاً لكل موقفٍ الف سنه»<ref>بحارالانوار، بيروت، نشر دار الاحياء التراث العربي، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۲۷، باب ۶، ح ۵.</ref> يعني در قيامت پنجاه موقف وجود دارد كه هر موقف آن هزار سال است.
 
علما گفته‌اند: در مسير محشر براي هر يكي از واجبات الهي يك ايستگاه گذاشته مي‌شود و انسان‌ها در آن ايستگاه‌ها نگاه داشته مي‌شوند و درباره نحوه‌ عملكرد انسان نسبت به آن كار و فريضه الهي حساب‌ رسي مي‌شود, اگر عمل كرده بود و رحمت الهي شامل او شد به عقبه بعدي منتقل مي‌شود تا به اين ترتيب از همه عقبه‌ها عبور كند و اگر خداي نخواسته عمل نكرده بود و رحمت الهي نيز شامل او نشد از همان عقبه پاي او مي‌لرزد و وارد جهنم مي‌شود. زيرا همه اين موقف‌ها به عبور از پل صراط بر مي گردد، اسم يكي از آن‌ها عقبه‌ي ولايت است كه انسان در آنجا مورد بازجويي قرار مي‌گيرد و درباره‌ي ولايت امام علي و ساير ائمه(ع) سئوال مي‌شود.
 
عقبه‌ ديگر، عقبه‌ نماز است، عقبه ديگر عقبه‌ امانت است و براي هر وظيفه‌ شرعي يك عقبه و موقف تعيين شده است.<ref>همان، ص۱۲۹.</ref>


طبق اين بيان معلوم مي‌شود كه گذشته از آنچه علما در بحث منازل آخرت و به عنوان مراحل كلي مسير آخرت مطرح كرده‌اند، مواقف و عقبه‌هايي نيز در مسير راه وجود دارد. مثلاً بر پل صراط كه خود يكي از منازل آخرت است، چند موقف و عقبه وجود دارد. و بدين ترتيب اگر در ترتيب‌بندي منازل آخرت منزل حساب‌رسي قبل از منزل «پل صراط» عنوان شده در واقع يك ترتيب‌بندي به حسب طرح بحث منازل آخرت است و گرنه بر اساس بيان ياده شده و بعضي روايات در سر پل صراط در مواقف و عقبه‌هاي خاصي از هر كدام از اعمال واجب بازجويي مي‌شود و اين خود يك نوع حساب‌رسي است پس اين مسأله كه آيا پل صراط قبل از منزل حساب‌رسي است يا بعد از آن, گفته‌ها بر اساس روايات متعدد متفاوت خواهد بود.
علاوه بر این در برخی از روایات، سؤال از برخی از اعمال مانند نماز به صورت خاص ذکر شده است. برخی از بزرگان بنابر این روایات، هر یک از این اعمال را یک موقف به شمار آورده‌اند. عده‌ای دیگر نیز هر یک از منازل را دارای چند موقف دانسته‌اند، مثلا منزل سنجش اعمال دارای چندین موقف است.


نتيجه:
مواقف مذکور, بخش هايي از مراحل و منازل مسير انسان در سفر ابدي اوست كه اين سفر بدون استثنا براي همگان است و كسي چه بخواهد چه نخواهد اين سفر را بايد برود و آن منازل را بايد طي كند، تا بالاخره به نتيجه آنچه عمل كرده است برسد. اگر خوب عمل كرده و در مسير معارف وحي آسماني حركت كرده است فَطُوبي له و حُسنُ مَآب، بهشت جاودان گواراي او باد. اگر خداي نخواسته بد عمل كرده و در جهت خلاف راهنمايان الهي (پيامبران و ائمه(ع) ) گام برداشته است، بدا به حال او كه جهنم آتشين جايگاه او خواهد بود.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==منابع جهت مطالعه بيشتر:==
۱. معاد، آيت الله دستغيب.
۲. معاد شناسي سيد محمد حسين تهراني.
۳. معاد در قرآن، آيت الله مظاهري.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
==منابع==
خط ۷۲: خط ۵۳:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =  
  | نمایه =  
  | نمایه =  
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =   
  | بازبینی نویسنده =   
  | بازبینی =  
  | بازبینی =  
  | تکمیل =  
  | تکمیل =  
  | اولویت =  
  | اولویت = ب
  | کیفیت =  
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated
۱٬۲۷۴

ویرایش