مقصود از مسخ قوم حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
خداوند در قرآن مسئله مسخ قوم حضرت موسی و عیسی ـ علیهما السلام ـ را چگونه مطرح کرده است؟
خداوند در قرآن مسئله مسخ قوم حضرت موسی و عیسی ـ علیهما السلام ـ را چگونه مطرح کرده است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}در قرآن از مسخ جمعی از بنی اسرائیل به صراحت سخن گفته شده است که به صورت میمون و خوک درآمدند. آیه‌ای هم در سوره مائده وجود دارد که مفسران آن را به مسخ جمعی از امت حضرت عیسی(ع) تفسیر کرده‌اند. اینکه مسخ در این آیات چیست مورد اختلاف مفسران است. عده‌ای آن را مسخ روحی می‌دانند و عده‌ای آن را مسخ جسمی تفسیر کرده‌اند و اعتقاد دارند آنها در عالم واقع به حقیقت به صورت میمون درآمدند.
{{پاسخ}}
[[قرآن]] از مسخ جمعی از [[بنی اسرائیل]] به صراحت سخن گفته شده است که به صورت میمون و خوک درآمدند. آیه‌ای هم در [[سوره مائده]] وجود دارد که مفسران آن را به مسخ جمعی از امت [[حضرت عیسی(ع)]] تفسیر کرده‌اند. اینکه مسخ در این آیات چیست مورد اختلاف مفسران است. عده‌ای آن را مسخ روحی می‌دانند و عده‌ای آن را مسخ جسمی تفسیر کرده‌اند و اعتقاد دارند آنها در عالم واقع به حقیقت به صورت میمون درآمدند.


== مسخ جمعی از بنی اسرائيل ==
== مسخ جمعی از بنی اسرائيل ==
در [[سوره اعراف]] جریان مخالفت [[بنی‌اسرائیل]] از حکم الهی را بیان می‌کند و بعد هم مجازات آنها را بیان می‌کند.
جمعی از بنی اسرائیل در کنار دریا سکونت داشتند و خداوند به آنان امر کرد که در روز شنبه نباید ماهی صید کنند. ماهیان، روز شنبه که روز تعطیل و استراحت و عبادت بود، بر سطح آب، آشکار می‌شدند؛ امّا در غیر روز شنبه، به سراغ آنها نمی‌آمدند؛  بنی اسرائیل با حیله‌ای، ماهی‌ها را روز شنبه در حوضچه‌ای جمع می‌کردند و روز بعد آن را صید می‌کردند.<ref>سوره اعراف،آیه۱۶۳.</ref>  برخی از این امتحان الهی نجات پیدا کردند، اما برخی گرفتار عذاب خدا شدند.<ref>سوره اعراف، آیه۱۶۵.</ref> خداوند آنان را بخاطر این نافرمانی عذاب نمود و به بوزینه تبدیل‌شان کرد: {{قرآن|فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَه خاسِئِینَ|ترجمه=هنگامی که در برابر آنچه از آن نهی شده بودند سرکشی کردند، به آنها گفتیم: به شکل میمون‌هایی طردشده در آیید!|سوره=اعراف|آیه=۱۶۶}}


جمعی از بنی اسرائیل در کنار دریا سکونت داشتند و خداوند به آنان امر کرد که در روز شنبه نباید ماهی صید کنند. این عده با حیله‌ای، ماهی‌ها را در روز شنبه در حوضچه‌ای جمع می‌کردند و در روز بعد آن را صید می‌کردند. خداوند آنان را بخاطر این تجاوز و نافرمانی عذاب نمود و به بوزینه تبدیلشان کرد: {{قرآن|فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَه خاسِئِینَ|ترجمه=آن گاه که سرکشی و تکبر کرده و آنچه ممنوع بود مرتکب شدند، و گفتیم بوزینه شوید که از رحمت خدا دور باشید.|سوره=اعراف|آیه=۱۶۶}}
خداوند همین مطلب را به یهود زمان [[رسول الله(ص)|پیامبر(ص)]] که خود و آئین خود را از دیگران برتر می‌دانستند، گوش زد می‌کند: {{قرآن|بگو: «آيا شما را به بدتر از  اين كيفر در پيشگاه خدا، خبر دهم؟ همانان كه خدا لعنت‌شان كرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزينگان و خوكان پديد آورد...|ترجمه=|سوره=مائده|آیه=۶۰}}


خداوند همین مطلب را به یهود زمان پیامبر(ص) که خود و آئین خود را از دیگران برتر می‌دانستند، گوش زد می‌کند و می‌فرماید: {{قرآن|قُلْ هَلْ أُنَبِّئُکُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذلِکَ مَثُوبَه عِنْدَ اللَّهِ مَنْ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ غَضِبَ عَلَیْهِ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَه وَ الْخَنازِیرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ أُولئِکَ شَرٌّ مَکاناً وَ أَضَلُّ عَنْ سَواءِ السَّبِیلِ|ترجمه=بگو: «آيا شما را به بدتر از [صاحبان‌] اين كيفر در پيشگاه خدا، خبر دهم؟ همانان كه خدا لعنتشان كرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزينگان و خوكان پديد آورده، و آنانكه طاغوت را پرستش كرده‌اند. اينانند كه از نظر منزلت، بدتر، و از راه راست گمراه‌ترند.»|سوره=مائده|آیه=۶۰}}
آیات دیگری هم از داستان شنبه و مسخ جمعی از بنی اسرائیل سخن گفته شده است.<ref>سوره بقره، آیه۶۵. سوره نساء، آیه۴۷ و آیه۱۵۴. سوره نحل، آیه ۱۲۴.</ref>
 
در آیه ۶۵ سوره بقره هم درباره مسخ جمعی از بنی اسرائیل سخن گفته شده است.


== مسخ جمعی از قوم حضرت عیسی(ع) ==
== مسخ جمعی از قوم حضرت عیسی(ع) ==
در آیه ۱۱۵ سوره مائده آمده است خداوند گفته است اگر پس از نزول مائده کافر  شوید عذابی بر شما نازل می کنم که هیچ یک مردم را چنین عذابی نکرده باشم. قول نادری وجود دارد که می‌گوید خداوند پس از کافر شدن عده‌ای پس از نزول مائده، آنها را شبیه خوک کرده است.<ref>تفسير نور، ج۲، ص: ۳۹۸</ref>
خداوند به پیروانی از حضرت عیسی(ع) که از وی درخواست مائده آسمانی کردند،<ref>سوره مائده، آیه۱۱۲.</ref> هشدار می‌دهد هر كس از شما بعد از آن كافر گردد، او را مجازاتى مى‌‏كنم كه احدى از جهانيان را چنان مجازات نكرده باشم: {{قرآن|قَالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُهَا عَلَيْكُمْ ۖ فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لَا أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ|ترجمه=خدا گفت: من آن مائده را براى شما مى‌فرستم؛ ولى هر كه از شما از آن پس كافر شود چنان عذابش مى‌كنم كه هيچ يك از مردم جهان را آن چنان عذاب نكرده باشم.|سوره=مائده|آیه=۱۱۵}}


{{قرآن|قَالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُهَا عَلَيْكُمْ ۖ فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لَا أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ|ترجمه=خدا گفت: من آن مائده را براى شما مى‌فرستم؛ ولى هر كه از شما از آن پس كافر شود چنان عذابش مى‌كنم كه هيچ يك از مردم جهان را آن چنان عذاب نكرده باشم.|سوره=مائده|آیه=۱۱۵}}
[[علامه طباطبایی]] به روایاتی در ذیل این آیه اشاره می‌کند که برخی از پیروان حضرت عیسی(ع) بعد از نزول سفره آسمانی، معجزه بودن آن را انکار کردند و خدا هم آنها را مسخ کرد. وی در برخی از این روایات خدشه وارد می‌کند که با ظاهر آیه همسانی ندارد، اما مسخ شدن به صورت برخی از حیوانات را ممکن می‌داند.<ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۳۴۲.</ref>


== مقصود از مسخ ==
== مقصود از مسخ ==
خط ۲۴: خط ۲۳:
'''مسخ باطنی و روحی'''
'''مسخ باطنی و روحی'''


یک نظر این است که مسخ قوم بنی‌اسرائیل به صورت جسمانی نبوده، بلکه باطنی و روحانی بوده است. صاحب [[المنار]] (از مجاهد نقل کرده) طرفدار این نظر است؛ به این معنا که آنها به صورت میمون و خوک مسخ نشده‌اند، بلکه قلوب آنها مانند میمون و خوک شد، و صفاتی مثل این حیوانات در انسانهای طغیانگر پیدا شد. انسانها با رو آوردن به شکم پرستی و شهوت‌رانی و تقلید کورکورانه ـ که صفات بارز این دو حیوان است ـ سبب آشکار شدن این صفات در خود شدند. و این که خداوند گفته: آنها را به خوک و بوزینه تبدیل کردم. این را به عنوان مثل ذکر کرده است، مثل آیه {{قرآن|كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا|ترجمه=همچون مثل خرى است كه كتابهايى را برپشت مى‌كشد.|سوره=جمعه|آیه=۵}}<ref>رشید رضا، محمد، المنار، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۴ ق، ج۱، ص۳۴۳.</ref>
مسخ قوم بنی‌اسرائیل به صورت جسمانی نبوده، بلکه باطنی و روحانی بوده است. صاحب [[المنار]] از مجاهد نقل کرده است که آنها به صورت میمون و خوک مسخ نشده‌اند، بلکه قلوب آنها مانند میمون و خوک شد و صفاتی مثل این حیوانات در آنه‌ها پیدا شد. انسانها با رو آوردن به شکم‌پرستی و شهوت‌رانی و تقلید کورکورانه ـ که صفات بارز این دو حیوان است ـ سبب آشکار شدن این صفات در خود شدند. این که خداوند گفته: آنها را به خوک و بوزینه تبدیل کردم، به عنوان مثل است، مثل آیه۵ سوره جمعه: {{قرآن|كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا|ترجمه=همچون مثل خرى است كه كتابه‌ايى را برپشت مى‌كشد.}}<ref>رشید رضا، محمد، المنار، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۴ ق، ج۱، ص۳۴۳.</ref>


البته در آیات بسیاری خداوند مسئله روحی و درونی را مطرح کرده و این هم یک مسئله عادی است که خیلی از گناهکاران گرفتار آن هستند، مسخ روحی در هر زمانی ممکن است، یعنی صفات انسانی به صفات حیوانی مبدل می‌گردد انسان متخلق به خلق پست می‌گردد؛ مثل اخلاق بعضی حیوانات که از شدت طمع و حرص همچون سگ و از جهل، مثل گاو می‌شوند.در این آیه که می‌فرماید: {{قرآن|... فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ…|ترجمه=مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز و زبانش را بیرون می‌آورد و اگر او را به حال خود واگذاری باز همین کار را می‌کند.}}<ref>اعراف/ ۱۷۶.</ref> اشاره به مسخ درونی و روحی است، کسی که از مقام انسانی سقوط می‌کند و در ورطه عوالم حیوانی می‌افتد، همان کار حیوان را می‌کند او دیگر انسان نیست صورت و سیمای او گرچه انسانی است، اما سرّ و سیرت او انسانی نیست.
خداوند در آیات بسیاری مسئله روحی و درونی را مطرح کرده و این هم یک مسئله عادی است که خیلی از گناه‌کاران گرفتار آن هستند، مسخ روحی در هر زمانی ممکن است، یعنی صفات انسانی به صفات حیوانی مبدل می‌گردد؛ مثل اخلاق بعضی حیوانات که از شدت طمع و حرص همچون سگ و از جهل، مثل گاو می‌شوند: {{قرآن|... فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ…|ترجمه=مثل او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز و زبانش را بیرون می‌آورد و اگر او را به حال خود واگذاری باز همین کار را می‌کند.|سوره=اعراف|آیه=۱۷۶}} اینگونه آیات اشاره به مسخ درونی و روحی است، کسی که از مقام انسانی سقوط می‌کند و در ورطه عوالم حیوانی می‌افتد، همان کار حیوان را می‌کند. صورت و سیمای او گرچه انسانی است، اما سرّ و سیرت او انسانی نیست.


'''مسخ جسمانی'''
'''مسخ جسمانی'''


بیشتر مفسران نظرشان به این است که مسخ قوم بنی‌اسرائیل هم ظاهری و هم جسمانی است و این گونه تفسیر کردن این آیات که در مورد مسخ قوم بنی‌اسرائیل است با ظاهر آیات تطبیق نمی‌کند و ما باید به همان ظاهر عمل کنیم؛ البته این مسخ و دگرگونی جسمانی باید متناسب با اعمالی باشد که آنها را انجام داده‌اند، یعنی چون عده‌ای از گنهکاران در اثر انگیزه‌های هواپرستی و شهوت‌رانی دست به طغیان زدند و جمعی هم تقلید کورکورانه کردند. لذا هنگام مسخ هر گروهی به شکل متناسب با اعمال خود ظاهر شده است، پس این افراد در حقیقت باطن آنها مثل این حیوانات بوده و حقیقت آنها هم مسخ شده و صفاتی همچون صفات آن حیوانات کسب کرده‌اند، بعد آن صفات باطنی به ظاهر هم بروز کرده و شکل آنها مثل شکل میمون شده است پس مسخ ظاهری بر اساس مسخ باطنی است،<ref>مکارم شیرازی، ناصر، همان، ص۴۲۶.</ref> این نوع مسخ مثل مسخ باطنی- که یک مسئله عادی بوده- نیست، بلکه می‌توان گفت این مسخ غیرعادی است که با قدرت خداوند انجام گرفته است.
بیشتر مفسران نظرشان به این است که مسخ قوم بنی‌اسرائیل جسمانی است و تفسیر روحی بودن مسخ با ظاهر آیات تطبیق نمی‌کند.<ref>طالقانى، محمود، پرتوى از قرآن، تهران، شركت سهامى انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۸۸.</ref> به خصوص که قرآن این حادثه را موعظه برای اهل تقوا دانسته است: {{قرآن|فَجَعَلْناها نَكالًا لِما بَيْنَ يَدَيْها وَ ما خَلْفَها وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ‏|ترجمه=|سوره=بقره|آیه=۶۶}} موعظه بودن مسخ‏ باطنى‏ بواسطه نامحسوس بودن مشكل است.<ref>قرشى بنابى، على‏اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۰۱.</ref> البته این مسخ و دگرگونی جسمانی باید متناسب با اعمالی باشد که آنها انجام داده‌اند، چون عده‌ای از گنهکاران در اثر انگیزه‌های هواپرستی و شهوت‌رانی دست به طغیان زدند و جمعی هم تقلید کورکورانه کردند. لذا هنگام مسخ هر گروهی به شکل متناسب با اعمال خود ظاهر شده است، پس این افراد در حقیقت باطن آنها مثل این حیوانات بوده و حقیقت آنها هم مسخ شده و صفاتی همچون صفات آن حیوانات کسب کرده‌اند، بعد آن صفات باطنی به ظاهر هم بروز کرده و شکل آنها مثل شکل میمون شده است پس مسخ ظاهری بر اساس مسخ باطنی است،<ref>مکارم شیرازی، ناصر، نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۴۲۴.</ref> این نوع مسخ مثل مسخ باطنی- که یک مسئله عادی بوده- نیست، بلکه می‌توان گفت این مسخ غیرعادی است که با قدرت خداوند انجام گرفته است.
 
در آیاتی که خداوند مسخ را با کلمه «کونوا» بیان کرده روشن است که در اینجا امر، فرمان تکوینی است و مسخ جسمانی را ثابت می‌کند؛ مانند: {{قرآن|إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ|ترجمه=چون به چيزى اراده فرمايد، كارش اين بس كه مى‌گويد: «باش»؛ پس [بى‌درنگ‌] موجود مى‌شود.|سوره=یس|آیه=۸۲}}


در آیاتی که خداوند مسخ را با کلمه «کونوا» بیان کرده روشن است که در اینجا امر، فرمان تکوینی است مانند آیه: {{قرآن|إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ|ترجمه=چون به چيزى اراده فرمايد، كارش اين بس كه مى‌گويد: «باش»؛ پس [بى‌درنگ‌] موجود مى‌شود.|سوره=یس|آیه=۸۲}}
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
== جستارهای وابسته ==
۱. صدر الدین شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، (بیروت، دارالمعارف للمطبوعات، ۱۴۱۹ هـ) ج۴، ص۴۹۵.
* [[مسخ در قرآن]]
 
۲. محسن بینا، موسی از دیدگاه قرآن، (تهران، ۱۳۶۰) ص۱۱۷.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۵۱: خط ۴۸:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه = شد
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۶۱: خط ۵۸:
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت = ج
  | کیفیت =
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۲٬۱۵۱

ویرایش