|
|
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=Rezvani }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
خط ۵: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| | {{درگاه|واژهها}} |
| | '''مقام محمود'''، مقامی است که [[قرآن]] به [[پیامبر اسلام]] وعده داده و از شرائط رسیدن به آن را تهجد و شب زندهداری دانسته است. این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است که یکی از جلوههای آن [[شفاعت کبری]] است. تعبیر مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[جامعه کبیره]] نیز آمده است. از روایات استفاده میشود که [[امامان معصوم(ع)]] و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام میرسند. |
|
| |
|
| | == «مقام محمود»؛ مقامی برای پیامبر اسلام(ص) == |
| | واژه «محمود» به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref> مقام محمود در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است: |
|
| |
|
| | {{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}. خداوند در قرآن، محمود بودن و ستایش شدن مقام پیامبر را مطلق آورده و از این برداشت شده که همگان آن را میپسندند و ستایش میکنند. |
|
| |
|
| قرآن کریم نتیجهٔ تهجد و شب زندهداری را برای رسول خدا(ص)، دستیابی به مقام محمود دانسته است و این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است؛ یکی از جلوههای آن مقام شفاعت است. از روایات استفاده میشود که امامان معصوم «ع» و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام نایل خواهند شد.
| | روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طریق [[شیعه]] و [[اهلسنت]] این مقام را شفاعت کبرای [[رسول خدا(ص)]] دانستهاند که [[روز قیامت]] پیامبر در آن مقام قرار میگیرد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق، ج۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref> شفاعت کبری، یکی از مصادیق و جلوهای از مظاهر مقام محمود است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.</ref> میزان شفاعت نزد خداوند براساس تقرب به ذات الهی تعریف میشود و هر بندهای که در طریق بندگی قلههای بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود. |
|
| |
|
| ==مفهومشناسی==
| | رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور میشوند، منادی ندا میدهد: ای رسول خدا! همانا خداوند بزرگ ترا متصدى پاداش دادن دوستانت و دوستان خاندانت و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشی که میخواهی به آنها عطا کن. و من میگویم ای پروردگار! بهشت را به آنها بده. … این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید داده است».<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref> |
| واژه «محمود» اسم مفعول، از ریشه «حمد»<ref>مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰، ج۲، ص۲۸۰.</ref> و به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref>
| |
|
| |
|
| عبارت مقام محمود علاوه بر زیارت عاشورا در قرآن و زیارت جامعه کبیره هم ذکر شده است:
| | == مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه == |
| * در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است، مقام محمود است. خداوند در سوره اسراء میفرماید: {{قرآن|وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}
| | عبارت مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[زیارت جامعه کبیره]] نیز ذکر شده است: |
| * در زیارت عاشورا درباره امام حسین(ع) آمده است: {{عربی|و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ|ترجمه=و از خدا درخواست میکنم که مرا به مقام ستودهای که برای شما نزد خداست، برساند}} | | * در زیارت عاشورا آمده است: {{عربی|و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ|ترجمه=و از خدا درخواست میکنم که مرا به مقام محمودی که برای شما نزد خداست، برساند}}.<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356 ص ۱۷۷.</ref> |
| * در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومین(ع) آمده است: {{عربی|وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ|ترجمه=و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام پسندیده و جایگاه معلوم نزد خدای عزّوجل}}<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۱۶.</ref> | | * در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومان(ع) آمده است: {{عربی|وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ|ترجمه=و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام محمود و جایگاه معلوم نزد خداوند.}}.<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۱۶.</ref> |
| | اشاره به مقام محمود در دعاها و انتساب آن به اهلبیت پیامبر نیز همان اشاره به مقام محمود پیامبر است. مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسولالله اشرف مخلوقات است و به استناد برخی روایات، امامان معصوم(ع) و حضرت زهرا(س) در این مقام همراه پیامبر اسلام هستند. |
|
| |
|
| ==تفسیر مقام محمود در قرآن==
| | در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه(ع) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (امام حسن و امام حسین) و ائمه از ذریه شما، تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه ما خواهد بود.»<ref>خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.</ref> |
| خداوند محمود بودن مقام پیامبر را مطلق آورده و به هیچ قیدی مقید نکرده است. از این اطلاق برداشت شده است که مقام مذکور، مقامی است که هر کسی آن را میپسندد و همگان آن را ستایش میکنند. به همین جهت آن مقام را به مقامی تفسیر کردهاند که همه مخلوقات، صاحب آن مقام را ستایش میکنند و آن مقام شفاعت کبرای رسول خدا(ص) است که روز قیامت در آن مقام قرار میگیرد. روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طرق شیعه و سنی همه بر این معنا دلالت دارند.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق، ج۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref>
| |
| | |
| رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور میشوند، منادی ندا میدهد: ای رسول خدا، همانا خداوند بزرگ تو را متصدی پاداش دادن دوستانت و دوستان خاندانت و وابستگان آنها در راه (ارادت به تو) و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشی که میخواهی به آنها عطا کن. و من میگویم ای پروردگار! بهشت را به آنها بده. پس ندا داده میشوم: آنها را در هر کجای آن که میخواهی جای ده، پس این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید دادهاست».<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref>
| |
| | |
| حال باید به این سؤال پاسخ داد که آیا مقام محمودی که نبی مکرم اسلام ازآن برخوردارند، همان مقام محمودی است که در زیارت جامعهٔ کبیره برای همهٔ ائمه «ع» و در زیارت عاشورا برای امام حسین بیان شده است؟ و آیا امکان رسیدن دیگران نیز به این مقام وجود دارد؟
| |
| | |
| برای روشن شدن پاسخ، یادآوری چند نکته لازم است:
| |
| | |
| نکته اول: مراتب مقام محمود: مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>ر. ک. طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسول الله که مظهر تام و تمام اسماء و صفات الهی و اشرف مخلوقات عالم است، در اوج قله آن قرار داردو به استناد برخی از روایات، امامان معصوم «ع» و حضرت زهرا (سلام الله علیها) در این مقام همراه و همدوش پیامبر اسلام هستند.
| |
| | |
| نکته دوم: مقام شفاعت یکی از جلوههای مقام محمود: شفاعت کبری یکی از مصادیق و جلوهای از مظاهر مقام محمود است.<ref>شفاء الصدور، پیشین، ص۳۳۲.</ref> شفاعت و میزان بهرهمندی شافعان ازآن نزد خدای متعال بر اساس تقرب به ذات الهی تعریف میشود و هر بندهای که در طی طریق بندگی قلههای بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود. برایناساس، مقام شفاعت کبری تجلی و بروز بیرونی این مقام در صحنه قیامت است وگرنه پیامبر اکرم هماکنون نیز در مقام محمود قرار دارند و اکنون نیز بالاترین واسطهٔ فیض الهی در عالم هستند و اگر بندگان توان درک آن مقام را داشته باشند، بی شک آن را ستایش خواهند نمود.
| |
| | |
| نکته سوم: امکان رسیدن افراد با تقوا به مقام محمود: در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه «ع» در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (حسنین) و ائمه از ذریهٔ شما تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبهٔ ما خواهد بود.»<ref>خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.</ref>
| |
| | |
| بنابراین، همراهی با آن ذوات مقدس و رسیدن به مقام محمود، تفضل، عنایت، موهبت و لطفی از جانب خدای متعال بوده تا مؤمنان از بهترین نعمت بهشتی که همانا همنشینی با خاصترین اولیاء خدا است، بهرهمند گردند و افرادی را در قیامت شفاعت کنند و این همان مقام محمود است. البته این نکته باید همواره مد نظر باشد که مقام محمود افراد غیر معصوم، با مقام معصوم از نظر مراتب تفاوت دارد و هرکسی نسبت به قدر و منزلت خویش که در سایه عمل و تقوا بدان میرسد، به مرتبه و درجهای از مقام محمود خواهد رسید.
| |
|
| |
|
| == مطالعه بیشتر == | | == مطالعه بیشتر == |
خط ۴۴: |
خط ۳۳: |
| {{پانویس|۲}} | | {{پانویس|۲}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =حدیث |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ =فقه الحدیث |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ =زیارتنامهها |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ =زیارت عاشورا |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |