|
|
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}}سؤال: در زيارت عاشورا آمده است: "و أَسْأَلُهُ أَنْ يُبَلِّغَنِي الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ". منظور از مقام محمود چيست؟ | | {{شروع متن}} |
| | {{سوال}} |
| | منظور از مقام محمود در این فراز از زیارت عاشورا چیست؟ «و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّه». |
| | {{پایان سوال}} |
| | {{پاسخ}} |
| | {{درگاه|واژه‌ها}} |
| | '''مقام محمود'''، مقامی است که [[قرآن]] به [[پیامبر اسلام]] وعده داده و از شرائط رسیدن به آن را تهجد و شب زنده‌داری دانسته است. این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است که یکی از جلوه‌های آن [[شفاعت کبری]] است. تعبیر مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[جامعه کبیره]] نیز آمده است. از روایات استفاده می‌شود که [[امامان معصوم(ع)]] و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام می‌رسند. |
|
| |
|
| پاسخ اجمالي:
| | == «مقام محمود»؛ مقامی برای پیامبر اسلام(ص) == |
| | واژه «محمود» به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref> مقام محمود در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است: |
|
| |
|
| قرآن کریم نتیجه‌ی تهجد و شب زنده‌داری را برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، دستیابی به مقام محمود دانسته است و این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است؛ یکی از جلوه‌های آن مقام شفاعت است. از روایات استفاده می‌شود که امامان معصوم ((ع)) و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام نایل خواهند شد. | | {{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}. خداوند در قرآن، محمود بودن و ستایش شدن مقام پیامبر را مطلق آورده و از این برداشت شده که همگان آن را می‌پسندند و ستایش می‌کنند. |
|
| |
|
| پاسخ تفصيلي:
| | روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طریق [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] این مقام را شفاعت کبرای [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند که [[روز قیامت]] پیامبر در آن مقام قرار می‌گیرد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق، ج۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref> شفاعت کبری، یکی از مصادیق و جلوه‌ای از مظاهر مقام محمود است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.</ref> میزان شفاعت نزد خداوند براساس تقرب به ذات الهی تعریف می‌شود و هر بنده‌ای که در طریق بندگی قله‌های بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود. |
|
| |
|
| واژه «محمود» اسم مفعول، از ریشه «حمد»، در مقابل ذمّ<ref> مصطفوي، حسن، التحقیق في كلمات القرآن الكريم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، ۱۳۶۰، ج۲، ص۲۸۰.</ref> و به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانى، حسين، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref>
| | رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور می‌شوند، منادی ندا می‌دهد: ای رسول خدا! همانا خداوند بزرگ ترا متصدى پاداش دادن دوستانت و دوستان خاندانت و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشی که می‌خواهی به آنها عطا کن. و من می‌گویم ای پروردگار! بهشت را به آنها بده. … این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید داده است».<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref> |
|
| |
|
| در زیارت ارزشمند عاشورا آمده است: «و أَسْأَلُهُ أَنْ يُبَلِّغَنِي الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ»؛ «از خدای متعال درخواست می‌کنیم تا ما را به مقام محمودی که سیدالشهداء ((ع)) نزد خداوند دارد، برساند». هم چنین در زیارت جامعه کبیره درباره همه‌ی معصومین ((ع)) آمده است: «لَكُمُ الْمَوَدَّه الْوَاجِبَه وَ الدَّرَجَاتُ الرَّفِيعَه وَ الْمَقَامُ الْمَحْمُودُ وَ الْمَقَامُ الْمَعْلُومُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ<ref>ابن بابويه، محمد، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص۶۱۶.</ref>؛ برای شما مودّت واجب و درجات رفيع و مقام محمود و مقام معلوم نزد خداى عزّ و جلّ است.» | | == مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه == |
| | عبارت مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[زیارت جامعه کبیره]] نیز ذکر شده است: |
| | * در زیارت عاشورا آمده است: {{عربی|و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ|ترجمه=و از خدا درخواست می‌کنم که مرا به مقام محمودی که برای شما نزد خداست، برساند}}.<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356 ص ۱۷۷.</ref> |
| | * در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومان(ع) آمده است: {{عربی|وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ|ترجمه=و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام محمود و جایگاه معلوم نزد خداوند.}}.<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۱۶.</ref> |
| | اشاره به مقام محمود در دعاها و انتساب آن به اهل‌بیت پیامبر نیز همان اشاره به مقام محمود پیامبر است. مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسول‌الله اشرف مخلوقات است و به استناد برخی روایات، امامان معصوم(ع) و حضرت زهرا(س) در این مقام همراه پیامبر اسلام هستند. |
|
| |
|
| در قرآن کریم از جمله مقاماتی که برای پیامبر و البته در نتیجه‌ی تهجد و شب زنده‌داری وعده داده شده است، مقام محمود است. خدای متعال در سوره اسراء می فرماید: «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَه لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً<ref>اسراء / ۷۹.</ref>؛ و پاسى از شب را (از خواب برخيز، و) قرآن (و نماز) بخوان، اين يك وظيفه اضافى براى توست؛ اميد است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستايش برانگيزد». | | در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه(ع) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (امام حسن و امام حسین) و ائمه از ذریه شما، تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه ما خواهد بود.»<ref>خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.</ref> |
|
| |
|
| در تفسیر این آیه آمده است:
| | == مطالعه بیشتر == |
| | * ''شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور''، میرزا ابوالفضل تهرانی، ص۳۲۸–۳۳۴. |
| | * مقاله ''شب زنده داری راه رسیدن به مقام محمود''، علی جواهردهی، روزنامه کیهان، شماره ۱۹۷۱۹ به تاریخ ۲۶/۵/۱۳۸۹. |
|
| |
|
| خداوند محمود بودن مقام آن حضرت را مطلق آورده و به هيچ قيدى مقید نکرده است و اين مىفهماند كه مقام مذكور، مقامى است كه هر كس آن را مىپسندد و معلوم است كه همگان وقتى از مقامى خوش شان بيايد و از آن منتفع گردند، آن را ستایش مىكنند؛ به همين جهت آن مقام را به مقامى تفسير كردهاند كه همه مخلوقات صاحب آن مقام را ستایش مىكنند و آن مقام شفاعت كبراى رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) است كه روز قيامت درآن مقام قرار مىگيرد و روايات وارد شده در تفسير اين آيه از طرق شيعه و سنى همه بر اين معنا دلالت دارند.<ref>رك: طباطبايى، محمد حسين، الميزان فى تفسير القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق، ج۱۳، ص۱۷۶؛. مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۱۲ ، ص۲۲۵؛. طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref>
| | {{پایان پاسخ}} |
|
| |
|
| رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور می‌شوند، منادی ندا می‌دهد: ای رسول خدا، همانا خداوند بزرگ تو را متصدى پاداش دادن دوستانت و دوستان خاندانت و وابستگان آن ها در راه (ارادت به تو) و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشى كه می‌خواهى به آنها عطا کن. و من مي‌گويم اى پروردگار! بهشت را به آنها بده. پس ندا داده می‌شوم: آنها را در هر كجاى آن که می‌خواهی جای ده، پس این همان مقام محمودی است كه مرا به آن نويد دادهاست».<ref>طوسى، محمد، الأمالي ، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref>
| | == منابع == |
| | | {{پانویس|۲}} |
| حال باید به این سوال پاسخ داد که آیا مقام محمودی که نبی مکرم اسلام ازآن برخوردارند، همان مقام محمودی است که در زیارت جامعه‌ی کبیره برای همه‌ی ائمه ((ع)) و در زیارت عاشورا برای امام حسین بیان شده است؟ و آیا امکان رسيدن ديگران نيز به این مقام وجود دارد؟
| |
| | |
| برای روشن شدن پاسخ، يادآوري چند نكته لازم است:
| |
| | |
| نکته اول: مراتب مقام محمود: مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>ر.ک: طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه ، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسول الله که مظهر تام و تمام اسماء و صفات الهی و اشرف مخلوقات عالم است، در اوج قله آن قرار داردو به استناد برخی از روایات، امامان معصوم ((ع)) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) در این مقام همراه و همدوش پیامبر اسلام هستند.
| |
| | |
| نكته دوم: مقام شفاعت يكي از جلوه‌هاي مقام محمود: شفاعت کبری یکی از مصادیق و جلوه‌ای از مظاهر مقام محمود است.<ref>شفاء الصدور، پيشين، ص۳۳۲.</ref> شفاعت و میزان بهره‌مندی شافعان ازآن نزد خدای متعال بر اساس تقرب به ذات الهی تعریف می‌شود و هر بنده‌ای که در طی طریق بندگی قله‌های بالاتری را در نوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود. براین‌اساس، مقام شفاعت کبری تجلی و بروز بیرونی این مقام در صحنه قیامت است وگرنه پیامبر اکرم هم اکنون نیز در مقام محمود قرار دارند و اکنون نیز بالاترین واسطه‌ی فیض الهی در عالم هستند و اگر بندگان توان درک آن مقام را داشته باشند، بی شک آن را ستایش خواهند نمود.
| |
| | |
| نكته سوم: امكان رسيدن افراد با تقوا به مقام محمود: در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه ((ع)) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «...کسی که به شما (حسنین) و ائمه از ذریه‌ی شما تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه‌ی ما خواهد بود.» <ref>خزاز رازى، على، كفايه الأثر في النصّ على الأئمه الإثني عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.
| |
| </ref>
| |
| | |
| بنابراين، همراهی با آن ذوات مقدس و رسيدن به مقام محمود، تفضل، عنایت، موهبت و لطفی از جانب خدای متعال بوده تا مؤمنان از بهترین نعمت بهشتی که همانا همنشینی با خاص‌ترین اولیاء خدا است، بهره‌مند گردند و افرادي را در قيامت شفاعت كنند و اين همان مقام محمود است. البته اين نكته بايد همواره مد نظر باشد كه مقام محمود افراد غير معصوم، با مقام معصوم از نظر مراتب تفاوت دارد و هركسي نسبت به قدر و منزلت خويش كه در سايه عمل و تقوا بدان مي‌رسد، به مرتبه و درجه‌اي از مقام محمود خواهد رسيد.
| |
| | |
| معرفي منابع جهت مطالعه بیشتر:
| |
| | |
| - شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، میرزا ابوالفضل تهرانی، ص۳۲۸-۳۳۴.
| |
| -
| |
| مقاله: شب زنده داري راه رسيدن به مقام محمود، علی جواهردهی ،روزنامه کیهان، شماره ۱۹۷۱۹ به تاریخ ۲۶/۵/۱۳۸۹.
| |
| | |
| ==منابع== | |
| <references />
| |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =حدیث |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ =فقه الحدیث |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ =زیارت‌نامه‌ها |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ =زیارت عاشورا |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |