مفهوم غیبت امام زمان(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

'''غیبت معرفتی''': غیبت شخصیتی و حقوقی است. در این فرض امام زمان(عج) از دید معرفتیِ ما مخفی است، یعنی آن حضرت به‌طور عادی زندگی می‌کند و مردم کوچه و بازار او را ملاقات کرده و با او نشست و برخاست و معاشرت می‌کنند. حضرت با مردم همدم و هم‌صحبت می‌شود ولی مردم او را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که او امام زمان(عج) است. حکمت الهی چنین اقتضا کرده که حضرت به وسیله ناشناس ماندن از خطرات احتمالی ستمگران و ظالمان در امان بماند. روایاتی بر این نظریه دلالت می‌کند امام صادق(ع) فرموده: «در صاحب این امر (حضرت مهدی) سنت‌هایی از پیامبران است … و سنتی که از یوسف علیه السلام دارد. مستور بودن است. خداوند بین او و مردم حجابی قرار می‌دهد، به طوری که او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، مؤسسه النشر الاسلامی جامعه مدرسین، ج۲، باب ۳۳، حدیث ۴۶.</ref>

== ۲. غیبت جسمانی که به دو صورت محتمل است ==

الف- نامرئی بودن امام زمان(عج) به این معنی که امام روی همین زمین است و اینجا زندگی می‌کند و به جاهای مختلف می‌رود و از احوال و رفتار شیعیان مطلع می‌شود و آنها را مورد عنایت و لطف خود قرار می‌دهد، ولی هیچ‌کس وجود حضرت را با چشمان ظاهری نمی‌بیند، چنان‌که حضرت خضر چنین است. امام رضا علیه السلام فرمود: «خضر علیه السلام آب حیات نوشیده، تا نفخ صور زنده است، او به نزد ما می‌آید و سلام می‌دهد ما صدای او را می‌شنویم… و در هر سال در مراسم حج حاضر است … ولی ما او را نمی‌بینیم».<ref>مجلسی، بحارالانوار، تهران، کتابفروشی اسلامی، چاپ سوم، ج۵۱، ص۲۲۱ و ۲۲۲.</ref>

ب- غیبت جسمانی با تصرف در چشمان مردم: در این فرض ناپیدائی حضرت مهدی علیه السلام به خاطر دخل و تصرف ایشان در چشمان مردم است. در این مورد نیز نیاز به اعجاز و قدرت الهی است تا در حین حضور و ظهور امام علیه السلام در میان مردم و حضور و ظهورشان در اجتماعات و تجمعات، دیده نشود. در قرآن کریم و روایات به مواردی اشاره شده که با معجزه الهی، افرادی نمی‌توانستند یک موجود قابل دیدن را مشاهده نمایند مثل این آیه شریفه که می‌فرماید: «پیش روی آنان سدی قرار دادیم، و در پشت سرشان سدی و چشمانشان را پوشانده‌ایم، لذا نمی‌بینند»<ref>یس/۹.</ref> از عبد الله بن مسعود نقل شده که قریش کنار در خانه رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) جمع شدند، آن حضرت از منزل بیرون آمدند و بر سر آنان خاک پاشید و آن حضرت را نمی‌دیدند.<ref>مجمع البیان، تهران، کتابفروشی اسلامی، ج۸، ص۴۱۶.</ref> و در آیه دیگر می‌فرماید: وقتی قرآن می‌خوانی، بین تو و کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند پرده‌ای پوشیده قرار می‌دهیم.<ref>مجمع البیان، ذیل آیه ۴۵، سوره اسراء.</ref> معجزه به دو صورت متصور است یا در بیننده اثر می‌گذارد، یا در دیده شده، تصرف در بیننده به این صورت است که او را از دیدن چیزی که در جلو اوست ناتوان کند و مکان را تهی از امام به بیند؛ و تصرف در دیده شده چیزی که قابل دیدار است، واضحترین راهش این است که معجزه میان رسیدن صورت نوری (تصویر) صادر شده از جسم حضرت مهدی(عج) یا ابداع صورتی او و غیر این‌ها از آنچه که حواس پنج‌گانه دریافت می‌کند حایل شود و نگذارد که به بیننده یا شنونده برسد. بدین ترتیب این شخص از ادراک واقعیتی که پیش روی او نهاده شده است عاجز می‌شود. از آنچه علماء فرموده‌اند استفاده می‌شود از انواع غیبتی که برای امام زمان متصور است نوع اول آن است یعنی غیبت معرفتی اگر چه آیت الله صافی می‌فرمایند: هر دو صورت در رابطه با امام متصور است.