۶٬۸۱۴
ویرایش
←مؤلف
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مؤلف) |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
جایگاه علمی شیخ بهائی موجب شد تا او مورد توجه حکومت صفوی قرار گیرد و از سوی آنان به بالاترین مقام مذهبی در دوره صفویه، یعنی منصب شیخ الاسلامی نصب شود. او این مقام را تا آخر عمر خود بر عهده داشت.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۴.</ref> | جایگاه علمی شیخ بهائی موجب شد تا او مورد توجه حکومت صفوی قرار گیرد و از سوی آنان به بالاترین مقام مذهبی در دوره صفویه، یعنی منصب شیخ الاسلامی نصب شود. او این مقام را تا آخر عمر خود بر عهده داشت.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۴.</ref> | ||
شهرت علمی و موقعیت اجتماعی شیخ بهائی شاگردان بسیاری را جذب مجلس درس او کرد که مشهورترین آنها علامه | شهرت علمی و موقعیت اجتماعی شیخ بهائی شاگردان بسیاری را جذب مجلس درس او کرد که مشهورترین آنها [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]]، [[فیض کاشانی]]، [[ملاصدرا]]، [[ملا صالح مازندرانی]] برشمرده شده‌اند.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۴.</ref> شیخ بهائی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی، ادبی، نجوم، ریاضی و علوم غریبه تخصص داشت و تألیفات بسیاری از او در این علوم به جای مانده است؛ از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به [[جامع عباسی]] در فقه، زبدة الاصول در [[اصول فقه]]، الاعتقادیة در اعتقادات، مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین در [[علوم قرآنی]]، اسرار البلاغة در علوم ادبی، [[خلاصة الحساب و الهندسة]] در ریاضیات و احکام النظر الی کتف الشاة در [[علوم غریبه]] اشاره کرد. از دیگر آثار او می‌توان به کشکول به زبان عربی و مثنوی‌های فارسی او چون نان و حلوا و شیر و شکر اشاره کرد.<ref>ملازاده، «بهاءالدین عاملی»، ج۴، ص۶۶۷-۶۷۱؛ نیز: برای اطلاع از فهرستی از آثار او ن.ک: بهائی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۵ق، مقدمه محقق، ص۹-۱۲.</ref> | ||
== علت تألیف و ویژگی‌ها == | == علت تألیف و ویژگی‌ها == | ||
شیخ بهائی کتاب مفتاح الفلاح را به خواهش گروهی از مؤمنان که از او می‌خواهند تا کتابی درباره واجبات، مستحبات و سایر آدابی که یک مؤمن باید مراعات کند تألیف کند، به نگارش در می‌آورد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> شیخ | شیخ بهائی کتاب مفتاح الفلاح را به خواهش گروهی از مؤمنان که از او می‌خواهند تا کتابی درباره واجبات، مستحبات و سایر آدابی که یک مؤمن باید مراعات کند تألیف کند، به نگارش در می‌آورد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> شیخ بهائی در اوایل دهه سوم ماه صفر ۱۰۲۵ق از نوشتن این کتاب در شهر گنجه در قفقاز فراغت می‌یابد.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۸۰۰.</ref> | ||
از نظر محققان، کتاب مفتاح الفلاح، برخلاف سایر کتاب‌های ادعیه، تنها به ذکر ادعیه و آداب بسنده نکرده، بلکه مؤلف کتاب در بسیاری از موارد، بعد یا قبل از ذکر دعا، تحقیق کوتاه و فشرده‌ای درباره زمان یا معانی یا اختلاف و تعارض روایات دعا ارائه کرده که از مواضع قابل توجه این کتاب به‌شمار می‌رود.<ref>مدنی بجستانی، سید محمود، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۹۲۴. </ref> | از نظر محققان، کتاب مفتاح الفلاح، برخلاف سایر کتاب‌های ادعیه، تنها به ذکر ادعیه و آداب بسنده نکرده، بلکه مؤلف کتاب در بسیاری از موارد، بعد یا قبل از ذکر دعا، تحقیق کوتاه و فشرده‌ای درباره زمان یا معانی یا اختلاف و تعارض روایات دعا ارائه کرده که از مواضع قابل توجه این کتاب به‌شمار می‌رود.<ref>مدنی بجستانی، سید محمود، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۹۲۴. </ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
هیچ کدام از روایات کتاب مفتاح الفلاح همراه با سند نیستند؛ ولی در مواردی مؤلف منبع روایت را ذکر و گاه وضعیت سند آن را نیز مشخص کرده است. اما در مواردی دیگر سند و منبع روایت ذکر نشده و تنها به ذکر نام معصوم اکتفا شده است. در برخی موارد نام معصوم هم ذکر نشده است.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۴.</ref> | هیچ کدام از روایات کتاب مفتاح الفلاح همراه با سند نیستند؛ ولی در مواردی مؤلف منبع روایت را ذکر و گاه وضعیت سند آن را نیز مشخص کرده است. اما در مواردی دیگر سند و منبع روایت ذکر نشده و تنها به ذکر نام معصوم اکتفا شده است. در برخی موارد نام معصوم هم ذکر نشده است.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۴.</ref> | ||
در این کتاب مؤلف گاه چندین روایت را، که مشتمل بر دعاهای مختلف است، به هم ضمیمه کرده و، بدون فاصله، ادعیه و آداب آنها را پشت سر هم آورده است. او در آخر این کار یادآوری کرده که این عمل یا دعا یک عمل و دعای واحد نیست و دعاکننده هر وقت خسته شد می‌تواند آن را قطع کند.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۴.</ref> | در این کتاب مؤلف گاه چندین روایت را، که مشتمل بر دعاهای مختلف است، به هم ضمیمه کرده و، بدون فاصله، ادعیه و آداب آنها را پشت سر هم آورده است. او در آخر این کار یادآوری کرده که این عمل یا [[دعا]] یک عمل و دعای واحد نیست و دعاکننده هر وقت خسته شد می‌تواند آن را قطع کند.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۴.</ref> | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
شیخ بهائی مفتاح الفلاح را، بر اساس گردش ساعات روز، در شش باب تألیف کرده است:<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۳.</ref> | [[شیخ بهائی]] مفتاح الفلاح را، بر اساس گردش ساعات روز، در شش باب تألیف کرده است:<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۳.</ref> | ||
* '''باب اول:''' درباره اعمالی است که میان طلوع فجر تا طلوع آفتاب (بین الطلوعین) انجام می‌شود. | * '''باب اول:''' درباره اعمالی است که میان طلوع فجر تا طلوع آفتاب (بین الطلوعین) انجام می‌شود. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
* '''باب پنجم:''' شامل اعمال هنگام خواب تا نیمه شب است. | * '''باب پنجم:''' شامل اعمال هنگام خواب تا نیمه شب است. | ||
* '''باب ششم:''' درباره اعمال بین نیمه شب تا طلوع فجر است.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> | * '''باب ششم:''' درباره اعمال بین نیمه شب تا طلوع فجر است.<ref>بهائی، مفتاح الفلاح، ص۴۱.</ref> | ||
شیخ بهایی در خاتمه کتاب تفسیر کوتاهی از سوره حمد انجام داده است.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۳.</ref> | شیخ بهایی در خاتمه کتاب تفسیر کوتاهی از [[سوره حمد]] انجام داده است.<ref>مدنی بجستانی، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، ج۲، ص۹۲۳.</ref> | ||
مطالبی که در این باب‌ها تدوین شده شامل: | مطالبی که در این باب‌ها تدوین شده شامل: | ||
* نمازهای واجب و نوافل و تعقیبات آنها؛ | * نمازهای واجب و [[نوافل]] و تعقیبات آنها؛ | ||
* نمازهای مستحب، آداب، ادعیه و تعقیبات آنها؛ | * نمازهای مستحب، آداب، ادعیه و تعقیبات آنها؛ | ||
* دعاهای واردشده روز و شب؛ | * دعاهای واردشده روز و شب؛ | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
=== ترجمه === | === ترجمه === | ||
* آداب | * [[آداب عباسی]]، از صدرالدین محمد بن محب تبریزی، از شاگردان شیخ بهائی. او این ترجمه را در زمان حیات استادش انجام داده و آن را به نام شاه عباس اول نگاشته است.<ref>تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۴.</ref> | ||
*ترجمهای از [[آقا جمال خوانساری]] که به اسم شاه سلیمان صفوی ترجمه و تألیف شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۴، ص۱۳۸.</ref> | *ترجمهای از [[آقا جمال خوانساری]] که به اسم شاه سلیمان صفوی ترجمه و تألیف شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۴، ص۱۳۸.</ref> | ||
* ترجمهای با نام عروة النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح از محمد شریف بن احمد گیلانی. مترجم این ترجمه را به نام شاه سلیمان صفوی انجام داده است. در این ترجمه خاتمه مفتاح الفلاح که تفسیر سوره حمد بود حذف شده و در عوض دعاهای ایام هفته و زیارت معصومان(ع) و ادعیه مشهور آمده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۲۴۹.</ref> | * ترجمهای با نام عروة النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح از محمد شریف بن احمد گیلانی. مترجم این ترجمه را به نام [[شاه سلیمان صفوی]] انجام داده است. در این ترجمه خاتمه مفتاح الفلاح که تفسیر سوره حمد بود حذف شده و در عوض دعاهای ایام هفته و [[زیارت معصومان(ع)]] و ادعیه مشهور آمده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۲۴۹.</ref> | ||
* التحفة | * [[التحفة النوابیة]]، ترجمهای از سيد ابی‌مظفر محمدجعفر حسينی که به نام یکی از زنان دربار صفوی نوشته شده است.<ref>تهرانی، الذریعه، ج۳، ص۴۷۸-۴۷۹.</ref> | ||
* منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح ترجمه علی بن طیفور بسطامی که در سال ۱۰۶۲ ق به پایان رسانده است.<ref>بسطامی، علی بن طیفور، منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، تهران، حکمت، ۱۳۸۴ش، مقدمه، ص۱۸.</ref> | * [[منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح]] الفلاح ترجمه علی بن طیفور بسطامی که در سال ۱۰۶۲ ق به پایان رسانده است.<ref>بسطامی، علی بن طیفور، منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، تهران، حکمت، ۱۳۸۴ش، مقدمه، ص۱۸.</ref> | ||
===شرح و تلخیص و حواشی=== | ===شرح و تلخیص و حواشی=== | ||