|
|
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{شاخه
| |
| | شاخه اصلی = کلام
| |
| |شاخه فرعی۱ = آفریدگار
| |
| |شاخه فرعی۲ = توحید و ادله آن
| |
| |شاخه فرعی۳ =
| |
| }}
| |
|
| |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| [[توحید]] چه مراتبی دارد؟
| | توحید چه مراتبی دارد؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| | | {{اصول دین و فروع دین}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| مراتب توحید در یک تقسیمبندی به ۴ مرتبه تقسیم میشود: اول اقرار زبانی، دوم باور قلبی، سوم ایمان و اعتقاد و چهارم باور به اینکه هیچ چیزی غیر از خدای متعال وجود ندارد و همه خود او هستند. به مرتبه چهارم فناء فی الله گفته میشود. در همین مرحله چهارم هم مراتبی از جهت میزان معرفت به خدای متعال وجود دارد. | | مراتب توحید در یک تقسیمبندی به ۴ مرتبه تقسیم میشود: اول اقرار زبانی، دوم باور قلبی، سوم توحید در خالقیت و چهارم باور به اینکه هیچ چیزی غیر از خدای متعال وجود ندارد و همه خود او هستند. به مرتبه چهارم فناء فی الله گفته میشود. در مرحله چهارم نیز مراتبی از جهت میزان معرفت به خدای متعال وجود دارد. |
|
| |
|
| == اقسام توحید == | | ==قشرِ قشر== |
| علمای علم [[اخلاق]] در یک تقسیم اولیه، توحید را به اقسامی تقسیم کردهاند:
| | این مرحله فقط اقرار زبانی به کلمه توحید است. این توحید، هیچ نفع اخروی به حال صاحبش ندارد و او را به کمال معنوی و [[سعادت اخروی]] نمیرساند؛ اما این مقدار از توحید منافع دنیوی دارد مثل آنکه جان، مال و ناموسش محترم است، و حکم [[کفّار]] را ندارد، اظهار توحید توسط [[منافقین]] که هیچ تأثیری در دل آنها ندارد، از این قبیل است. |
|
| |
|
| الف) [[توحید در ذات]]، به این معنا که [[خداوند]] یکتا است، هیچ مِثل، مانند، شریک و همتایی ندارد. گاهی توحید ذاتی به معنای گستردهتری به کار میرود و شامل بساطت ذات الهی و سلب ترکیب از خداوند نیز میگردد.<ref>سعیدی مهر، کلام اسلامی۱، قم، مؤسسه فرهنگی طه، ۱۳۷۷، ج۱، ص ۷۳.</ref> و این مرتبه از توحید به دو مرتبه توحید واحدی و توحید احدی تقسیم میشود.<ref>خسرو پناه، عبدالحسین، قم، مرکز مطالعات حوزه علمیه، ۱۳۸۱، ص ۳۴.</ref>
| | ==قِشر== |
| | در این مرحله اعتقاد به خدا، از زبان گذشته و به قلب رسیده است در این مرتبه انسان اعتقاد قلبی به یگانگی و یکتایی خداوند متعال پیدا میکند. این اعتقاد باعث نجات انسان از [[عذاب اخروی]] میشود. |
|
| |
|
| ب) [[توحید در صفات]]، یعنی صفات او عین ذاتش است و هیچ گونه ترکیبی در ذاتش راه ندارد.
| | ==لُبّ== |
| | در این مرتبه انسان هم خلق را میبیند و هم خالق را و علاوه بر اعتقاد به [[یگانگی خداوند]] معتقد است همه این مخلوقات را خداوند آفریده است و نیز همه اعمال و افعال را از خداوند متعال میداند و برای همه آنها، فقط یک فاعل قائل است و همه کارها و اعمال را مستند به حق تعالی میکند و به این مطلب هم باور و اعتقاد قلبی و یقینی دارد. |
|
| |
|
| ج) توحید در تأثیر و فعل، که «لا مُؤثر فی الوجود الا اللّه، هیچ کاری در عالم وجود انجام نمیپذیرد مگر اینکه با اذن خداوند متعال است و فقط او در تحققش مؤثر است.
| | ==لُبّ لبّ == |
| | در مرتبه لب لب، شخص در همه چیز فقط جلوه و جمال خداوند را مشاهده میکند و فقط خدا را میبیند. عرفاء این مرتبه را فناء فی اللّه و فناء فی التوحید میگویند.<ref>نراقی، ملا احمد، معراج السعاده، مؤسسه انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، ص۱۱۹.</ref> عارف در مرتبه چهارم، حتی خودش را هم در این میان نمیبیند، بلکه فقط جمال و جلال او را مشاهده میکند. در این مرتبه خداوند متعال آنچنان بندهاش را دوست دارد که چشم و گوش و زبان و دست او میشود. |
|
| |
|
| == مراتب توحید ==
| | [[امام خمینی]] در کتاب چهل حدیث روایتی را چنین نقل میکند: {{عربی|ترجمه=پس وقتی او را دوست داشتم، گوش او میشوم که با آن میشنود و چشمش که با آن میبیند و زبانش که با آن سخن میگوید و دستش که با آن اخذ میکند و اشیاء را میگیرد، اگر مرا بخواند به او جواب میدهم و اگر از من چیزی بخواهد به او عطا میکنم<ref>خمینی، سید روح الله، شرح چهل حدیث، روایت سی و چهارم، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۶۸.</ref>}} |
| توحید را به مراتبی تقسیم میکنند که بعضی از بزرگان این مراتب را چنین برشمرده اند:
| |
| # مرتبه اول توحید، قشرِ قشر است که فقط اقرار زبانی به کلمه توحید است. این توحید، هیچ نفع اخروی به حال صاحبش ندارد و او را به کمال معنوی و [[سعادت اخروی]] نمیرساند؛ اما این مقدار از توحید منافع دنیوی دارد مثل آنکه جان، مال و ناموسش محترم است، و حکم [[کفّار]] را ندارد، اظهار توحید توسط [[منافقین]] که هیچ تأثیری در دل آنها ندارد، از این قبیل است.
| |
| # مرتبه دوم توحید قِشر است که از زبان گذشته و به قلب رسیده است در این مرتبه انسان اعتقاد قلبی به یگانگی و یکتایی خداوند متعال پیدا میکند. این اعتقاد باعث نجات انسان از [[عذاب اخروی]] میشود.
| |
| # مرتبه سوم توحید، لُبّ است؛ در این مرتبه انسان هم خلق را میبیند و هم خالق را و علاوه بر اعتقاد به [[یگانگی خداوند]] معتقد است همه این مخلوقات را خداوند آفریده است و نیز همه اعمال و افعال را از خداوند متعال میداند و برای همه آنها، فقط یک فاعل قائل است و همه کارها و اعمال را مستند به حق تعالی میکند و به این مطلب هم باور و اعتقاد قلبی و یقینی دارد.
| |
| # مرتبه چهارم توحید، لُبّ لبّ است. در این مرتبه شخص، در همه چیز فقط جلوه و جمال حق تعالی را مشاهده میکند و فقط خدا را میبیند و عرفاء این مرتبه را فناء فی اللّه و فناء فی التوحید میگویند.<ref>نراقی، ملا احمد، معراج السعاده، مؤسسه انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، ص ۱۱۹.</ref> عارف در مرتبه چهارم، حتی خودش را هم در این میان نمیبیند، بلکه فقط جمال و جلال او را مشاهده میکند. در این مرتبه خداوند متعال آنچنان بندهاش را دوست دارد که چشم و گوش و زبان و دست او میشود.
| |
|
| |
|
| [[امام خمینی]] در کتاب شریف چهل حدیث این روایت را چنین نقل میفرمایند: «فاذا احببْته کنت انا سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به و لسانه الذی ینطق به و یده الذی یبطش بها ان دعانی اجبته و ان سألنی اعطیته.»<ref>خمینی، سید روح الله، شرح چهل حدیث، روایت سی و چهارم، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۶۸.</ref> پس وقتی او را دوست داشتم، گوش او میشوم که با آن میشنود و چشمش که با آن میبیند و زبانش که با آن سخن میگوید و دستش که با آن اخذ میکند و اشیاء را میگیرد، اگر مرا بخواند به او جواب میدهم و اگر از من چیزی بخواهد به او عطا میکنم.
| | در این مرتبه رتبه و درجاتی وجود دارد؛ زیرا [[اسماء الهی|اسماء]] و [[صفات|صفات الهی]] بی نهایت هستند؛ در نتیجه شناخت و معرفت پیدا کردن نسبت به آنها نیز بینهایت خواهد بود. |
| | |
| اما باید گفت در خود این مرتبه چهارم، رتبه و درجاتی وجود دارد؛ زیرا [[اسماء|اسماء الهی]] و [[صفات|صفات الهی]] نیکوی الهی بی نهایتند، لذا شناخت و معرفت پیدا کردن نسبت به آنها نیز بینهایت خواهد بود.
| |
| | |
| {{مطالعه بیشتر}}
| |
| | |
| == معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
| |
| # آموزش عقائد مصباح یزدی.
| |
| # آموزش کلام اسلامی، سعیدی مهر.
| |
| # منشور جاوید آیت اللّه سبحانی، جلد دوم.
| |
| ۴. پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، جلدهای ۲ و ۳.
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| | {{شاخه |
| | | شاخه اصلی = کلام |
| | | شاخه فرعی۱ = آفریدگار |
| | | شاخه فرعی۲ = توحید و ادله آن |
| | | شاخه فرعی۳ = |
| | }} |
|
| |
|
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
خط ۵۲: |
خط ۳۹: |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | بازبینی = | | | ارجاعات = |
| | | بازبینی نویسنده = |
| | | بازبینی = شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = ب | | | اولویت = ب |