|
|
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{شاخه
| |
| | شاخه اصلی = کلام
| |
| |شاخه فرعی۱ = آفریدگار
| |
| |شاخه فرعی۲ = توحید و ادله آن
| |
| |شاخه فرعی۳ =
| |
| }}
| |
|
| |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| توحيد چه مراتبي دارد؟
| | توحید چه مراتبی دارد؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| | | {{اصول دین و فروع دین}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| براي روشن شدن پاسخ اين پرسش به چند نکته اشاره مي گردد:
| | مراتب توحید در یک تقسیمبندی به ۴ مرتبه تقسیم میشود: اول اقرار زبانی، دوم باور قلبی، سوم توحید در خالقیت و چهارم باور به اینکه هیچ چیزی غیر از خدای متعال وجود ندارد و همه خود او هستند. به مرتبه چهارم فناء فی الله گفته میشود. در مرحله چهارم نیز مراتبی از جهت میزان معرفت به خدای متعال وجود دارد. |
|
| |
|
| ۱. اولين قدم در خدا پرستي اقرار به وحدانيّت خداوند متعال است، كه وقتي اين اقرار از زبان گذشته به قلب رسيد، اعتقاد به توحيد پيدا مي شود. و چنانچه شخصي به معاد و نبوت هم اعتقاد پيدا كند، به او مؤمن گفته مي شود (البته لفظ مؤمن در فقه معناي ديگري دارد كه اينجا مُراد نيست).
| | ==قشرِ قشر== |
| | این مرحله فقط اقرار زبانی به کلمه توحید است. این توحید، هیچ نفع اخروی به حال صاحبش ندارد و او را به کمال معنوی و [[سعادت اخروی]] نمیرساند؛ اما این مقدار از توحید منافع دنیوی دارد مثل آنکه جان، مال و ناموسش محترم است، و حکم [[کفّار]] را ندارد، اظهار توحید توسط [[منافقین]] که هیچ تأثیری در دل آنها ندارد، از این قبیل است. |
|
| |
|
| ۲. ايمان، حقيقتي داراي مراتب مختلف است كه ميان ضعيف ترين مرتبه آن تا مرتبه اعلاي آن فاصله زيادي وجود دارد.
| | ==قِشر== |
| | در این مرحله اعتقاد به خدا، از زبان گذشته و به قلب رسیده است در این مرتبه انسان اعتقاد قلبی به یگانگی و یکتایی خداوند متعال پیدا میکند. این اعتقاد باعث نجات انسان از [[عذاب اخروی]] میشود. |
|
| |
|
| يكي از عوامل مؤثر در افزايش ايمان، شناخت و معرفت قلبي است، هر قدر شناخت و معرفت بيشتر باشد بر ايمان او افزوده خواهد شد و همانطور كه مي دانيم شناخت پيامبر اكرم و ائمه اطهار (ع) نسبت به خداوند متعال كاملترين و بالاترين شناخت بوده است لذا ايمان آنها هم در بالاترين درجه قرار داشت.
| | ==لُبّ== |
| | در این مرتبه انسان هم خلق را میبیند و هم خالق را و علاوه بر اعتقاد به [[یگانگی خداوند]] معتقد است همه این مخلوقات را خداوند آفریده است و نیز همه اعمال و افعال را از خداوند متعال میداند و برای همه آنها، فقط یک فاعل قائل است و همه کارها و اعمال را مستند به حق تعالی میکند و به این مطلب هم باور و اعتقاد قلبی و یقینی دارد. |
|
| |
|
| ۳- علماي علم اخلاق در يك تقسيم اوليه، توحيد را به اقسامي تقسيم كرده اند:
| | ==لُبّ لبّ == |
| | در مرتبه لب لب، شخص در همه چیز فقط جلوه و جمال خداوند را مشاهده میکند و فقط خدا را میبیند. عرفاء این مرتبه را فناء فی اللّه و فناء فی التوحید میگویند.<ref>نراقی، ملا احمد، معراج السعاده، مؤسسه انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، ص۱۱۹.</ref> عارف در مرتبه چهارم، حتی خودش را هم در این میان نمیبیند، بلکه فقط جمال و جلال او را مشاهده میکند. در این مرتبه خداوند متعال آنچنان بندهاش را دوست دارد که چشم و گوش و زبان و دست او میشود. |
|
| |
|
| الف) توحيد در ذات، به اين معنا که خداوند يکتا است، هيچ مثل و مانند، شريک و همتايي ندارد، و گاهي توحيد ذاتي به معناي گسترده تري به کار مي رود و علاوه بر معناي فوق شامل بساطت ذات الهي و سلب ترکيب از خداوند نيز مي گردد.<ref>سعيدي مهر، کلام اسلامي۱، قم، موسسه فرهنگي طه، ۱۳۷۷، ج۱، ص ۷۳.</ref> و اين مرتبه از توحيد به دو مرتبه توحيد واحدي و توحيد احدي تقسيم مي شود.<ref>خسرو پناه، عبدالحسين، قم، مرکز مطالعات حوزه علميه، ۱۳۸۱، ص ۳۴.</ref>
| | [[امام خمینی]] در کتاب چهل حدیث روایتی را چنین نقل میکند: {{عربی|ترجمه=پس وقتی او را دوست داشتم، گوش او میشوم که با آن میشنود و چشمش که با آن میبیند و زبانش که با آن سخن میگوید و دستش که با آن اخذ میکند و اشیاء را میگیرد، اگر مرا بخواند به او جواب میدهم و اگر از من چیزی بخواهد به او عطا میکنم<ref>خمینی، سید روح الله، شرح چهل حدیث، روایت سی و چهارم، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۶۸.</ref>}} |
|
| |
|
| ب) توحيد در صفات، يعني صفات او عين ذاتش مي باشند و هيچ گونه تركيبي در ذاتش راه ندارد.
| | در این مرتبه رتبه و درجاتی وجود دارد؛ زیرا [[اسماء الهی|اسماء]] و [[صفات|صفات الهی]] بی نهایت هستند؛ در نتیجه شناخت و معرفت پیدا کردن نسبت به آنها نیز بینهایت خواهد بود. |
|
| |
|
| ج) توحيد در تأثير، كه «لا مُؤثر في الوجود الا اللّه، هيچ كاري در عالم وجود انجام نمي پذيرد مگر اينكه با اذن خداوند متعال است و فقط او در تحققش مؤثر است.
| | == منابع == |
| | | {{پانویس}} |
| سپس قسم سوم را به مراتبي تقسيم مي كنند كه بعضي از بزرگان اين مراتب را چنين بر شمرده اند:
| | {{شاخه |
| | | | شاخه اصلی = کلام |
| الف) مرتبه اول توحيد، قشرِ قشر است كه فقط اقرار زباني به كلمه توحيد است. اين توحيد، هيچ نفع اخروي به حال صاحبش ندارد و او را به كمال معنوي و سعادت اخروي نمي رساند؛ اما اين مقدار از توحيد منافع دنيوي دارد مثل آنكه جان، مال و ناموسش محترم است، مي توان با او ازدواج كرد يا از او دختر گرفت و... اظهار توحيد توسط منافقين كه هيچ تأثيري در دل آنها ندارد، از اين قبيل است.
| | | شاخه فرعی۱ = آفریدگار |
| | | | شاخه فرعی۲ = توحید و ادله آن |
| مرتبه دوم توحيد قِشر است كه از زبان گذشته و به قلب رسيده است در اين مرتبه انسان اعتقاد قلبي به يگانگي و يكتايي خداوند متعال پيدا مي كند. اين اعتقاد باعث نجات انسان از عذاب اخروي مي شود امّا باعث صفا و جلاي قلب انسان نمي شود مثل اعتقادي كه اكثر مردم دارند.
| | | شاخه فرعی۳ = |
| | | }} |
| مرتبه سوم توحيد، لُبّ است؛ در اين مرتبه انسان هم خلق را مي بيند و هم خالق را و معتقد است كه همه اين مخلوقات را خداوند متعال آفريده است و نيز همه اعمال و افعال را از خداوند متعال مي داند و براي همه آنها، فقط يك فاعل و مَصْدر قائل است و همه كارها و اعمال را مستند به حق تعالي مي كند و به اين مطلب هم باور و اعتقاد قلبي و يقيني دارد.
| |
| | |
| مرتبه چهارم توحيد، لُبّ لبّ است. در اين مرتبه شخص، در همه چيز فقط جلوه و جمال حق تعالي را مشاهده مي كند و فقط خدا را مي بيند و عرفاء اين مرتبه را فناء في اللّه و فناء في التوحيد مي گويند.<ref>نراقي، ملا احمد، معراج السعاده، موسسه انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، ص ۱۱۹.</ref>
| |
| | |
| عارف در اين مرتبه، حتي خودش را هم در اين ميان نمي بيند، بلكه فقط جمال و جلال او را مشاهده مي كند. البته اين مرتبه از توحيد را با هيچ زباني نمي توان توصيف كرد و با هيچ قلمي نمي توان اوصافش را نوشت. اما براي مثال و نزديك كردن مطلب به ذهن مي توان اين چنين گفت: انسان از اعضاء و جوارح مختلفي تشكيل شده است اما اين اعضاء و جوارح آن چنان ارتباط محكمي با هم دارند كه وقتي انسان شخصي را مي بيند، و سپس از او سؤال شود كه چه چيزي را ديدي؟ در پاسخ مي گويد: يك نفر را ديدم، يعني تمام اعضاء و جوارح را يك چيز مي بيند. در مورد شخص عارف هم اين چنين است كه تمام آسمانها و زمين و تمام موجودات را، آن چنان مرتبط به همديگر مي بيند كه آنها را يك چيز مي بيند و تنها مدبّر و خالق آنها را مي نگرد.
| |
| | |
| در اين مرتبه چهارم است كه خداوند متعال آنچنان بنده اش را دوست دارد كه چشم و گوش و زبان و دست او مي شود. امام خميني «ره» در كتاب شريف چهل حديث اين روايت را چنين نقل مي فرمايند:
| |
| | |
| فاذا احببْته كنت اذا سمعه الذي يسمع به و بصره الذي يبصر به و لسانه الذي ينطق به و يده الذي يبطش بها ان دعاني اجبته و ان سألني اعطيته.<ref>موسوي خميني، سيد روح الله، شرح چهل حديث، روايت سي و چهارم، مرکز نشر فرهنگي رجاء، چاپ دوم، ۱۳۶۸.</ref>
| |
| | |
| پس وقتي او را دوست داشتم، گوش او مي شوم كه با آن مي شنود و چشمش كه با آن مي بيند و زبانش كه با آن سخن مي گويد و دستش كه با آن اخذ مي كند و اشياء را مي گيرد، اگر مرا بخواند به او جواب مي دهم و اگر از من چيزي بخواهد به او عطا مي كنم.
| |
| | |
| اما بايد گفت در خود اين مرتبه چهارم، رتبه و درجاتي وجود دارد؛ زيرا اسماء و صفات نيكوي الهي بي نهايتند، لذا شناخت و معرفت پيدا كردن نسبت به آنها نيز بي نهايت خواهد بود.
| |
| | |
| پس هر چه معرفت انسان نسبت به اسماء و صفات نيكوي الهي بيشتر شود بر ايمان و اعتقادش افزوده خواهد شد و درجات و مراتب بالاتري از ايمان را كسب خواهد كرد.
| |
| {{پایان پاسخ}} | |
| | |
| {{مطالعه بیشتر}} | |
| ==معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:== | |
| | |
| ۱. آموزش عقائد مصباح يزدي.
| |
| | |
| ۲. آموزش کلام اسلامي، سعيدي مهر.
| |
| | |
| ۳. منشور جاويد آيت اللّه سبحاني، جلد دوم.
| |
| | |
| ۴. پيام قرآن، آيت الله مكارم شيرازي، جلدهاي ۲ و ۳.
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| <references />
| |
|
| |
|
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه = شد |
| | تیترها = | | | تیترها = شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش = شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی = شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | بازبینی = | | | ارجاعات = |
| | تکمیل = | | | بازبینی نویسنده = |
| | اولویت = | | | بازبینی = شد |
| | کیفیت = | | | تکمیل = |
| | | اولویت = ب |
| | | کیفیت = ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |